Osiągnięcia historiograficzne księży diecezji częstochowskiej na łamach prasy parafialnej w okresie II Rzeczypospolitej
Jacek Kapuściński
Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej im. ks. Walentego Patykiewicza w Częstochowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-0055-4356
Abstrakt
Utworzona 28 października 1925 r. diecezja częstochowska swój rozwój zawdzięcza pierwszemu ordynariuszowi, którym był bp Teodor Kubina. Z jego inicjatywy już w 1926 r. został powołany do życia tygodnik diecezjalny „Niedziela”, wokół którego stopniowo rozwijał się ruch wydawniczy, powodując m.in. pojawienie się prasy parafialnej. Były to periodyki wydawane z różną częstotliwością (dwumiesięczniki, miesięczniki, dwutygodniki i tygodniki). Do 1939 r. ukazały się drukiem dwa tytuły czasopism ponadparafialnych i dziesięć tytułów czasopism parafialnych. Na ich łamach szczególną aktywność wydawniczą wykazywali miejscowi duchowni, którzy publikowali teksty o różnorodnej tematyce. Niezwykle interesujące wydają się być ich artykuły historyczne. W wyniku badań naukowych udało się ustalić aż 26 takich opracowań autorstwa ks. Teofila Jankowskiego (10 artykułów), ks. Władysława Macha (1 artykuł), ks. Stefana Niedźwiedzkiego (2 artykuły), ks. Tadeusza Peche (2 artykuły) i ks. Leona Stasińskiego (11 artykułów). Problematykę, którą w nich poruszali, można generalnie sprowadzić do dwóch bloków zagadnieniowych: kościelnych (24 artykuły) i pozakościelnych (2 artykuły). Pierwszy z nich poruszał wątki zawiązane z administracją kościelną, duszpasterstwem, dziejami parafii i biografistyką. Drugi natomiast dotyczył kwestii społecznych i patriotycznych. Pomimo, że wszystkie artykuły miały charakter popularnonaukowy bądź popularny, to jednak należy podkreślić wysoką jakość warsztatową prac ks. Leona Stasińskiego z Będzina, które były pisane na podstawie źródeł archiwalnych i ukazywały się w odcinkach.
Słowa kluczowe:
czasopismo parafialne, diecezja częstochowska, duchowieństwo, parafiaBibliografia
Bajor A., Tygodnik katolicki „Niedziela” 1926-1939, „Rocznik Historii Prasy Polskiej”, 3 (2000) z. 2/6, s. 91-114.
Bajor A., Żmigrodzki Zbigniew, Tygodnik katolicki „Niedziela” 1926-1939, Częstochowa 2002.
Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1918-1944, red. Z. Zieliński, Lublin 1981.
[Jankowski Teofil], Historia opłatka, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 1 (1934) nr 44, s. 1.
[Jankowski Teofil], Historia opłatka, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 3 (1936) nr 48, s. 2.
J[ankowski] T[eofil], Majowe nabożeństwo, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 4 (1937) nr 19, s. 2.
J[ankowski] T[eofil], Naród polski w hołdzie NMP Niepokalanej, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 3 (1936) nr 49, s. 1-2.
J[ankowski] T[eofil], Naród polski w hołdzie NMP Niepokalanej, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 5 (1938) nr 49, s. 1-2.
[Jankowski Teofil], Św. Cecylia, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 2 (1935) nr 47, s. 1-2.
[Jankowski Teofil], Św. Stanisław Kostka, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 2 (1935) nr 46, s. 1-2.
J[ankowski] T[eofil], W pamiętną rocznicę bohaterskiej śmierci ks. Ignacego Skorupki, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 3 (1936) nr 32, s. 1-2.
J[ankowski] T[eofil], W rocznicę Cudu nad Wisłą, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 4 (1937) nr 33, s. 1-2.
J[ankowski] T[eofil], Wieczór Św. Sylwestra, „Dodatek Parafialny” [Sosnowiec], 2 (1935) nr 52, s. 3.
Kapuściński J., Aktywność społeczno-kulturalna duchowieństwa diecezji częstochowskiej (do 1939 r.), w: Śląsk – Polska – Europa – Świat. Pamięci Profesora Jana Przewłockiego, red. K. Miroszewski, M. Stolarczyk, Katowice 2013, s. 85-105.
Kapuściński Jacek, Bibliografia duchowieństwa diecezji częstochowskiej. Publikacje na lamach „Kroniki Diecezji Kujawsko-Kaliskiej” w latach 1907-1925, „Studia Włocławskie”, 17 (2015), s. 531-538.
Kapuściński J., Charakterystyka strukturalna kadr duchowieństwa diecezji częstochowskiej w latach 1925-1939, „Veritati et Caritati”, 4 (2015) s. 267-304.
Kapuściński J., Publikacje księży diecezji częstochowskiej na łamach „Kalendarza Jasnogórskiego” z lat 1929-1938, „Veritati et Caritati”, 8 (2017) s. 277-296.
Kapuściński J., Z «Niedzielą» na co dzień. Formacja społeczno-religijna w latach 1926-1939, „Biuletyn Informacyjny Komisji Historycznej Polskiej Akademii Nauk Oddział Katowice”, 11 (2014) s. 14-15.
Konopczyńska-Tota E., Przedmowa, w: L. Stasiński, Będzin – pierwsze dni wojny 1939 r., red. A. Szydłowski, Będzin 2014, s. 3-10.
Kośny G., Mój umiłowany kościół. Monografia kościoła parafialnego pw. Św. Jana Chrzciciela w Brzeźnicy k. Radomska, Brzeźnica-Radomsko 2011.
Kubina T., Arcypasterska zachęta, „Niedziela”, 1 (1926) nr 1, s. 2.
Kurek J., Życie religijne, obyczajowe i kulturalne, w: Będzin 1358-2008, t. 3, red. A. Glimos-Nadgórska, Będzin 2008, s. 271-341.
[Mach Władysław], Św. Franciszek z Asyżu, „Wiadomości Parafialne” [Stary Sielec], 3 1936) nr 36, s. 2.
Malarski T., Franusiak Kazimierz, Mandrysz Iwo, Dzieje parafii św. Józefa – Częstochowa-Raków, Częstochowa [brw].
Marcinkowski W., Historia parafji Przedmość, Częstochowa 1928.
Mielczarek T., Od „Monitora” do „Gońca Reklamowego”. Dzieje prasy częstochowskiej (1769-1994), Kielce 1996.
[Niedźwiedzki Stefan], Co to jest parafia?, „Głos Duszpasterza”, 1 (1934) nr 20, s. 1-2.
[Niedźwiedzki Stefan], Życiorys śp. ks. prałata Stanisława Mazurkiewicza, „Dodatek Parafialny” [Dąbrowa Górnicza], 2 (1935) nr 62, s. 1.
Nowe pismo parafialne w naszej diecezji, „Niedziela”, 10 (1935) nr 47, s. 568.
Nowe pismo parafialne, „Niedziela”, 9 (1934) nr 3, s. 34;
P[atykiewicz] W[alenty], Ks. Tadeusz Peche (1882-1937), „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne”, 38 (1964) nr 7, s. 169.
Parafia pw. świętego Antoniego z Padwy w Częstochowie 1936-2016, oprac. S. Kubik, T. Chrzęstek, Częstochowa 2016.
[Peche Tadeusz], Czym jest diecezja?, „Życie Parafialne”, 2 (1936) nr 4, s. 1-2.
Peche Tadeusz, Historia kredytu bezprocentowego, „Życie Parafialne”, 2 (1936) nr 33, s. 2.
Pierwsze pismo parafialne w diecezji częstochowskiej, „Niedziela”, 4 (1929) nr 14, s. 171.
Przemsza-Zieliński J., Sosnowiecka encyklopedia historyczna. Sygnały biograficzno-tematyczne, z. 3, Sosnowiec 1996;
Sętowski J., Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005.
Snoch B., Mała encyklopedia Częstochowy, Częstochowa 2002.
Stanko P., Bulla «Vixdum Poloniae unista» z 28 października 1925 roku. Geneza – znaczenie – dzieje – edycja, Katowice 2015.
[Stasiński Leon], Dokument Rady Będzińskiej 1598 roku, „Życie Parafialne”, 5 (1939) nr 2, s. 1-2.
S[tasiński] L[eon], Historia schodów, „Życie Parafialne”, 4 (1938) nr 38, s. 2.
[Stasiński Leon], Jubileuszowa księga, „Życie Parafialne”, 3 (1937) nr 14, s. 2; nr 15, s. 2; nr 17, s. 2; nr 18, s. 2; nr 19, s. 2.
S[tasiński] L[eon], Kardynał – późniejszy papież w Będzinie, „Życie Parafialne”, 4 (1938) nr 35, s. 2; nr 37, s. 2.
S[tasiński] L[eon], Ks. Tadeusz Peche. Proboszcz parafii Będzin, „Życie Parafialne”, 3 (1937) nr 32, s. 1-2.
S[tasiński] L[eon], Księża będzińscy, „Życie Parafialne”, 4 (1938) nr 17, s. 2; nr 18, s. 2; nr 19, s. 2; nr 22, s. 2; nr 23, s. 2; nr 24, s. 2; nr 25, s. 2.
[Stasiński Leon], Poznaj swoją prastarą parafię, „Życie Parafialne”, 3 (1937) nr 16, s. 2; nr 17, s. 1-2; nr 18, s. 2; nr 19, s. 1; nr 20, s. 2; nr 21, s. 2; nr 22, s. 2; nr 23, s. 1-2; nr 24, s. 1-2; nr 25, s. 2; nr 26, s. 2; nr 27, s. 2; nr 28, s. 2; nr 29, s. 1-2; nr 30, s. 2; nr 31, s. 2.
S[tasiński] L[eon], Rezurekcja w królewskim swobodnem mieście Bandzinie, „Życie Parafialne”, 4 (1938) nr 16, s. 1-2.
S[tasiński] L[eon], Wzbudźmy tradycje będzińskie, „Życie Parafialne”, 3 (1937) nr 37, s. 1-2; nr 39, s. 2; nr 43, s. 2; nr 44, s. 2; nr 45, s. 2; nr 46, s. 2; nr 47, s. 2; nr 48, s. 2; nr 49, s. 1-2; nr 50, s. 2; 4 (1938) nr 1, s. 2; nr 5, s. 2.
S[tasiński] L[eon], Z przeszłości Będzina, „Życie Parafialne”, 4 (1938) nr 39, s. 1-2; nr 40, s. 1-2; nr 42, s. 1-2; nr 43, s. 2; nr 45, s. 2.
Stasiński L., Ze starych dokumentów będzińskich, „Życie Parafialne”, 5 (1939) nr 5, s. 1-2; nr 6, s. 1-2; nr 7, s. 2; nr 8, s. 2; nr 9, s. 2; nr 10, s. 2; nr 11, s. 1-2; nr 13, s. 1; nr 14, s. 2; nr 15, s. 2; nr 16, s. 2; nr 17, s. 2; nr 18, s. 2; nr 19, s. 2; nr 20, s. 2; nr 22, s. 2.
Trąba M., Proboszczowie parafii św. Barbary, w: Parafia św. Barbary w Sosnowcu 1908-2008, red. M. Trąba, Katowice 2008, s. 49-61.
Trąba M., Życie religijne w Będzinie (1918-1939), w: Będzin 1358-2008, t. 3, red. A. Glimos-Nadgórska, Będzin 2008, s. 423-452.
Walicki J., Ks. Józef Krzyżanowski, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne”,
-31 (1957) nr 3, s. 124.
Walicki J., Śp. ks. Stefan Niedźwiedzki, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne”, 34 (1960) nr 3, s. 114-116.
Wlaźlak W.P., Ks. Teofil Jankowski (28 II 1877-11 IV 1951), „Wiadomości Archidiecezji Częstochowskiej”, 80 (2006) nr 12, s. 74-75.
Związek J., Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie II Rzeczypospolitej, Częstochowa 1990.
Związek J., Ks. Stasiński Leon (1903-1983), „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne”, 58 (1984) nr 4, s. 95-97.
Związek J., Kuraś Stanisław (1887-1974), w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 6, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 273-274.
Związek J., Martyrologium kapłanów diecezji częstochowskiej w czasie II wojny światowej, „Częstochowskie Studia Teologiczne”, 4 (1976) s. 185-300.
Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej im. ks. Walentego Patykiewicza w Częstochowie https://orcid.org/0000-0003-0055-4356
