TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

Europa jako odzwierciedlenie tradycji światopoglądowych i współczesnych wyobrażeń (aspekt historyczno-geograficzny)

Anatolij Hudzewycz — 2023-12-30

Artykuł poświęcony jest badaniom nad problematyką orientacji światopoglądowej w związku z koniecznością personifikacji pozycjonowania Europy jako części świata. Do ustalenia postawionego problemu zastosowano szereg metod: retrospektywną, chronologiczną, periodyzacyjną, porównawczo-historyczną i inne. Autor uważa, iż niniejsza nowatorska próba wyznaczenia i wytyczenia granic Europy na tle innych części świata zapewnia jej integralność i „obrazowość”, ponadto stanowi też bazę do wyodrębnienia środowisk historyczno-geograficznych planety na poziomie „części świata”; umożliwia również ujednolicenie podejścia naukowców i praktyków (geografów, historyków, geologów, kulturoznawców, polityków itp.). Wykorzystanie Europy jako punktu geograficznego na powierzchni Ziemi kładzie podwaliny pod uzgodnione standardowe zaszeregowanie krajów według regionów o wyraźnym zasięgu terytorialnym i cechach charakterystycznych (obszar, odległość itp.), przede wszystkim w sferze naukowej i edukacyjnej.

Sytuacja językowa na Ukrainie w kontekście wojny rosyjsko-ukraińskiej

Oksana Sałata — 2023-12-30

Celem artykułu jest analiza sytuacji językowej w Ukrainie przed rozpoczęciem pełnoskalowej wojny rosyjsko-ukraińskiej oraz w czasie rosyjskiej agresji na terytorium Ukrainy. Aby osiągnąć ten cel, zastosowano metodę historyczno-porównawczą i metodę analizy.

Przeprowadzone analizy ukazują sytuację językową w Ukrainie, ujawniają szczególne warunki rozwoju świadomości i tożsamości narodowej oraz potrzebę funkcjonowania języka państwowego. Przedstawiono różne poglądy odnośnie opisywanych zagadnień, a także wyniki ankiety przeprowadzonej wśród obywateli Ukrainy, co z kolei ujawnia pozytywną tendencję do znacznego wzrostu liczby obywateli, którzy uważają język ukraiński za swój język ojczysty i niezbędny do komunikacji w państwie ukraińskim. Stwierdzono także, że pełnoskalowa wojna zintensyfikowała proces samostanowienia narodowego, pobudziła gotowość Ukraińców do przeciwstawienia się agresji zewnętrznej i obrony niepodległości Ukrainy.

Obraz reakcji Ukrainy i Polski wobec rosyjskiego ataku na instytucje kultury. Analiza wybranych przekazów medialnych

Artur Oliinyk — 2023-12-30

Polska jest jednym z głównych krajów wspierających Ukrainę w wojnie rosyjsko-ukraińskiej. Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie, które działa w ramach Narodowego Instytutu Dziedzictwa, koncentruje się na dostarczaniu instytucjom kultury na Ukrainie materiałów do zabezpieczenia ich zbiorów oraz pomocy w planowaniu odbudowy zabytków. Działania Polski skupiają się również na informowaniu o zniszczeniach dziedzictwa kulturowego na Ukrainie, organizuje międzynarodowe konferencje i szkolenia. Według oficjalnych danych, do stycznia 2023 roku zniszczonych zostało już ponad 1200 obiektów kultury na Ukrainie. Polska podejmuje działania mające na celu ochronę kultury i wartości europejskich przed rosyjską agresją. Ważną częścią artykułu jest analiza porównawcza głównych polskiego i ukraińskiego przekazów medialnych na temat kultury na Ukrainie.

Przedstawienie wojny na poziomie historii społecznej: na przykładzie filmów z ukraińskich i rosyjskich kanałów YouTube

Olga Dudar — 2023-12-30

Platforma internetowa YouTube oferuje wiele filmów o tematyce historycznej. Wraz z rosnącą popularnością tego typu treści pojawia się coraz więcej blogerów, którzy nie tworzą własnego, niezależnego produktu, tylko rozpowszechniają określone narracje polityczne. W warunkach wojny rosyjsko-ukraińskiej treści historyczne stają się narzędziem rozpowszechniania nie tylko faktów, ale także idei politycznych i źródłem przemian pamięci zbiorowej. Prezentowane badanie ujawnia wpływ „kultu zwycięstwa” zarówno w filmach prorządowych blogerów z Federacji Rosyjskiej, jak i na niektórych sowieckich narracjach w twórczości blogerów opozycyjnych. Ponieważ ukraińskojęzyczny segment YouTube jest w fazie rozwoju, niektórzy blogerzy rozpowszechniają mity, które tworzą negatywny obraz Związku Radzieckiego. Ale dość łatwo jest znaleźć taki produkt informacyjny ukraińskich autorów, który jest rzetelny, wyważony i oparty na współczesnych badaniach historycznych.

WOJNA ROSJI PRZECIW UKRAINIE W WIERSZACH POLSKICH POETÓW

Mirosława Ołdakowska-Kuflowa — 2023-12-31

Artykuł dotyczy wierszy polskich autorów, którzy zareagowali w 2022 roku na wojnę spowodowaną agresją Rosji wymierzoną w Ukrainę. Celem było zbadanie utworów pod względem przekazu ideowego, porównanie ich z sobą. Ocena wartości artystycznej została potraktowana marginalnie z uwagi na nadzwyczajne okoliczności powstawania wierszy. Zastosowana metoda analityczno-interpretacyjna, porównawcza i przeglądowa pozwoliła stwierdzić daleko idącą zbieżność postaw twórców w zakresie oceny wojennej rzeczywistości, jednocześnie dużą różnorodność odsłaniania konkretnych aspektów wydarzeń, jak też ich emocjonalnego przeżywania oraz komunikowania. Dla większości piszących fakt rozpętania wojny na ziemiach sąsiedniego, pobratymczego narodu stał się imperatywem do twórczego zaangażowania w aktualne sprawy i stanięcia w obronie ludzkich wartości.

Chwała bohaterom! Wojna w Ukrainie oczami Nella Scava, Jakuba Maciejewskiego oraz Serhija Syniuka i Krzysztofa Petka

Grzegorz Głąb — 2023-12-30

Celem artykułu było spojrzenie na wojnę w Ukrainie oczami naocznych świadków tych tragicznych wydarzeń – cywili, którzy znaleźli się w śmiertelnym oku cyklonu. Wybór tekstów i autorów nie był przypadkowy. Chodziło o to, by dowiedzieć się, jak przebieg agresji Rosji na Ukrainę opisują ludzie o odmiennej narodowości, mentalności i wrażliwości. Aby zrealizować owo zamierzenie, sięgnięto po książki Nella Scavy, Jakuba Maciejewskiego oraz Serhyja Syniuka i Krzysztofa Petka. W badaniach posłużono się metodą analityczną i historycznoliteracką.

W przywołanych tekstach kultury wojna w Ukrainie jawi się przede wszystkim jako efekt imperialistycznej, zbrodniczej polityki Rosji. Jej realia poznajemy dzięki świadectwom ludzi, którzy nie biorą bezpośredniego udziału w walkach zbrojnych, ale doświadczają grozy zniszczenia i śmierci na jej zapleczu. W ich przekazie wojna to: bombardowania, schrony, zrujnowane domy i miejscowości, strach, trauma bezbronnych dzieci, łzy matek, niepewność jutra. Wspólnym mianownikiem wszystkich reporterskich narracji jest snucie opowieści o bohaterach, których bronią jest hart ducha i chęć niesienia pomocy innym ludziom. Bohaterami są wolontariusze, nauczyciele, pracownicy służby zdrowia, przewodnicy po tzw. drogach życia, żony, siostry, rodzice stojący z godnością nad grobem ukochanej osoby, każdy człowiek, w którego sercu – mimo wojny – dobro zwycięża zło. Sława bohaterom!

„Bo w Ługańsku jest tak pięknie, jak w Cannes” – historia o marzeniach i cierpieniach ukraińskiej społeczności, przedstawiona w Polskiej przestrzeni teatralnej (spektakl Mój sztandar zasikał kotek. Kroniki z Donbasu wg. Leny Laguszonkowej)

Wiktoria Staszkiewicz — 2023-12-31

Streszczenie. W niniejszym artykule autorka przybliża postać Leny Laguszonkowej oraz spektakl, który powstał w oparciu o jej dramaturgię – Mój sztandar zasikał kotek. Kroniki z Donbasu w reżyserii Aleksandry Popławskiej, wystawiany w Teatrze Rozmaitości w Warszawie.

Lena Laguszonkowa urodziła się w 1984 roku w Stanicy Ługańskiej. Ukończyła wydział historii Ługańskiego Państwowego Uniwersytetu im. Tarasa Szewczenki. W Ługańsku podejmowała różnego rodzaju pracę, a po kilku latach przeniosła się do Kijowa. Jako dramatopisarka zadebiutowała w 2018 roku sztuką Baza. Autorka poruszyła w niej tematykę związaną z kobietami i prostytucją. Sztuka można było zobaczyć na festiwalu „Tydzień sztuki aktualnej”. W 2022 roku w wyniku wojny, Lena wraz z bliskimi wyjechała do Polski. Ciepło przyjęło ją tutaj środowisko teatralne, dzięki czemu podjęła współpracę z Teatrem Rozmaitości i Teatrem Polskim w Bydgoszczy.

Mój sztandar zasikał kotek. Kroniki z Donbasu powstał na podstawie trzech tekstów Laguszonkowej – Pipidówy, Matki Gorkiego i Mój sztandar zasikał kotek. To sztuka o marzeniach, pragnieniach, rozczarowaniach, bólu i cierpieniu, o kryzysie i poszukiwaniu tożsamości. Główna bohaterka, pochodząca z prowincjonalnego miasteczka – Stanica Ługańska chce jak najszybciej z niego wyjechać i spełniać swoje artystyczne aspiracje. Sztuka pokazuje różne pokolenia wychowywane w Ukraińskich realiach, próbując nam je przybliżyć i pokazać jak wojna wpływa na społeczność.

Przywództwo kobiet w czasie wojny (na podstawie materiałów publicystycznych)

Switłana Sawczenko — 2023-12-31

Przez długi czas rola kobiety podczas wojny była albo ofiarą, albo współczującą opiekunką rannych i pozbawionych środków do życia. Przywództwo we wszystkich procesach związanych z wojną uważano za prerogatywę mężczyzn. Jednak gwałtowne zmiany w świecie na przełomie XIX i XX wieku. doprowadził do zmian w statusie kobiet. Dzięki dostępowi do edukacji, rozszerzeniu praw politycznych, lepszym możliwościom zatrudnienia, kobiety zmieniają swoją sytuację nawet w warunkach wojny. Dziennikarstwo ukraińskie przybliża czytelnikom dzielnych członków Ukraińskiego Legionu Strzelców. Ich biografie motywują teraz kobiety, które służą lub wspierają Siły Zbrojne Ukrainy lub aktywnie wolontariat. Również dzięki publicystyce do opinii publicznej dotarły nazwiska kobiet, których wyczyny miały na celu walkę z nazistami i ratowanie ludności cywilnej w czasie II wojny światowej. Ważne jest, aby dziennikarze, pisarze i komentatorzy zwracali uwagę na podejście genderowe w badaniu przywództwa kobiet, zarówno w przeszłości, jak iw kontekście trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej. Dzięki oryginalnym publikacjom żołnierzy i ochotników, dziennikarzy i aktywistek nasze rozumienie przywództwa kobiet w czasie wojny znacznie się poszerza.

Szkice do historii codziennej Niemiec w okresie III Rzeszy: na podstawie materiałów sondażu socjologicznego z 1934 r.

Ołeksandr Dawletow — 2023-12-31

Streszczenie: W niniejszym artykule poddano analizie autobiografie „ery bojowej” NSDAP, co pozwoliło ukazać główne wektory motywacyjne „parteigenosse” Führera – znaleźć odpowiedź na pytanie, co dokładnie zwróciło ich uwagę na nazizm w latach dwudziestych XX wieku – na początku lat 30. XX w. Przeanalizowano także wiele zachowanych prac konkursowych, dzięki czemu uwydatniono główny motyw, który wpłynął na wybór partii elektoratu ludowego w czasach Republiki Weimarskiej (1919-1933). Doprowadziło to do prawnego przełomu nazistów do władzy. Na razie można zauważyć, że monografia T. Abela oraz źródła pierwotne ze zbiorów amerykańskiej biblioteki Herberta Hoovera są doskonałymi źródłami zarówno z epoki III Rzeszy, jak i Republiki Weimarskiej. Prawicowo-radykalna motywacja wielu wczesnych członków partii nazistowskiej dobrze wpisuje się w stan niezadowolenia z obecnej sytuacji politycznej, który jest powszechny także w Europie XXI wieku.

Impresjonizm w poezji Lubowi Dołyk

Lesława Korenowska — 2023-12-31

Artykuł przedstawia analizę wierszy współczesnej lwowskiej poetki Lubowi Dołyk pod kątem integralnym: słowo poetyckie i malarstwo, tzn. impresjonizm. Autorka naświetla genezę imresjonalizmu, wymienia jego najważniejsze cechy oraz ilustruje na przykładach literackich przeniknięcie tego kierunku malartswa w wierszy takich poetów, jak Charles Baudelaire, Osip Mandelsztam oraz w prozę ukraińskich pisarzy (Iwan Franko, Mykhajło Kotsubyński, Olha Kobylańska). Wierszy z dwóch zbiorów poezji Leki na chaos oraz Szczęście Dołyk to najszczęściej są pejzaże liryczne przedstawione jak na obrazach artystów-impresjonistów: zima z akcentem na ulubiony przez poetkę motyw śniegu, etiudy wiosenne, deszczowa pogoda. Dołyk w deskrypcjach przyrody wykorzystuje gammę kolorów – czarno-biały z szarym pośrodku, różowy, śliwkowy, żółto-złoty, – które tworzą wizualny kontrast. Komponenty światu zewnętrznego, które trafiają w przestrzeń widzenia poetki, często są wplecione w stan psychologiczny nastroju, uczuć, myśli, marzeń, wrażeń Dołyk.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Humaniu: zasady funkcjonowania w latach 1967–2023

Tetiana Kuzneć — 2023-12-30

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Humaniu ma długą historię, jednak jego baza źródłowa wciąż wymaga jeszcze uzupełnienia. Celem niniejszego artykułu jest usystematyzowanie informacji na temat użytkowania kościoła od czasów jego renowacji do dzisiaj, co z pewnością pomoże zrozumieć kwestię możliwości jego ostatecznego powrotu do rzymskokatolickiej wspólnoty Humania. Przygotowując artykuł, autorzy kierowali się zasadami historyzmu, obiektywizmu oraz pluralizmu. Wnioski: zebrany i usystematyzowany w artykule materiał daje wyobrażenie o specyfice użytkowania budynku kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w czasach sowieckich i okresie przywracania niepodległości Ukrainy, co uzupełnia jego historię i przyczynia się do zrozumienia sytuacji jego powrotu do katolików Humania.

Archaizmy w gwarach wschodniosłowiańskich – ukraińskich

Tatiana Kołodyńska — 2023-12-30

Artykuł poświęcony jest opisowi wybarnych cech archaicznych w gwarach dialektu południowo-zachodnioukraińskiego, które wystepują na Ukrainie oraz w południowo-wschodniej części Polski. Opisane zostały przede wszystkim niektóre archaizmy fonetyczne oraz morfologiczne, które istnieją w badanych gwarach pomimo dzielącej je granicy państwowej. Gwary ukraińskie wystepujące na terenie Polski: bojkowskie, łemkowskie i nadsańskie określane mianem gwar peryferyjnych zachowują wiele cech dawnych i z tego względu w ukraińskiej dialektologii noszą miano starożytnych.