ABMK

Okręg klasztoru dominikanów w Brzegu w XVI wieku. Próba rekonstrukcji

Kaczmarek Krzysztof




Abstrakt

Klasztor dominikanów w Brzegu powstał w połowie XIV w. Był ostatnią fundacją Braci Kaznodziejów na terenie średniowiecznego Śląska i sąsiadował z kilkoma innymi konwentami dominikańskimi: we Wrocławiu, Świdnicy, Ząbkowicach Śląskich, Lewinie Brzeskim i Opolu. Dla rozgraniczenia wpływów tych klasztorów wytyczono należące do nich okręgi, w których mogły one prowadzić działalność duszpasterską i gospodarczą. Wiadomości o zasięgu okręgu klasztoru w Brzegu czerpiemy z XVI-wiecznych wykazów dochodów i wydatków konwentu. Wytyczone na ich podstawie granice okręgu klasztoru brzeskiego obejmują tereny na lewym brzegu Odry położone w widłach Olawy i Nysy Kłodzkiej; dominikanie z Brzegu działali też w niektórych miastach i wsiach na prawym brzegu Odry położonych między Widawą oraz Prosną.

 

Słowa kluczowe:

dominikanie; klasztor; XVI wiek; Brzeg; Dolny Śląsk

Barciak A., Podstawy ekonomiczne obu klasztorów dominikańskich w Raciborzu w średniowieczu, in: Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, Hrsg. W. Długokęcki, T. Gałuszka, R. Kubicki, A. Zajchowska, Kraków 2011, S. 377-394 (Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie, Bd. 9).

Berger T., Springer K.-B., Soldin (Myślibórz). Dominikaner, in: Brandenburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, Bd. 2, Berlin 2007, S. 1111-1122.

Bobowski K., Fryderyk II, książę śląski i pan legnicko-brzeski (1480-1547) – reformator Kościoła katolickiego i humanista, „Sobótka”, 51 (1996) S. 339-341.

Burdzy D., Majątek dominikańskich klasztorów św. Jakuba i św. Marii Magdaleny w Sandomierzu do końca XVI w., in: Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, Hrsg. W. Długokęcki, T. Gałuszka, R. Kubicki, A. Zajchowska, Kraków 2011, s. 333-360.

Daniluk M., Franciszkanie. II. W Polsce, in: Encyklopedia Katolicka, Bd. 5, Hrsg. L. Bieńkowski, Lublin 1989, Kol. 494-496.

Dziewulski W., Brzeg od lokacji na prawie zachodnim do wygaśnięcia dynastii Piastów (1247-1675), in: Brzeg. Dzieje, gospodarka, kultura, Hrsg. W. Dziewulski, Opole 1975, S. 32-142.

Epistert K., Das Dominikanerkloster in Brieg (1336-1543), „Archiv für Schlesische Kirchengeschichte”, 18 (1960) S. 70-94.

Gałuszka T., Fragment akt kapituły prowincjalnej dominikanów polskich z lat dziewięćdziesiątych XIV wieku. Studium historyczne i edycja tekstu, „Roczniki Historyczne”, 79 (2013) S. 119-145.

Gałuszka T., Fragment czternastowiecznych akt kapituł prowincjonalnych dominikanów polskich w zbiorach Bayerische Staatsbibliothek w Monachium. Kapituła prowincjalna w Opatowcu w 1384 r., „Studia Źródłoznawcze”, 51 (2013) S. 107-122.

Gałuszka T., Podział dominikańskich okręgów klasztornych na Kujawach w połowie XIV wieku. Studium dokumentu prowincjała Ludolfa z 1517 r., „Roczniki Historyczne”, 80 (2014) S. 111-131.

Gałuszka T., OP, Kaczmarek K., Fratres apud Sanctam Crucem. Z badań nad dziejami dominikanów w Brzegu, Poznań 2018.

Heyne J., Dokumentirte Geschichte des Bisthums und Hochstiftes Breslau, Bd. 1, Breslau 1860.

Historia Śląska. T. 1. Do roku 1763. Cz. 2. Od połowy XIV do trzeciej ćwierci XVI w., Hrsg. K. Maleczyński, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961.

Hoogeweg H., Die Stifter un Klöster der Provinz Pommern, Bd. 2, Stettin 1925.

Iwańczak W., Jerzego Kłoczowskiego studia nad dziejami dominikanów, in: Ders., Świadkowie historii? Średniowiecze w dziejopisarstwie Europy Środkowej dawniej i dziś, Kraków 2019, S. 186-201.

Jurek T., Wronki. 5B. Kościół i klasztor dominikanów NMP, in: Słownik Historyczno- Geograficzny Województwa Poznańskiego w Średniowieczu, T. 5, H. 4, Hrsg. T. Jurek, Poznań 2019, S. 870-872.

Kaczmarek K., Konwent dominikanów w Brzegu w XIV-XVI wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 109 (2018) S. 243-267.

Kaczmarek K., Najstarsze dzieje klasztoru dominikanów we Wronkach, in: Średniowieczne Wronki: gród, miasto, trzeci kościół, klasztor, Wronki 2016, S. 84- 104.

Kaczmarek K., Od kurii do klasztoru. Z dziejów powstania i najstarszego uposażenia średniowiecznego klasztoru dominikanów we Wronkach, in: Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, Hrsg. W. Długokęcki, T. Gałuszka, R. Kubicki, A. Zajchowska, Kraków 2011, S. 405-432.

Kaczmarek K., Praktyki kwestarskie dominikanów z klasztoru w Brzegu (in Vorbereitung). Kersten Günther, Geschichte der Schneider-Innung zu Brieg, Brieg 1927.

Kielar P., Klasztory dominikańskie na Śląsku w czasie Reformacji, in: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, Bd. 1, Hrsg. J. Kłoczowski, Warszawa 1975, S. 553-586.

Kłoczowski J., Dominikanie polscy na Śląsku w XIII-XIV wieku, Lublin 1956.

Kłoczowski J., Dominikanie prowincji polskiej w wiekach średnich i ich okręgi klasztorne, in: Kościół-kultura-społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, Hrsg. W. Brojer, Warszawa 2000, S. 55-62.

Kłoczowski J., Klosterkreise in der polnischen Dominikanerprovinz im Mittelalter, in: Vita religiosa im Mittelalter. Festschrift für Kaspar Elm zum 70. Geburtstag, Hrsg. F.J. Felten, N. Jaspert, unter Mitarbeit von S. Haarländer, Berlin 1999, S. 533-542.

Kłoczowski J., Okręgi klasztorne w polskiej prowincji dominikańskiej w średniowieczu, in: Ders., Polska prowincja dominikańska w średniowieczu i Rzeczypospolitej Obojga (Wielu) Narodów, Poznań 2008, S. 179-186.

Kłoczowski J., Polska prowincja dominikańska w wiekach średnich, „Sprawozdania z Czynności Wydawniczej i Posiedzeń Naukowych oraz Kronika Towarzystwa Naukowego KUL”, 5 (1953) S. 42-59.

Kłoczowski J., Przyczynek do problemu zaplecza społecznego klasztoru dominikańskiego w Polsce średniowiecznej, in: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 2000, S. 467-473.

Kłoczowski J., Średniowieczne okręgi klasztorne dominikanów mazowieckich, in: Kultura staropolska – kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1997, S. 149-154.

Köhler K., Geschichte der Stadt Löwen, Löwen 1933.

Kubicki R., Działalność dominikanów kontraty pruskiej na pograniczu polsko-krzyżackim. Okręg klasztorny konwentu w Toruniu w XV w., in: Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie (II), Włocławek-Brodnica 2007, S. 373-387.

Kubicki R., Zakony mendykanckie w Prusach Krzyżackich i Królewskich od XIII do połowy XVI wieku, Gdańsk 2018.

Kublin G., Proces fundacji dominikanów w Raciborzu, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 36 (2016) S. 189-216.

Lec Z., Zarys życia klasztornego w Świdnicy, „Rocznik Świdnicki”, 15 (1992) S. 66-69.

Majewski J., Uwarunkowania rozwoju przestrzennego miasta Brzegu, „Szkice Brzeskie”, 1 (1981) S. 7-26.

Mazur Z., Przyczynki do historii klasztoru dominikańskiego w Lewinie Brzeskim, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 126, Historia 19 (1970) S. 121-132.

Pierścionek-Wolbach B., Zarys dziejów budowy dawnego klasztoru dominikanów w Ząbkowicach Śląskich, „Architectus”, (2006) Nr. 1 (19), S. 67-72.

Pobóg-Lenartowicz A., Jeszcze o początkach klasztoru dominikanów w Opolu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Historia”, 35 (1998) S. 7-22.

Pobóg-Lenartowicz A., Podstawy materialne klasztoru dominikanów w Opolu w średniowieczu i u progu czasów nowożytnych, in: Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, Hrsg. W. Długokęcki, T. Gałuszka, R. Kubicki, A. Zajchowska, Kraków 2011, S. 361-375.

Pobóg-Lenartowicz A., „Psy Pana”, czyli rzecz o dominikanach z opolskiej Górki, Opole 2020.

Sallaberger J., Die Präsenz der Bettelorden mittels Mendikanten-Termineien im mittelalterlichen Salzburg, „Mitteilungen der Gesellschaft für Salzburger Landeskunde”, 144 (2004) S. 45-98.

Skoczyński M., Contrata Masoviae. Dominikanie na Mazowszu od XIII do XVI wieku, Poznań 2019, S. 83-89.

Skoczyński M., Dominikański klasztor św. Mikołaja w Sochaczewie w XIII-XIX wieku, Sochaczew 2014.

Stolarczyk T., Uposażenie klasztoru dominikanów w Łęczycy do końca XV w., in: Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, Hrsg. W. Długokęcki, T. Gałuszka, R. Kubicki, A. Zajchowska, Kraków 2011, S. 395- 403.

Szczygieł S., Początki dominikanów we Wrocławiu, in: Błogosławiony Czesław patron Wrocławia, Bd. 1: Średniowiecze i czasy nowożytne, Hrsg. M. Derwich, Wrocław‑W arszawa 2006, S. 31-41.

Vöckler M., Einige Anmerkungen zur Entstehung und Bedeutung der Termineinen der Bettelmönche im mittelalterlichen Thüringen, „Mitteilungen des Oberhessischen Geschichtsvereins” NF, 76 (1976) S. 1-11.

Wierzchowski G., Dzieje klasztoru dominikanów w Sieradzu od lat 30. XIII wieku do 1964 roku, Sieradz 2012.

Zdanek M., Dochody dominikanów krakowskich w 1. połowie XVI w., in: Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, Hrsg. W. Długokęcki, Kraków 2011.

Zdanek M., Fragment akt kapituły prowincjalnej dominikanów polskich z 1338 roku, „Roczniki Historyczne”, 76 (2010) S. 263-276.

Żerelik R., Lokacja, rozwój urbanistyczny i ustrój Oławy w średniowieczu, Oława. Zarys monografii miasta, red. K. Matwijowski, Wrocław-Oława 2004, S. 57-65.


Opublikowane
2021-06-30


Krzysztof, K. (2021). Der Dominikanerklosterkreis Brzeg (Brieg) im 16. Jahrhundert. Versuch einer Rekonstruktion. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 115, 149–174. https://doi.org/10.31743/abmk.10664

Kaczmarek Krzysztof  krzymosina@op.pl