Rozwój sieci parafialnej na terenie archidiakonatu lubelskiego do końca XVI wieku. Stan badań
Jacek Chachaj
Instytut Historii KUL; Katedra Historii i Historiografii Europy Wschodniej , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2268-9692
Abstrakt
Artykuł podsumowuje dotychczasowe ustalenia dotyczące rozwoju sieci parafialnej na terenie archidiakonatu lubelskiego w okresie od początku pojawienia się na tym obszarze struktur kościelnych do początków XVII wieku. Pracą, która miała fundamentalne znaczenie w badaniach dotyczących omawianego tematu było opracowanie Przemysława Szafrana, wydane w latach 50. ubiegłego wieku. Na zawarte w nim ustalenia do dziś powołują się badacze poruszający zagadnienie rozwoju struktur parafialnych na terenach położonych wokół Lublina. Do dzisiaj brak opracowania porównywalnego znaczeniem ze wspomnianą pracą, choć liczne przeprowadzone w ciągu ostatnich dekad badania wykazały, że jest ona już w bardzo dużym stopniu nieaktualna. Postulatem na przyszłość jest zatem przeprowadzenie kompleksowych badań dotyczących rozwoju struktur kościelnych na terenie Lubelskiego w pierwszych wiekach ich rozwoju i wprowadzenie do obiegu naukowego aktualnych danych na ten temat.
Słowa kluczowe:
archidiakonat lubelski, rozwój sieci parafialnej w średniowieczu, rozwój sieci parafialnej w XVI wiekuBibliografia
Aleksandrowicz P., Parczew – historia parafii, „Sprawozdania z Czynności Wydawniczej i Posiedzeń Naukowych oraz Kronika TN KUL”, 15 (1965) pp. 107-111.
Chachaj J., Bliżej schizmatyków, niż Krakowa. Archidiakonat lubelski w XV i XVI wieku, Lublin 2012.
Chachaj J., Najstarsze kościoły lubelskie, in: Ziemia, człowiek, sztuka. Interdyscyplinarne studia nad ziemią. Archeologia, historia, kultura, sztuka, ed. U. Mazurczak, Lublin 2013, pp. 375-412.
Chachaj J., Rozwój sieci parafialnej i początki organizacji dekanalnej w diecezji krakowskiej do końca XII wieku. Próba podsumowania, „Roczniki Humanistyczne”, 56 (2008) issue 2, pp. 31-53.
Dzieje Lubelszczyzny, vol. 3: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, ed. S. Kuraś, Warszawa 1983; vol. 4: Osady zaginione i o zmienionych nazwach historycznego województwa lubelskiego, ed. S. Wojciechowski, A. Sochacka, R. Szczygieł, Warszawa 1986.
Gajek F., Obiekty sakralne parafii Solec nad Wisłą, in: IV Janowieckie Spotkania Historyczne. „Parafie rejonu Wisły Środkowej w XII-XIX w.”. „Zarys dziejów parafii w Janowcu nad Wisłą”. Sesja naukowa odbyła się dnia 15 czerwca 2002 roku w Zamku w Janowcu w salach Domu Północnego, [Janowiec 2002], pp. 85-97.
Jop S., Kościoły w Parczewie w XIII-XXI wieku, lokalizacja, funkcje (W 440-lecie przyjęcia uchwał Soboru Trydenckiego na sejmie w Parczewie), „Kronika Diecezji Sandomierskiej”, 97 (2004) no. 3-4 March-April, pp. 148-174.
Jop S., Kościół św. Leonarda w średniowiecznej przestrzeni Parczewa, in: Cursus mille annorum. Prace ofiarowane Profesorowi Eugeniuszowi Wiśniowskiemu, Lublin 2000 („Roczniki Humanistyczne”, 48 (2000), issue 2 – special one) pp. 179-188.
Kowalski W., Schematyzm diecezji krakowskiej z tzw. kopiarza wiślickiego, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 81 (2004) pp. 101-137.
Kumor B.S., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, vol. 1-4, Kraków 1998-2002.
Litak S., Formowanie sieci parafialnej w Łukowskiem do końca XVI wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 12 (1964) issue 2, pp. 20-54.
Litak S., Powstanie organizacji parafialnej a rozwój osadnictwa w ziemi łukowskiej XII-XVI w., in: Cursus mille annorum. Prace ofiarowane Profesorowi Eugeniuszowi Wiśniowskiemu, Lublin 2000 („Roczniki Humanistyczne”, 48 (2000) issue 2 – special one), pp. 283-307.
Rozwałka A., Sieć osadnicza w archidiakonacie lubelskim w średniowieczu. Studium archeologiczno-osadnicze, Lublin 1999.
Sochacka A., Bychawa i okolice w średniowieczu, in: Dzieje Bychawy, ed. R. Szczygieł, Bychawa-Lublin 1994, pp. 23-37.
Sochacka A., Dzieje Garbowa w średniowieczu, in: Wracamy w przeszłość…1, ed. R. Wójcik, Garbów 1999, pp. 41-60.
Sochacka A., Łęczna i okolice w średniowieczu (X-XV w.), in: Łęczna. Studia z dziejów miasta, ed. E. Horoch, Łęczna 1989, pp. 19-29.
Sochacka A., Początki nadwiślańskich parafii archidiakonatu lubelskiego w średniowieczu, in: IV Janowieckie Spotkania Historyczne. „Parafie rejonu Wisły Środkowej w XII-XIX w.”. „Zarys dziejów parafii w Janowcu nad Wisłą”. Sesja naukowa odbyła się dnia 15 czerwca 2002 roku w Zamku w Janowcu w salach Domu Północnego, [Janowiec 2002], pp. 11-32.
Sochacka A., Początki parafii w Kocku na tle osadnictwa i stosunków własnościowych w rejonie Tyśmienicy i dolnego Wieprza w XII-XIII w., in: Cursus mille annorum. Prace ofiarowane Profesorowi Eugeniuszowi Wiśniowskiemu, Lublin 2000 („Roczniki Humanistyczne”, 48 (2000) z. 2 – special one), pp. 525-540.
Sochacka A., Podległość parafialna okolic Łęcznej w średniowieczu, in: Studia z dziejów parafii pw. św. Marii Magdaleny w Łęcznej, ed. R. Jop, Łęczna 2010, pp. 17-26.
Sochacka A., Przed nadaniem prawa miejskiego, in: Dzieje Końskowoli, ed. R. Szczygieł, Lublin 1988, pp. 21-34.
Sochacka A., Wczesnośredniowieczny ośrodek religijny w Gołębiu a problem genezy dwu prebend plebańskich w parafii, w: Peregrinatio ad veritatem. Studia ofiarowane profesor Aleksandrze Witkowskiej z okazji 40-lecia pracy naukowej, ed. U. Borkowska, C. Deptuła, R. Knapiński, Z. Piłat, E. Wiśniowski, Lublin 2004, pp. 489-498.
Sochacka A., Własność ziemska w województwie lubelskim w średniowieczu, Lublin 1987.
Szafran P., Rozwój średniowiecznej sieci parafialnej w Lubelskiem, Lublin 1958.
Szymanek A., Parafia w Janowcu nad Wisłą. Karty z przeszłości (XIV-XVIII w.), in: IV Janowieckie Spotkania Historyczne. „Parafie rejonu Wisły Środkowej w XII-XIX w.”. „Zarys dziejów parafii w Janowcu nad Wisłą”. Sesja naukowa odbyła się dnia 15 czerwca 2002 roku w Zamku w Janowcu w salach Domu Północnego, [Janowiec 2002], pp. 99-251.
Tazbirowa J., (review) Przemysław Szafran, Rozwój średniowiecznej sieci parafialnej w Lubelskiem, Lublin 1958, pp. 228, „Przegląd Historyczny”, 50 (1959) no. 3, pp. 606-610.
Tazbirowa J., (review) Przemysław Szafran, Rozwój średniowiecznej sieci parafialnej w Lubelskiem [Développement d’organisation médiévale des paroisses dans la région de Lublin], Lublin 1958, „Acta Poloniae Historica”, 6 (1962) p. 141.
Wiśniewski J., Dekanat iłżecki, Radom 1909-1911.
Wiśniewski J., Dekanat kozienicki, Radom 1913.
Wiśniowski E., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze wiślickiej w średniowieczu. Studium geograficzno-historyczne, Warszawa 1965.
Instytut Historii KUL; Katedra Historii i Historiografii Europy Wschodniej https://orcid.org/0000-0002-2268-9692
