Z dziejów parafii Wniebowzięcia NMP w Kraśniku po kasacie klasztoru kanoników regularnych
Roland Prejs
Abstrakt
The history of the parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Kraśnik after the dissolution of the monastery of the Canons Regular is an interesting and worth studying case of the conversion of the former monastic parish to the diocesan one, which, however, retained at least the vestiges of the presence of monks, both in sacred buildings and in certain manifestations of pastoral practice. The latter requires more careful study and description. There were two similar cases in the diocese of Lublin – two Piarist parishes in Chełm and Opole Lubelskie before 1864; other monasteries, though active in the pastoral field, were not involved in running a parish. A more thorough study on the history of this parish could probably shed some light on how the Church performed pastoral work when faced with the restrictions imposed by the Tsar after the January Uprising. The years after 1970, especially the construction of the church in Kraśnik Fabryczny, are part of the most recent period of history and should be the subject of a separate study.
Słowa kluczowe:
Kraśnik, kasata zakonu, kanonicy regularni, parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi PannyBibliografia
Aleksandrowicz P., Diecezja siedlecka czyli podlaska. W 150 rocznicę erekcji (1818-1968). Przyczynki i materiały do dziejów Diecezji Siedleckiej czyli Podlaskiej, Siedlce 1971.
Budziarek M., Realizacja ukazu cesarskiego z 8 XI 1864 wobec klasztoru kapucynów w Lublinie, w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. 3: Franciszkanie w Polsce XIX wieku, Niepokalanów 1996, s. 163-176.
Diecezja lubelska. Informator historyczny i administracyjny, oprac. M. T. Zahajkiewicz, Lublin 1985.
Dmowski R., Unitis viribus. Diecezja Podlaska w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2013.
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990 w świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
Dudek A., Problem budownictwa sakralnego w stosunkach państwa z Kościołem rzymskokatolickim w Polsce w latach 1957-1970, „Dzieje Najnowsze”, 27 (1995) z. 1, s. 35-36.
Gach P.P., Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773-1914, Lublin 1984.
Gach P.P., Zakony franciszkańskie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska w latach 1773-1914, w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. 3: Franciszkanie w Polsce XIX wieku, Niepokalanów 1996, s. 11-56.
Gajewski S., Kasata klasztorów w diecezji lubelskiej w roku 1864, „Roczniki Humanistyczne”, 21 (1973) z. 2, s. 351-390.
Gajewski S., Ostatnie klasztory diecezji lubelskiej w XIX wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 22 (1974) z. 2, s. 185-214.
Goliński Z., Biskupi i kapłani Lubelszczyzny w szponach Gestapo, Lublin 1946.
Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, z. 3, Warszawa 1978.
Kałowski J., Uprawnienia nad zakonami udzielone biskupom przez Stolicę Apostolską po 1864 roku, „Prawo Kanoniczne”, 20 (1977) nr 1-2, s. 137-149.
Kołtun W., „Dobrze jest śpiewać Tobie Panie Boże”. Chór parafi alny przy kościele p.w. Rozesłania Św. Apostołów w Chełmie (1918-2011), „Powinność. Pismo kulturalno--społeczne Ziemi Chełmskiej”, 8 (2011) s. 26.
Misztal H., Scipio del Campo Józef Wojciech, w: Polscy kanoniści, red. J. R. Bar, cz. 2, Warszawa 1981.
Niebelski E., Kanonicy regularni laterańscy w powstaniu 1863 roku i ich późniejsze losy, w: Przemijanie i trwanie. Kanonicy Regularni Laterańscy w dawnej i współczesnej Polsce. Materiały z Międzynarodowej Konferencji zorganizowanej z okazji 600-lecia fundacji opactwa Bożego Ciała w Krakowie, red. K. Łatak, I. Makarczyk, [Kraków 2005], s. 385-402.
Niebelski E., Słownik lubelskich i podlaskich księży uczestników powstania 1863 roku, Lublin 2011.
Orzechowska E., Własność poklasztorna w diecezji sandomierskiej po ukazie z 8 XI 1864 roku, „Roczniki Humanistyczne”, 31 (1983) z. 2, s. 187-212.
Orzechowska E., Z działalności patriotycznej bernardynów w Radomiu w dobie powstania styczniowego (1861-1864), w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. 3: Franciszkanie w Polsce XIX wieku, Niepokalanów 1996, s. 149-161.
Petrani A., Kasata domów zakonnych w Warszawie w 1864 roku w świetle źródeł rosyjskich, „Prawo Kanoniczne”, 15(1972) nr 1-2, s. 267-275.
Prejs R., Słownik biografi czny zakonników franciszkańskich Królestwa Polskiego po kasacie 1864 roku, Poznań 2004.
Prejs R., Zakonnicy franciszkańscy Królestwa Polskiego po kasacie 1864 roku. Dzieje –postawy, Warszawa 2003.
Szteinke A. J., Kościół Świętego Antoniego i klasztor Franciszkanów-Reformatów w Warszawie 1623-1987, Kraków 1990.
Tylec P., Spór o obsadę personalną parafi i Kraśnik i Janów Lubelski w okresie stalinowskim, „Studia Sandomierskie”, 20 (2013) z. 1, s. 187-194.
Wielgus J., Nasz Ksiądz Prałat. Ksiądz Józef Scipio del Campo (* 1870 + 1942), w: W duchu i prawdzie. Wybrane sylwetki Kościoła lubelskiego (1805-2005), red. H. Misztal, Lublin 2005, s. 198-200.
Wlazły J., Ś. P. Ks. Franciszek Trochonowicz, kanonik kapituły kolegiaty zamojskiej, proboszcz parafi i Janów, dziekan dekanatu janowskiego (1906-69), „Wiadomości Diecezjalne Lubelskie”, 43 (1969) s. 260-265;
Wójcik W., Tak zwana reforma klasztorów w 1864 roku na terenie diecezji sandomierskiej, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, 23 (1971) s. 343-360.
Zubka J., Ś.p. Ks. Józef Kobyliński, „Wiadomości Diecezjalne Podlaskie”, 34 (1965) s. 71-74.
