ABMK

"Ego librarista”. Działalność Jana ze Skawiny jako bibliotekarza na Wydziale Prawa Uniwersytetu Krakowskiego

Wojciech Świeboda

Biblioteka Jagiellońska w Krakowie , Polska
https://orcid.org/0000-0002-5265-5784


Abstrakt

Artykuł poświęcony jest osobie Jana ze Skawiny (†1520), doktora i profesora prawa kanonicznego, bibliotekarza biblioteki Wydziału Prawa Uniwersytetu Krakowskiego. Nie należał on wprawdzie do postaci pierwszoplanowych lub wyróżniających się spośród grona uczonych polskich przełomu XV i XVI stulecia, nie zachowała się także jego spuścizna naukowa, niemniej jednak jako opiekun księgozbioru bibliotecznego wykazał się szczególną gorliwością na tle innych profesorów sprawujących funkcję bibliotekarza. W latach 1501-1515 pozyskał na rzecz biblioteki wydziałowej i usystematyzował wiele dzieł o tematyce prawniczej lub kaznodziejskiej, mających służyć jako pomoc dla profesorów i studentów prawa. Z perspektywy czasu nieocenionym dokonaniem krakowskiego uczonego było umieszczenie not wskazujących na przynależność rękopisów do księgozbioru Kolegium Prawniczego. Pozwalają one nie tylko na jednoznaczne przypisanie kodeksów do biblioteki Collegium Iuridicum, ale też informują o poprzednich właścicielach oraz o sposobie i dacie pozyskania danego egzemplarza. Spośród 46 zachowanych do dzisiaj średniowiecznych ksiąg Wydziału Prawa aż 39 posiada noty wpisane jego ręką. Jan ze Skawiny był nie tylko opiekunem książek, ale także darczyńcą kilkunastu rękopisów. Dzięki jego zabiegom kilku profesorów prawa oraz członków rodziny Jana przekazało w testamencie swoje księgozbiory na rzecz Wydziału Prawa. W obliczu tragicznego w skutkach pożaru gmachu Collegium Iuridicum w 1455 roku działania Jana ze Skawiny na rzecz pozyskania nowych dzieł pozwoliły na częściowe odbudowanie biblioteki jurystów. Były to dzieła przede wszystkim prawnicze, a także teologiczne, które mogły służyć jako pomoc w pracy kaznodziejskiej. Pobieżny przegląd dzieł znajdujących się w księgozbiorze Wydziału Prawa pozwala na stwierdzenie, że dobór pism pozyskanych lub ofiarowanych przez Skawińskiego nie był przypadkowy. Na pozór skromne świadectwa działalności Jana ze Skawiny na funkcji bibliotekarza okazują się być nieocenione dla poznania zasobu i organizacji biblioteki Kolegium Prawniczego. Noty, które zamieścił on w rękopisach, stanowią niezwykle ważne źródło informacji o średniowiecznym Wydziale Prawa Uniwersytetu Krakowskiego. Dowodzą również, że stanowisko bibliotekarza nie musiało być traktowane przez profesorów uniwersyteckich jako obciążenie, ale mogło być postrzegane jako rodzaj wyróżnienia. Jan ze Skawiny piastował szereg ważnych stanowisk kościelnych i uniwersyteckich, a jednak pisał o sobie skromnie, ale z dumą – „librarista”.

Słowa kluczowe:

Jan ze Skawiny, Uniwersytet Krakowski, Wydział Prawa, biblioteka, rękopisy średniowieczne

Bandtkie J.S., Historya Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków 1821.

Bartel W.M., Dzieje Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego przed reformą Kołłątajowską (Próba zarysu), „Krakowskie Studia Prawnicze”, 3 (1970) s. 159-213.

Barycz H., Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce Humanizmu, Kraków 1935.

Barycz H., Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440-1600), Kraków 1938.

Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi Latinorum qui in Bibliotheca Jagellonica Cracoviae asservantur, t. 1-10, Wratislaviae-Varsaviae-Cracoviae-Gedani 1980-2012.

Ehrlich L., Z dziejów Wydziału Prawa UJ w wieku XV, w: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. M. Patkaniowski, Kraków 1964 („Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze”, z. 18), s. 35-48.

Galos M., Kubic Ż., Biblioteka Jagiellońska w latach 1775-1835, w: Historia Biblioteki Jagiellońskiej, t. 2: 1775-1918, red. P. Lechowski, Kraków 2017, s. 27-158.

Hajdukiewicz L., Księgozbiór i zainteresowania bibliofilskie Piotra Tomickiego na tle jego działalności kulturalnej, Wrocław 1961 („Monografie z Dziejów Nauki i Techniki”, t. 18).

Inkunabuły Biblioteki Jagiellońskiej, oprac. A. Lewicka-Kamińska, Kraków 1962.

Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, t. 3: Indeksy, red. M. Malicki, E. Zwinogrodzka, oprac. M. Gołuszka i in., Kraków 1995.

Knoll P.W., “A Pearl of Powerful Learning”. The University of Cracow in the Fifteenth Century, Leiden-Boston 2016.

Kowalska-Urbankowa Z., Zbudniewek J. ZP, Katalog rękopisów biblioteki paulinów w Krakowie na Skałce, „Studia Claromontana”, 8 (1987) s. 269-500.

Kozłowska-Budkowa Z., Odnowienie jagiellońskie Uniwersytetu Krakowskiego (1390-1414), w: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364-1764, t. 1, red. K. Lepszy, Kraków 1964, s. 37-87.

Kurtyka J., Leńcze, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, red. F. Sikora, Kraków 2000, s. 528-547.

Lewicka-Kamińska A., Biblioteka Jagiellońska w latach 1492-1655, w: Historia Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1: 1364-1775, red. I. Zarębski, Kraków 1966, s. 131-271.

Malinowska-Kwiatkowska I., I manoscritti giuridici Bolognesi al Collegium Iuridicum dell’ Università Jagellonica (il lascito di Piotr Wolfram), w: Laudatio Bononiae. Atti del Convegno storico italo-polacco svoltosi a Bologna dal 26 al 31 maggio 1988 in occasione del Nono Centenario dell’ ‘Alma Mater Studiosorum’, red. R.C. Lewanski, Varsavia 1990, s. 161-166.

Sobańska Anna, List o pożarze Krakowa w roku 1455 z rękopisu Mikołaja Byliny, „Studia Mediewistyczne”, 31 (1994), s. 127-131.

Szelińska W., Biblioteki profesorów Uniwersytetu Krakowskiego w XV i początkach XVI wieku, Wrocław-Warszawa-Kraków 1966.

Szyma M., Gmach kolegium prawniczego i Dom Kanoniczny do końca epoki nowożytnej, w: S.A. Sroka i in., Collegium Iuridicum, Kraków 2015, s. 35-51.

Świeboda W., Na tropie średniowiecznych rękopisów Wydziału Prawa Uniwersytetu Krakowskiego, w: Felix indiget amicis. Studia z dziejów kultury duchowej i intelektualnej średniowiecza ofiarowane Profesorowi Krzysztofowi Ożogowi, red. W. Świeboda, M. Zdanek, Kraków 2016, s. 277-317.

Wisłocki W., Katalog rękopisów Biblijoteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1877-1881.

Włodarek A., Architektura średniowiecznych kolegiów i burs Uniwersytetu Krakowskiego, Kraków 2000.

Wójcik-Zega D., Jan ze Skawiny, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1: 1364-1780, red. W. Uruszczak, Kraków 2015, s. 146-148.

Zathey J., Biblioteka Jagiellońska w latach 1364-1492, w: Historia Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1: 1364-1775, red. I. Zarębski, Kraków 1966, s. 1-130.

Zawadzki R., Spuścizna pisarska Stanisława ze Skarbimierza. Studium źródłoznawcze, Kraków 1979.

Zdanek M., Arnolf z Mierzeńca, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1: 1364-1780, red. W. Uruszczak, Kraków 2015, s. 18-19.

Zdanek M., Bartłomiej ze Żnina, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1: 1364-1780, red. W. Uruszczak, Kraków 2015, s. 22-23.

Zwiercan M., Skawinka Stanisław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 38, red. H. Markiewicz Kraków 1997-1998, s. 111.

Pobierz

Opublikowane
2020-06-30


Świeboda, W. (2020). "Ego librarista”. Działalność Jana ze Skawiny jako bibliotekarza na Wydziale Prawa Uniwersytetu Krakowskiego. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 113, 407–429. https://doi.org/10.31743/abmk.10015

Wojciech Świeboda 
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie

dr historii; adiunkt w Sekcji Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie

https://orcid.org/0000-0002-5265-5784