Szkolnictwo bartolomitów na ziemiach polskich na przykładzie seminariów w Węgrowie, Kielcach i Sandomierzu. Zarys problematyki
Wojciech Jerzy Górczyk
Muzeum Romantyzmu w Opinogórze , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5068-2589
Abstrakt
Założycielem Instytutu Księży Życia Wspólnego zwanych potocznie bartolomitami, bartoszkami lub komunistami, którego konstytucje zostały zatwierdzone 7 lipca 1680 r. przez Innocentego XI, był Bartłomiej Holzhauser. Cechami charakterystycznymi Instytutu były zakładanie seminariów i duża dbałość o poziom kształcenia alumnów. Bartolomici do Polski zostali sprowadzeni przez króla Jana III Sobieskiego. Fundacje Jana Dobrogosta Krasińskiego na rzecz bartolomitów w Węgrowie uczyniły z tego miasta centralny ośrodek działalności Instytutu. To właśnie z seminarium węgrowskiego bartolomitów pochodziła znaczna część kadry prowadzącej seminarium duchowne w Kielcach, w XIX wieku zaś bartolomici z seminarium kieleckiego stanowili trzon nowo tworzonego seminarium sandomierskiego. Kres działalności Instytutu Księży Życia Wspólnego nastąpił w połowie XIX wieku.
Słowa kluczowe:
bartolomici; Instytut Księży Życia Wspólnego; seminarium duchowne; WęgrówBibliografia
Bartolomici, w: Encyklopedia kościelna, t. 2, red. M. Nowodworski, Warszawa 1873, s. 30-31.
Brudzisz M., Źródła do dziejów Instytutu Księży Komunistów w Polsce znajdujące się w Archiwum Parafialnym w Węgrowie, „ Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 21 (1970) s. 211-228.
Ciereszko H., Unia Apostolska Duchowieństwa Diecezjalnego Najświętszego Serca Jezusa, http://digital.fides.org.pl/Content/579/Unia_Apost_Duch.pdf (dostęp: 02.07. 2019).
Górka J., Żywot i dzieła wielebnego sługi bożego Bartłomieja Holzhausera, Tarnów 1908.
Gręźlikowski J., Pierwsze seminaria duchowne w Polsce – recepcja dekretu Soboru Trydenckiego o seminariach, „Teologia i Człowiek”, 22 (2013) s. 63-84.
Kołodziejczyk A., Z dziejów węgrowskiej szkoły księży komunistów 1711-1833, „Szkice Podlaskie”, 5 (1996) s. 28-44.
Kotkowski S., Seminarium Duchowne w Sandomierzu w latach 1820-1926, Sandomierz 2010.
Krześniak-Firlej D., Firlej W., Bibliografia piśmiennictwa zakonników z sekularyzowanych klasztorów działających na obszarze diecezji kieleckiej i sandomierskiej w XIX w., „Hereditas Monasteriorum”, 8 (2016) s.159-239.
Mandziuk J., Zakony w (archi)diecezji wileńskiej, „Studia Teologiczne”, 5-6 (1987- 1988) s. 161-200.
Mershman F., Bartholomew Holzhauser, w: Catholic Encyclopedia, t. 7, New York 1913, s. 339-440.
Wróbel T., Nauczanie filozofii i teologii w kieleckim seminarium duchownym (1727-1962), „Nasza Przeszłość”, 59 (1983) s. 97-163.
Zdanowski J., Seminarium Duchowne w Kielcach. Szkic historyczny w dwóchsetną rocznicę założenia, Kielce 1927.
Żywczyński M., Sprawa Gutkowskiego (1832-1839), „Rocznik Lubelski”, 1 (1958) s. 129-146.
Muzeum Romantyzmu w Opinogórze
mgr, historyk, kustosz w Muzeum Romantyzmu w Opinogórze
https://orcid.org/0000-0001-5068-2589
