TY - JOUR AU - Przybyłowicz, Olga Miriam PY - 2019/12/20 Y2 - 2024/03/28 TI - Źródła rękopiśmienne klasztoru klarysek gnieźnieńskich w Archiwum Archidiecezjalnym W Gnieźnie. Stan wiedzy, prezentacja spuścizny i możliwości badawcze JF - Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne JA - ABMK VL - 112 IS - 0 SE - Studia i materiały DO - 10.31743/abmk.2019.112.16 UR - https://czasopisma.kul.pl/index.php/abmk/article/view/6367 SP - 317-336 AB - <p class="Podstawowyakapitowy" style="margin-top: 2.85pt; text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-family: 'Times New Roman',serif;">Celem artykułu jest prezentacja i wstępna analiza spuścizny rękopiśmiennej klasztoru klarysek w Gnieźnie, która po kasacie klasztoru trafiła w XIX stuleciu, zapewne drugiej jego połowie, do Archiwum Kapituły Metropolitalnej, obecnie zaś znajduje się w zasobie Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie. Do tej pory cieszyła się ona niewielkim zainteresowaniem badaczy. Na zbiór składają się rękopisy, dokumenty i dyplomy pergaminowe, z których większość znajduje się w aktów luźnych – AKM – A Cap. Luzy po klaryskach to ponad 2500 jednostek i ponad 4000 kart.</span></p><p class="Podstawowyakapitowy" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-family: 'Times New Roman',serif;">27 rękopisów przechowywanych jest w kilku zespołach: sześć jednostek w zespole Zakon Klarysek w Gnieźnie (ZKG), zaś 21 w dziale Archiwum Kapituły Metropolitalnej - A. Cap. B – te ostatnie dotyczą spraw gospodarczo-rachunkowych.</span></p><p class="Podstawowyakapitowy" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-family: 'Times New Roman',serif;">W grupie rękopisów można wyróżnić trzy kategorie: prawno-normatywne, czyli reguły i konstytucje (dwa egzemplarze), księgi liturgiczne (pięć) oraz ceremoniał obłóczyn, a także rachunkowo-gospodarcze. Ta ostatnia grupa jest najliczniejsza. Obejmuje dziesięć rękopisów expensów i\lub perceptów konwentu począwszy od najstarszego z 1613 r., ponadto inwentarz majątku wiejskiego klarysek z 1593 r. i dziewięć jednostek z drugiej połowy XVIII w. zawierających rozliczenia z poddanymi w mieście klasztornym Kostrzynie oraz wsiach należących do wspólnoty. Bezcennym kodeksem, wpisującym się w twórczość piśmiennicza klasztorów epoki nowożytnej jest egzemplarz zatytułowany: „Księgi wszystkich spraw konwentu gnieźnieńskiego zakonu S. Klary. To jest katalog wszystkich sióstr zakonnych w tym klasztorze od pamięci ludzkiej professowanych żywych i zmarłych. Przytem inwentarz wszystkich dóbr prowentów także i przywilejów tegoż klasztoru […] pilnie pisane w roku pańskim 1609”. Ma 802 papierowe strony na których znajduje się dukt kilkudziesięciu rąk. Jego tematyka to zarówno dane prozopograficzne, jak i gospodarcze (ponad połowa wpisów), a także informacje o realiach życia i funkcjonowaniu klauzurowej wspólnoty. </span></p><p class="Podstawowyakapitowy" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-family: 'Times New Roman',serif;">Szeroki wachlarz informacji zamieszczonych w rękopisach pozwala na stwierdzeni iż mimo stosunkowo niewielkiego zbioru jest to spuścizna niezwykle cenna. Jeszcze większy ładunek informacji przynoszą akta luźne. Szczegółowe, żmudne badania, szczególnie rękopisów rachunkowo-gospodarczych, zawierających informacje o świecie rzeczy i ludzi, pozwolą w przyszłości na poznanie kwestii zarządzania majątkiem, kondycję finansową wspólnoty w XVI-XVIII stuleciu, w końcu sposobu funkcjonowania klasztoru w gospodarce miejskiej i społeczeństwie Gniezna epoki nowożytnej. Dopiero drobiazgowa analiza sprawi, że będzie można udzielić odpowiedzi na wiele pytań dotyczących spraw wewnętrznych konwentu, kultury materialnej i życia codziennego zakonnic, a przede wszystkim gospodarki klasztornej: dochodowości dóbr, bilansowania budżetu, struktury perceptów i expensów, poziomu życia zakonnic.</span></p> ER -