ABMK

Badania demograficzne nad ludźmi starymi w Lubelskiem w świetle metryk zgonów (wybrane aspekty). Część I, Kurów (1698-1825)

Piotr Rachwał




Abstrakt

Artykuł porusza problem starości w parafii Kurów na przestrzeni ponad dwóch stuleci. Parafia, której początki sięgają XV w. liczyła w 1787 r. ponad 2150 osób wyznania katolickiego W badanym okresie zmarło 6633 osoby, w przypadku 339 nie odnotowano wieku. 1030 zmarłych to ludzie starzy, tj. mający 60 lat i więcej. Początkowo rejestracja wieku zmarłego była zawodna, wyraźna poprawa w tym zakresie nastąpiła w latach 20. XVIII wieku. Autor zwrócił uwagę, iż wiek zmarłych notowany w metrykach był tzw. „wiekiem deklarowanym”. Świadczą o tym skupienia wieku zakończone na 0. Odnotowany wiek został zaokrąglony do pełnych dziesiątek lat aż w 60% przypadków. Z kolei analiza sezonowości zgonów ludzi w podeszłym wieku ujawniła, iż najczęściej umierali oni w miesiącach zimowych oraz na przednówku.

Słowa kluczowe:

Kurów, parafia, archiwum, księgi metrykalne, ruch naturalny, sezonowość zgonów

Balicki J., Frątczak B., Nam E., Ch., Przemiany ludnościowe. Fakty-interpretacje-opinie, Warszawa 2007. Boreczek K. A., Kurów od początku XVIII do połowy XX wieku. Część pierwsza 1700- 1918, Lublin 1996.

Chojecki D.K., Od społeczeństwa tradycyjnego do nowoczesnego. Demografi a i zdrowotność głównych ośrodków miejskich Pomorza Zachodniego w dobie przyspieszonej industrializacji i urbanizacji w Niemczech (1871-1913), Szczecin 2014.

Daszkiewicz-Ordyłowska D., Zgony w parafi i toszeckiej w latach 1789-1877,w: „Śląskie Studia Demograficzne”, t. 3: Zgony, red. Z. Kwaśny, Wrocław 1996, s. 27-43.

Gawrysiakowa J., Badania demografi czne w parafi i Bochotnica Kościelna, „Przeszłość Demografi czna Polski”, 8 (1975) s. 81-124.

Gawrysiakowa J., Grupy wyznaniowe ludności w Lubelskiem w XIX wieku, Lublin 1992.

Gieysztorowa I., Niebezpieczeństwa metodyczne polskich badan metrykalnych XVII -XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 19 (1971) s. 557-603.

Górna K., Śmierć „ze starości” – o ludziach starych i długowiecznych na podstawie wybranych metryk śląskich z XVIII i pierwszej połowy XIX wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 29 (2010) s. 69-98.

Guzowski P., Starość w życiu kmieci polskich przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 58 (2010) nr 1, s. 101-110.

Handelsman M., Nagórski Z., Wieś Bochotnica Kościelna pod względem ludnościowym, cz. 1-2, „Ekonomista”, 4 (1904) s. 44-68, 223-234.

Jaworski M., Dzieje parafi i rzymskokatolickiej w Kurowie w latach 1773-1976, Lublin 1991 [mps pracy magisterskiej, Archiwum Uniwersyteckie KUL].

Jop S., Ludność na terenie parafi i Ostrów Lubelski w ostatniej ćwierci XVIII wieku, „Przeszłość Demografi czna Polski”, 6 (1974) s. 53-84.

Kędelski M., Umieralność i trwanie życia ludności Wielkopolski w XIX wieku, Poznań 1996. Kopczyński M., Cykl życia jednostek na wsi schyłku XVIII wieku, „Studia Demografi czne”, 127 (1997) nr 1, s. 97-115.

Kopczyński M., Ludzie starzy w chłopskich i szlacheckich gospodarstwach domowych w Koronie u schyłku XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 58 (2010) nr 1, s. 111-119.

Kopczyński M., Starość nie radość? Ludzie starzy na wsi kujawskiej u schyłku XVIII wieku, „Zapiski Historyczne”, 61 (1996) s. 45-64.

Kopczyński M., Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII-XVIII wieku, Warszawa 1998. Kościół i społeczeństwo Małopolski w II połowie XVIII w. Materiały źródłowe, t. 1, Ludność i organizacja diecezji krakowskiej, oprac. B. Szady, Lublin 2010.

Kuklo C., Gospodarstwo domowe osób starszego pokolenia w miastach na ziemiach polskich w epoce późnofeudalnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 58 (2010) nr 1, s. 121-133.

Kuklo C., Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Studium demografi czno-społeczne, Białystok 1998.

Kuklo C., Ludzie starzy w miastach i miasteczkach Rzeczypospolitej szlacheckiej, w: Gospodarka, ludzie, władza. Studia ofi arowane Juliuszowi Łukasiewiczowi w 75. Rocznice urodzin, red. M. Kopczyński, A. Mączak, Warszawa 1998, s. 137-155.

Kuklo C., Rodzina staropolska na tle europejskim. Podobieństwa i różnice rytmów rozwoju, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 26, 2005, s. 27-46.

Kuklo C., Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie, Białystok 1992 Kuklo C., Urodzić się i zestarzeć w mieście polskim, w: Między Zachodem a Wschodem. Studia ku czci profesora Jacka Staszewskiego, t. 2, red. J. Dumanowski i in., Toruń 2003, s. 345-353.

Kurowska H., Gubin i jego mieszkańcy. Studium demografi czne XVII-XIX w., Zielona Góra 2010.

Liczbińska G., Umieralność i jej uwarunkowania wśród katolickiej i ewangelickiej ludności historycznego Poznania, Poznań 2009.

Opas T., Sytuacja ludności żydowskiej w miastach szlacheckich województwa lubelskiego w XVIII wieku, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 62 (1968) s. 3-35.

Piasecki E., Ludność parafi i bejskiej (woj. kieleckie) w świetle ksiąg metrykalnych z XVIII-XX w. Studium demografi czne, Warszawa-Wrocław 1990.

Poniat R., Służba domowa w miastach na ziemiach polskich od połowy XVIII do końca XIX wieku, Warszawa 2014.

Rejman S., Ludność podmiejska Rzeszowa w latach 1784-1880. Studium demografi czno -historyczne, Rzeszów 2006.

Rodecki F., Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policyi, Warszawa 1830.

Rosset E., Proces starzenia się ludności. Studium demografi czne, Warszawa 1959.

Staręga-Piasek J., Lissowski A., Starość psychospołeczna, w: Starość psychospołeczna i potrzeby opieki medycznej ludzi starych, Warszawa 1985, s. 13-124.

Sułowski Z., Księga zgonów parafi i Kijany i Bystrzyca z drugiej połowy XVIII w., „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, 67 (1997) s. 271-299.

Szafran P., Rozwój średniowiecznej sieci parafi alnej w Lubelskiem, Lublin 1958.

Szkutnik P., Długowieczni mieszkańcy parafi i Opole Lubelskie w końcu XVIII wieku w świetle metryk pochówków (pogrzebów), w: Społeczno-gospodarcze uwarunkowania i konsekwencje wydłużania życia ludzkiego w Europie Środkowej w czasach nowożytnych, Zielona Góra 2011, s. 123-147.

Szołtysek M., Biskup D., Różnorodność czy tożsamość? Chłopskie gospodarstwo domowe na ziemiach Rzeczypospolitej i Śląska pod koniec XVIII wieku, w: Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demografi czne, społeczne i gospodarcze, red. C. Kuklo, Warszawa 2008, s. 363-390.

Szołtysek M., Dziedziczenie i międzypokoleniowaa wymian w parafi i Bujaków, 1766- 1803, głos w dyskusji nad geografią europejskich form rodzinnych, „Przeszłość Demografi czna Polski”, 26 (2005) s. 79-116.

Szołtysek M., Struktura gospodarstwa domowego w Koronie i na Litwie a funkcje rodziny w końcu XVIII wieku: rozbieżność czy podobieństwo?, w: Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich w perspektywie historycznej – ciągłość czy zmiana?, red. Kuklo C., Warszawa 2012, s. 173-208.

Śladkowski W., Pod zaborem austriackim, w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim 1795-1831, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. 1, red. T. Mencel, Warszawa 1974, s. 483-542.

Wiercieński H., Opis statystyczny guberni lubelskiej, Warszawa 1901.

Wyżga M., Ludzie starzy w podkrakowskiej parafi i Raciborowice w XVIII wieku, w: Społeczno-gospodarcze uwarunkowania i konsekwencje wydłużania życia ludzkiego w Europie Środkowej w czasach nowożytnych , red. H. Kurowska, Zielona Góra 2011, s. 113-121.

Wyżga M., Parafia Raciborowice od XVI do końca XVIII wieku. Studium o społeczności lokalnej, Kraków 2011.

Zielińska A., Przemiany struktur demografi cznych w Toruniu i na początku XX wieku, Toruń 2012.

Zieliński M.G., Ludzie starzy i sędziwi w świetle ksiąg metrykalnych parafi i chełmińskiej z przełomu XVII-XVIII w., w: Kondycja zdrowotna i demografi czna społeczeństwa polskiego na przestrzeni wieków, red. K. Mikulski, A. Zielińska, K. Pękacka-Falkowska, Toruń 2011, s. 106-114.

Zyblikiewicz L.A., Kobieta w Krakowie w 1880 r. w świetle ankiet powszechnego spisu ludności. Studium demograficzne, Kraków 1999.

Pobierz

Opublikowane
2015-12-16


Rachwał, P. (2015). Badania demograficzne nad ludźmi starymi w Lubelskiem w świetle metryk zgonów (wybrane aspekty). Część I, Kurów (1698-1825). Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 104, 237–258. https://doi.org/10.31743/abmk.12507

Piotr Rachwał