Listy Marcina Szyszkowskiego do Tomasza Zamoyskiego – źródła do spraw kozackich i tatarsko-tureckich (1623-1626)

Dariusz Milewski

Abstrakt

Pierwsza połowa lat 20. XVII w. to okres stopniowej normalizacji stosunków polsko-tureckich po wielkiej wojnie lat 1620-1621. Nieodzownym warunkiem powodzenia tego procesu było rozwiązanie kwestii Kozaków Zaporoskich i ich wypraw łupieskich na Morze Czarne. Rzeczpospolita próbowała osiągnąć oba cele poprzez misję Krzysztofa ks. Zbaraskiego do Stambułu w 1622-1623 r. oraz komisję, a potem rozprawę zbrojną z Kozakami w 1625 r. W sprawy te zaangażowani byli – czasem bezpośrednio – członkowie ówczesnych elit politycznych. Niniejszy artykuł prezentuje trzy listy biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego do wojewody kijowskiego Tomasza Zamoyskiego, pochodzące z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, z zespołu Archiwum Zamoyskich. Listy te zostały napisane w latach 1623-1626 i odnoszą się do ww. kwestii politycznych. Oprócz treści faktograficznych, pozwalają one poznać stosunek przedstawiciela hierarchii duchownej i zarazem senatora, Marcina Szyszkowskiego, do opisanych wydarzeń polityczno-wojskowych. Naświetlają również osobiste relacje pomiędzy oboma magnatami i politykami. Ich edycja wpisuje się zatem zarówno w badania nad dziejami wojskowo-politycznymi, jak i światopoglądem i miejscem ludzi Kościoła w życiu publicznym Rzeczypospolitej XVII w.