ABMK

Kilka uwag o formularzu listów Szymona Maciejowica Ze Stawu na przykładzie korespondencji Oficjała Kamieńskiego i Pomorskiego z Wielkimi Mistrzami Krzyżackimi W Prusach oraz Radą Miasta Gdańska

Łukasz Włodarski

Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu , Polska
https://orcid.org/0000-0001-8615-1835


Abstrakt

Artykuł stawia sobie za cel przedstawienie elementów formularza listów oficjała kamieńskiego i zarazem tamtejszego wikariusza in spiritualibus et temporalibus (chwilowo również oficjała pomorskiego) Szymona Maciejowica ze Stawu do adresatów w Prusach, a ściślej do wielkich mistrzów krzyżackich oraz rajców gdańskich. Niestety po dziś dzień, w oryginale zachowało się jedynie siedem listów tegoż dygnitarza kościelnego. Niemniej w świetle interesującej nas korespondencji rzeczą symptomatyczną jest, iż Szymon w stosunku do adresatów tytułował się ich kapelanem (cappellanus). Zwrot ten w swej naturze kurtuazyjny, de facto był synonimem osoby duchownej. Warto również podkreślić, iż Maciejowic niejednokrotnie, zapewne aby upodobać się odbiorcy i zyskać jego przychylność, w listach adresowanych do wielkich mistrzów krzyżackich używał w stosunku do nich tytulatury książęcej. Dodać wreszcie należy, iż w warunkach polskiej dyplomacji tytułowanie zwierzchnika Zakonu Krzyżackiego księciem staje się praktyką dość powszechną dopiero po roku 1466, a więc po podpisaniu tzw. II pokoju toruńskiego.

Słowa kluczowe:

Prusy, Szymon Maciejowic ze Stawu, oficjalat kamieński, oficjalat pomorski, XV wiek, dyplomatyka

Czyżak M., Kapituła katedralna w Gnieźnie w świetle metryki z lat 1408-1448, Poznań 2003.

Gąsiorowski A., Skierska I., Początki oficjalatu kamieńskiego archidiecezji gnieźnieńskiej (wieki XIV-XV), „Kwartalnik Historyczny”, 103 (1996) nr 2, s. 3-21.

Gąsiorowski A., Skierska I., Szymon ze Stawu, w: Polski Słownik Biograficzny, 50/2, z. 205, Warszawa-Kraków 2015, s. 282-284.

Dyplomatyka staropolska, red. Tomasz Jurek, Warszawa 2015.

Dyplomatyka wieków średnich, oprac. Karol Maleczyński, Maria Bielińska, Antoni Gąsiorowski, Warszawa 1971.

Kętrzyński S., Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, t. 1, Warszawa 1934.

Koczerska M., Kancelaria i dokumentacja kościelna, w: Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2005, s. 359-367.

Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki i Kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu 1423-1455, Warszawa 2004.

Librowski S., Wizytacje diecezji włocławskiej, cz. I, Wizytacje diecezji kujawskiej i pomorskiej, t. I, opracowanie archiwalno – źródłoznawcze, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 8 (1964), s. 5-186.

Lückerath C.A., Paul von Rusdorf. Hochmeister des Deutschen Ordens 1422-1441 (seria: Quellen und studien zur Geschichte des Deutschen Ordens, Bd. 15, hrsg. von Klemens Wieser), Bad Godesberg 1969.

Maleczyński K., Zarys dyplomatyki polskiej wieków średnich, cz. 1, Wrocław 1951.

Prokop K.R., Biskupi pomocniczy w diecezjach polskich w dobie przedtrydenckiej (2. poł. XIII - 1. poł. XVI w.), Kraków 2002.

Regesta historico – diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198-1525, pars I, vol. I, bearb. Erich Joachim, hrsg. von Walther Hubatsch, Göttingen 1948.

Skierska I., Dwór i urząd biskupi w późnośredniowiecznej diecezji poznańskiej, „Roczniki Historyczne”, 60 (1994) s. 185-202.

Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, t. 2, z. 1 (9), red. Marian Plezia, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959;

Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, t. 6, z. 7 (51), red. Krystyna Weyssenhoff-Brożkowa, Kraków 1992.

Suchodolska E., Kancelarie na Mazowszu w latach 1248-1345. Ośrodki zarządzania i kultury, Warszawa 1977.

Sułkowska-Kurasiowa I., Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów (1370-1444), Warszawa 1977.

Sułkowska-Kurasiowa I., Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967.

Szweda A., Listy króla Polski Kazimierza Jagiellończyka do wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego z lat 1447-1454, w: Bitwa pod Chojnicami 18 IX 1454 r. w tradycji historycznej i lokalnej, red. J. Knopek, B. Kuffel, Chojnice 2004, s. 14-32.

Szweda A., Listy Władysława Jagiełły do wielkich mistrzów krzyżackich w latach 1386-1434, w: Tekst źródła – krytyka, interpretacja, red. B. Trelińska, Warszawa 2005, s. 253-272.

Szweda A., Organizacja i technika dyplomacji polskiej w stosunkach z zakonem krzyżackim w Prusach w latach 1386-1454, Toruń 2009.

Szweda A., „Princeps et consiliarus Regni Poloniae”. Król i wielki mistrz w latach 1466-1497, w: Od traktatu kaliskiego do pokoju oliwskiego. Polsko-krzyżacko-pruskie stosunki dyplomatyczne w latach 1343-1660, red. A. Bues i in., Warszawa 2014, s. 241-260.

Szybkowski S., Korespondencja książąt mazowieckich z Radą Miasta Gdańska w latach 1466-1526, w: Dziedzictwo książąt mazowieckich. Stan badań i postulaty badawcze, red. J. Grabowski, R. Mroczek, P. Mrozowski, Warszawa 2017, s. 283-304.

Szybkowski S., Listy książąt mazowieckich do gdańskiej rady miejskiej (do końca wojny trzynastoletniej), „Archeion”, 113 (2012) s. 217-248.

Wilk-Woś Z., Późnośredniowieczna kancelaria arcybiskupów gnieźnieńskich (1436-1493), Łódź 2013.

Włodarski Ł., Posłowie arcybiskupów gnieźnieńskich do Prus w XV w. Przyczynek do badań nad otoczeniem prymasów Polski w późnym średniowieczu (w druku).

Pobierz

Opublikowane
2019-12-20


Włodarski, Łukasz. (2019). Kilka uwag o formularzu listów Szymona Maciejowica Ze Stawu na przykładzie korespondencji Oficjała Kamieńskiego i Pomorskiego z Wielkimi Mistrzami Krzyżackimi W Prusach oraz Radą Miasta Gdańska. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 112, 453–463. https://doi.org/10.31743/abmk.2019.112.23

Łukasz Włodarski 
Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0001-8615-1835