Przegląd Prawno-Ekonomiczny

Spis treści

2024-03-22

Dobro wspólne w nauczaniu papieży Jana Pawła II i Franciszka a wybrane aspekty teorii ekonomii

Anna Horodecka — 2024-03-22

Głównym celem artykułu jest przedstawienie, porównanie i ocena współczesnych koncepcji dobra wspólnego sformułowanych przez ekonomistów w odniesieniu do rozumienia dobra wspólnego przez papieży Jana Pawła II i Franciszka. Intencją autorów niniejszego opracowania jest zatem wniesienie wkładu w toczącą się dyskusję na temat dobra wspólnego poprzez przedstawienie interdyscyplinarnej perspektywy integrującej tradycje katolickiej nauki społecznej ze współczesnymi koncepcjami ekonomicznymi, wzbogacając tym samym rozumienie kategorii dobra wspólnego w teorii ekonomii.
Artykuł podkreśla tendencję teorii ekonomii w kierunku jednowymiarowych i relatywistycznych koncepcji dobra wspólnego oraz sugeruje poszukiwanie jednocześnie dwuwymiarowych i uniwersalistycznych ekonomicznych idei dobra wspólnego. Uznaje osiągnięcia papieży Jana Pawła II i Franciszka w pogłębianiu zrozumienia kategorii dobra wspólnego i zakłada, że nauczanie to może służyć jako inspiracja badawcza dla ekonomistów. Praca ukazuje także, w jaki sposób kategoria dobra wspólnego skłania do przewartościowania i umożliwia modyfikację podstawowych założeń teorii ekonomii, takich jak homo oeconomicus czy rozumienie racjonalności.

Świadomość ubezpieczeniowa pracowników biur rachunkowych w Polsce

Anna Jańska — 2024-03-22

Prezentowane badania miały na celu analizę świadomości ubezpieczeniowej oraz zapotrzebowania na ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej biur rachunkowych oraz osób świadczących usługi księgowe w świetle aktualnych zmian rynkowych. Podjęta problematyka jest aktualna i istotna ze względu na coraz szybszą zmianę przepisów w prawie podatkowym i szoki rynkowe wywołane pandemią COVID-19 oraz wojną na Ukrainie, wpływające istotnie na prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce, a w konsekwencji także na bieżącą pracę i zakres odpowiedzialności biur rachunkowych.
W badaniach wykorzystano metody takie jak: analiza literatury, analiza aktów prawnych oraz sondaż, który został przeprowadzony w biurach rachunkowych, kancelariach podatkowych oraz wśród doradców podatkowych i innych pracowników zajmujących się księgowością.
W ocenie uczestników badania wprowadzenie w Polsce obowiązkowego ubezpieczenia było potrzebne i słuszne. Zaprezentowane badania wskazują, iż w dzisiejszych czasach oraz przy teraźniejszym stopniu ryzyka występującego w powyższym zawodzie ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej biura jest wręcz niezbędne do prawidłowego funkcjonowania działalności gospodarczej. Wpływa ono pozytywnie na pracę podmiotów świadczących usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych lub doradztwo podatkowe. Respondenci wykazują wysoki poziom świadomości ubezpieczeniowej i dostrzegają zasadność korzystania z ochrony ubezpieczeniowej w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Są również skłonni uiszczać dodatkowe opłaty z tytułu klauzul dodatkowych. Z perspektywy zakładów ubezpieczeniowych interesująca może być informacja potwierdzająca chęć rozszerzania ochrony ubezpieczeniowej o dodatkowe klauzule oraz deklaracje zakupu dodatkowych ubezpieczeń dobrowolnych w omówionym zakresie.

Brak zwrotu opłaty sądowej jako przeszkoda do zawierania ugody pozasądowej

Karolina Kasprzak — 2024-03-22

„Nawet kiepska ugoda jest lepsza od najlepszego wyroku sądowego” (Morek, 2011, s. 86) – niniejsza teza wydaje się jak najbardziej uzasadniona, mając na uwadze nie tylko aspekty ekonomiczne, takie jak szybkość postępowania czy też jego koszty, ale także aspekty psychologiczne. Przyjmuje się bowiem, że zgodne porozumienie stron cechuje się większą motywacją do wykonania zobowiązań przez nich sformułowanych, niż te, które narzuca na nie sąd. W wypadku ugody powinny być realizowane interesy każdej ze stron (chociażby w części), dlatego mogą się one czuć zwycięzcami. W obliczu długich postępowań sądowych oraz wiążących się z nimi wysokimi kosztami niezbędne jest implikowanie do procedury cywilnej alternatywnych metod rozstrzygania sporów. Pomimo wzrastającego nacisku na przeprowadzenie reform, które nakłonią petentów do rozwiązywania sporów w drodze mediacji czy też ugody przed sądem, nowelizacji wymagają także unormowania dotyczące polubownego załatwienia sprawy na mocy ugody pozasądowej, kiedy spór już zawisł przed sądem, w szczególności w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Ustawa, 2005). Podkreślenia wymaga, że dążenie do ugodowego załatwienia spraw cywilnych jest jedną z podstawowych funkcji sądu.

Chińskie Tajpej w strategicznej grze mocarstw światowych. Rozwój i eskalacja napięć w relacjach chińsko‑tajwańskich

Damian Kubicki — 2024-03-22

Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie złożonej sytuacji polityczno-gospodarczej Tajwanu oraz jej wpływu na życie mieszkańców wyspy. Szereg zawirowań historycznych oraz autorytarna polityka Chińskiej Republiki Ludowej skutecznie wpłynęła na kształtowanie się tajwańskiej tożsamości narodowej. Dotychczasowe działania Komunistycznej Partii Chin oraz totalitarnych rządów Xi Jinpinga mające na celu unifikację Chin nie przyniosły znaczących rezultatów. Niemniej jednak Państwo Środka w dalszym ciągu intensyfikuje wysiłki w celu zjednoczenia kraju. Rywalizacja mocarstw na arenie międzynarodowej w obszarze najnowszych technologii podkreśla znaczącą rolę wyspy specjalizującej się w produkcji zaawansowanych półprzewodników oraz komponentów elektronicznych. W dobie cyfryzacji i sztucznej inteligencji Stany Zjednoczone Ameryki w najbliższym czasie podejmą działania, aby został zachowany status quo, a Tajwan pozostał w strefie ich wpływów.

Osoby z niepełnosprawnością jako interesariusze organizacji

Iryna Manczak — 2024-03-22

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki osób z niepełnosprawnością jako interesariuszy organizacji. Opracowanie ma charakter koncepcyjny. Podjęty temat przeanalizowano w kontekście teorii interesariuszy. Zidentyfikowano obszary wsparcia osób z niepełnosprawnością przez organizacje, a także zwrócono uwagę na wartości dostarczane przez nie interesariuszom reprezentującym omawianą grupę społeczną. Ponadto w artykule wyszczególniono przykładowe mierniki realizacji koncepcji spo-łecznej odpowiedzialności biznesu wobec osób z dysfunkcjami.

Zmiany w krajowych rozwiązaniach przeciwdziałających unikaniu opodatkowania w latach 2022−2023 – na tle już obowiązujących regulacji

Robert Wolański — 2024-03-22

Przedmiotem opracowania jest przedstawienie zmian w przepisach podatkowych w Polsce wprowadzonych od 1 stycznia 2022 r. i 1 stycznia 2023 r., które miały na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, na tle już obowiązujących tego typu reguł. W artykule potwierdzono, że wśród rozwiązań zawartych w regulacjach podatkowych ważne miejsce zajmują przepisy przeciwdziałające unikaniu opodatkowania, w konsekwencji których przedsiębiorcy ponoszą wyższe koszty obsługi podatków. Niestabilność przepisów oraz ich niejednoznaczność, szczególnie w pierwszych latach po ich wprowadzeniu, oraz przyznane uprawnienia do ich interpretacji organom podatkowym są jednym z większych zagrożeń dla działalności przedsiębiorców. Zmiany z 2022 i 2023 r. świadczą o wyczerpaniu możliwości ustawodawcy w zakresie dalszego uszczelniania poboru podatków z wykorzystaniem nowych instrumentów prawnych. Ustawodawca powinien skupić się na już funkcjonujących rozwiązaniach, na ich analizie i poprawie, aby uzyskać stabilność regulacji w tym obszarze.

Funkcja stymulacyjna w polityce podatkowej państwa na przykładzie polskiej gospodarki

Barbara Zbroińska — 2024-03-22

Celem artykułu jest ocena skuteczności instrumentów podatkowych w funkcji stymulacyjnej. Instrumenty podatkowe można uznać za skuteczne, kiedy wpływają na decyzje przedsiębiorców zgodnie z intencją ustawodawcy oraz powodują wymierne, zamierzone efekty gospodarcze. Przedmiotem badania jest podatek dochodowy i wykorzystanie ulgi na działalność B+R oraz preferencyjnej stawki opodatkowania dochodów z praw własności intelektualnej (PIT/CIT IP) w latach 2016–2021. Zastosowano metodę badania dokumentów, analizy ilościowej i jakościowej danych statystycznych dotyczących rozliczenia podatku dochodowego i nakładów przedsiębiorstw na działalność badawczo-rozwojową. Wykazano, że przywileje w postaci ulgi B+R oraz preferencyjnej stawki podatkowej PIT/CIT IP wysyłają silne bodźce. Świadczy o tym wysoka dynamika liczby podatników korzystających z tych przywilejów oraz kwoty odliczonych wydatków na B+R i podatku należnego PIT/CIT IP. Bardziej skutecznym narzędziem funkcji stymulacyjnej podatku dochodowego jest ulga B+R. Największe korzyści podatkowe osiągają podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych oraz osoby fizyczne opodatkowane jednolitą stawką.