Konferencja wyższych przełożonych żeńskich zgromadzeń zakonnych i konsulta w PRL – zarys problematyki

Joanna Wiśniewska

Abstrakt

Proces formowania się instytucji konferencji wyższych przełożonych żeńskich zgromadzeń zakonnych przypadł w Polsce na okres, w którym działały już zorganizowane struktury współpracy międzyzakonnej, wykształcone dla wspólnej obrony sióstr zakonnych przed negatywnymi skutkami polityki wyznaniowej władz komunistycznych, zmierzających do likwidacji instytucji podległych Kociołowi, w tym zakonów. Współdziałanie żeńskich zgromadzeń zakonnych wymusiła konieczność konsolidacji sił i konstruowania - pod kierunkiem prymasa Polski S. Wyszyńskiego - wspólnych programów przetrwania oraz funkcjonowania zgromadzeń zakonnych w peerelowskiej rzeczywistości. Ewolucja form współpracy: od spontanicznej po uregulowaną prawnie konferencję wyższych przełożonych żeńskich zgromadzeń zakonnych, z zatwierdzonym przez Stolicę Apostolską statutem i erygowaną kanonicznie konsultą, nakładała się na podobne ruchy zachodzące w ramach życia konsekrowanego w świecie. W realiach Polski Ludowej, konferencja nie była jednak tak autonomiczną instytucją, jak w normalnych warunkach przewidywały to przepisy prawa kanonicznego. Działać musiała w ścisłym związku z ks. Prymasem S. Wyszyńskim oraz utworzonym przez niego Wydziałem Spraw Zakonnych, który w praktyce podporządkował sobie całą dotychczasową współpracę zawiązaną między zakonami. Niezależnie od prawnych i faktycznych ograniczeń w działalności konferencji oraz jej konsulty, stanowiącej zasadniczo organ doradczy prymasa Polski, dorobek tej instytucji był dla życia zakonnego w Polsce niezwykle znaczący, czego wyrazem było przede wszystkim: roztropne wdrażanie reform soborowych w zgromadzeniach zakonnych, ich odnowa liturgiczna, pogłębienie procesu demokratyzacji, uregulowanie stanu prawnego, zmiany w formacji zasadniczej i permanentnej członkiń zgromadzeń.