ABMK

Ksiądz Zygmunt Chmielnicki – biskup żytomierski czy kandydat na biskupa pomocniczego w diecezji łuckiej?


Abstrakt

Ksiądz Zygmunt Chmielnicki (1891-1944), kapłan diecezji łuckiej, posiada w swojej biografii z okresu II wojny światowej zagadkową kartę. Niektórzy twierdzą, że został nominowany (czy też nawet konsekrowany) przez ordynariusza łuckiego bpa Adolfa Piotra Szelążka na biskupa żytomierskiego. Bardziej jednak prawdopodobna jest hipoteza, że był on kandydatem bpa Szelążka na biskupa pomocniczego w Łucku (po śmierci bpa Stefana Walczykiewicza 11 maja 1940 r.). Niniejsze opracowanie jest poświęcone przedstawieniu argumentów zaprzeczających przekazowi, jakoby ks. Chmielnicki był biskupem żytomierskim (ze względu na nieprawdopodobieństwo tego twierdzenia) oraz analizie przesłanek wskazujących na to, iż bardziej prawdopodobne było wysunięcie ks. Chmielnickiego jako kandydata na stanowisko biskupa pomocniczego w Łucku. Po zakończeniu II wojny światowej bp Adolf Piotr Szelążek nie kontynuował już starań o nominację biskupa pomocniczego w Łucku, gdyż stały się one bezprzedmiotowe ze względu na śmierć ks. Zygmunta Chmielnickiego w KL Gross-Rosen 16 kwietnia 1944 r. oraz włączenie kresów wschodnich II Rzeczypospolitej (w tym całego obszaru diecezji łuckiej) do Związku Sowieckiego, ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Słowa kluczowe:

Ks. Zygmunt Chmielnicki, rzymskokatolicka diecezja łucka, rzymskokatolicka diecezja żytomierska, biskup żytomierski, biskup pomocniczy w Łucku

Blet Pierre, Pius XII i druga wojna światowa w tajnych archiwach watykańskich, Katowice 2000.

Dębowska Maria, Kościół katolicki na Wołyniu w warunkach okupacji 1939-1945, Rzeszów 2008.

Dębowska Maria, Popek Leon, Duchowieństwo diecezji łuckiej. Ofiary wojny i represji okupantów 1939-1945, Lublin 2010.

Dzwonkowski Roman, Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917-1939. Martyrologium, Lublin 1998.

Karwowska Beniamina Elżbieta, Proces i uwięzienie ks. biskupa Adolfa Piotra Szelążka, w: Kościół w obliczu totalitaryzmów, red. Wojciech Polak i in., Toruń 2010, s. 158-167.

Popek Leon, Diecezja łucka, w: Życie religijne w Polsce pod okupacją 1939-1945. Metropolie wileńska i lwowska, zakony, red. Zygmunt Zieliński, Katowice 1992.

Popek Leon, Diecezja łucka w okresie międzywojennym i podczas II wojny światowej (1918-1944), w: Polacy i Kościół rzymskokatolicki na Wołyniu w latach 1918-1997, red. Leon Popek, Lublin 1999.

Popek Leon, Straty Kościoła rzymskokatolickiego na Wołyniu w latach 1939-1945, w: Polskie Państwo Podziemne na Wołyniu w latach 1939-1944, red. Mieczysław Sawczuk, Leon Popek, Sandomierz 2006.

Rykała Julian, Więźniowie, Heftlingi, Emigranci, Warszawa 1972.

Śliwa Tadeusz, Wojenna „misja” ks. bp. Tomaki, „Niedziela” (wydanie przemyskie), 1997, nr 47-49.

Weiser Piotr, Ksiądz Zygmunt Chmielnicki 1891-1944, Lublin 2001.

Pobierz

Opublikowane
2018-12-09


Dębowska, M. (2018). Ksiądz Zygmunt Chmielnicki – biskup żytomierski czy kandydat na biskupa pomocniczego w diecezji łuckiej?. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 110, 133–144. https://doi.org/10.31743/abmk.2018.110.08

Maria Dębowska 

dr hab. historii i archiwistyki; emerytowany pracownik Ośrodka Archiwów Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL

https://orcid.org/0000-0003-2694-1012