Teologia w Polsce

Nadzieja wbrew wszelkiej nadziei. Duchowe refleksje na temat biblijnej nadziei

Beate Kowalski — 2025-12-10

Czym jest nadzieja chrześcijańska? Niniejszy artykuł próbuje odpowiedzieć na to pytanie, analizując kluczowe teksty biblijne ze Starego i Nowego Testamentu. Przedstawia postacie nadziei, które ukształtowały swoje życie wyłącznie dzięki zaufaniu Bogu: Abrahama i Rut, psalmistę oraz dwóch wielkich apostołów, Piotra i Pawła. Żaden z nich nie wiódł łatwego życia. Wszystkich ich łączypowołanie od Boga, które całkowicie ich z Nim wiąże i odbiera im niemal wszelkąludzką wolność. Tylko w ten sposób mogą przezwyciężyć wyzwania, przed którymistają jako świadkowie wiary. Właśnie dzięki temu stają się postaciami nadzieiw wierze.

Arianizm i jego aktualność

Janusz Królikowski — 2025-12-10

Rocznica I Soboru Nicejskiego, która na nowo uświadamia nam podstawoweznaczenie doktryny nicejskiej związanej z pojęciem homoousios, domaga się odnowionej refleksji nad genezą i istotą arianizmu, gdyż wywołał on jeden z najpoważniejszych kryzysów, które kiedykolwiek dotknęły Kościół. Problem powracał potemjeszcze wielokrotnie w ciągu wieków, ale doktryna nicejska była podstawą udzielanej w Kościele odpowiedzi oraz podstawą odbudowywania autentyczności wiary. Również we współczesnym Kościele pojawiają się pewne znaki powrotu arianizmu,którymi musi się zająć teologia w imię autentyczności swojej misji kościelnej.

Nadzieje i nadzieja. O chrześcijańskiej postawie wobec przyszłości

Marian Machinek — 2025-12-10

Celem artykułu jest ukazanie kluczowych elementów chrześcijańskiej nadziei na tle „wielkich nadziei”, obecnych we współczesnych nurtach kulturowych i debacie publicznej. Są to zazwyczaj koncepcje związane z oczekiwaniem nowego człowieka, nowego społeczeństwa i nowego świata, będących efektem wysiłku ludzkości i ograniczonych do perspektywy wewnątrzhistorycznej. W odróżnieniu od tego Ewangelia Chrystusa proponuje nadzieję przekraczającą tę doczesną perspektywę. Jej centrum jest Osoba Jezusa Chrystusa, zmartwychwstałego i żyjącego, a więc także obecnego we wszystkich zmaganiach pojedynczych ludzi i ludzkich społeczeństw. Ta nadzieja obejmuje oczekiwanie indywidualnego i społecznego zbawienia i dlatego jest także źródłem chrześcijańskiego zaangażowania w budowę lepszego świata.

Kapłaństwo w służbie nadziei

Jan Szczurek — 2025-12-10

Artykuł wykazuje istnienie naturalnego związku między kapłaństwem i nadzieją człowieka na osiągnięcie zbawienia, które stało się możliwe dzięki ofierze krzyżowej Jezusa Chrystusa. Jest on naturalny, ponieważ do natury człowieka należy zdolność do świadomego i dobrowolnego poświęcania się (heroizm) na rzecz wartości przez siebie wybranych (homo capax sacerdotii). Na tej podstawie można mówić o kapłaństwie naturalnym, a o człowieku, że jest „kapłanem »bez-wiednym«” (C.K. Norwid). Na związek kapłaństwa z nadzieją zwrócił uwagę papież Jan Paweł II. Związek ten polega na służebności kapłaństwa wobec nadziei, która jest wyrażana i równocześnie umacniana przez całkowite oddanie się Bogu, co stanowi fundamentalny akt kapłański. Pozostałe funkcje kapłańskie (nauczanie i kierowanie) określają przedmiot nadziei i zapewniają jego osiągnięcie. W sposób wzorcowy ta służebność została zrealizowana w Chrystusie, najwyższym i wiecznym kapłanie.

Cnota nadziei w praktyce kanonizacyjnej jako jedna z zasadniczych w procesach prowadzonych „super virtutibus”

Szczepan Praśkiewicz — 2025-12-10

Po syntetycznym nakreśleniu aktualnej praktyki kanonizacyjnej z jej czterema możliwymi drogami na ołtarze (męczeństwo, heroiczna praktyka cnót, dobrowolne oddanie życia i zatwierdzenie kultu istniejącego od niepamiętnych czasów) autor przypomina, że w każdej z tych dróg, jednakże nie zawsze w takim samym stopniu, brana jest pod uwagę praktyka cnót: u męczenników jako dalsze przygotowanie do męczeństwa, u osób, które dobrowolnie oddają życie, jako dowód na ich poprawne życie chrześcijańskie, które doprowadza do podjęcia tej heroicznej decyzji, i w procesach na drodze cnót, jako zasadnicze kryterium sine qua non stwierdzenia doskonałości ich życia.
Następnie, bazując na wypowiedziach Urzędu Nauczycielskiego, autor precyzuje pojęcie cnoty nadziei jako jednej z trzech cnót teologalnych, która świadczy o wyjątkowym zaufaniu kandydata na ołtarze do Boga i oparciu przez niego życia na Bożych obietnicach, nawet w obliczu najtrudniejszych prób. Podkreśla, że w procesie kanonizacyjnym badanie cnoty nadziei jest elementem kluczowym, ponieważ wiąże się z nadzieją na życie wieczne w niebie oraz całkowitą ufnością w Bożą pomoc.
Po wyjaśnieniu, jak wygląda kanoniczne badanie praktykowania cnoty nadziei przez kandydatów, artykuł przedstawia tę praktykę na przykładzie ks. Aleksandra Woźnego (1910−1983) z Poznania, którego heroiczne cnoty zatwierdził papież Franciszek 17 grudnia 2022 roku, przyznając mu tytuł Czcigodnego Sługi Bożego.
W zakończeniu artykułu, bazując na dokumentacji procesowej licznych kandydatów na ołtarze, autor zaznacza, że nadzieja przejawiała się u nich między innymi w zawierzeniu woli Bożej; przyjmowaniu cierpienia i choroby; wytrwałości, mimo prześladowań; karmieniu się modlitwą i sakramentami, zwłaszcza Eucharystią; podejmowanym apostolstwie i służbie bliźnim; budowaniu pokoju i pojednania; codziennym optymizmie i pozytywnym podchodzeniu do życia; pogodnym i ufnym oczekiwaniu na śmierć, widzianą jako ostateczne spotkanie z Bogiem i życie wieczne. Nadzieja w życiu kandydatów na ołtarze czyni z ich modlitwy szkołę nadziei, zakorzenia pasterzy Kościoła w Chrystusie, przemienia cierpienie w miłość i daje optymizm, pozwala i dopomaga osiągać zwycięstwo w próbach duchowych, a w codzienności żyć w prostocie i pokorze, a nade wszystko w bezgranicznym zaufaniu Opatrzności.

Bóg a etyka w teologii Josepha Ratzingera

Grzegorz Bachanek — 2025-12-10

Chociaż Joseph Ratzinger skupiał się w pracy naukowej na problematyce teologii dogmatycznej i fundamentalnej, to kwestie etyczne nigdy nie były dla niego drugorzędne. Już jako młody teolog zaangażowany w dzieło odnowy Kościoła podkreślał związek etosu z osobą Jezusa Chrystusa. Kryterium etyczne odgrywało według Ratzingera istotną rolę w rozpoznaniu autentyczności lub braku autentyczności postulowanej odnowy. Obok podejmowania problemów szczegółowych powracał do zasadniczej kwestii związku norm moralnych z Bogiem, Bogiem Świętym i troszczącym się o człowieka, Stwórcą będącym ostatecznym Źródłem bytu, Ojcem, Synem i Duchem Świętym, który pragnie wprowadzić człowieka do wspólnoty życia poprzez uczynienie go sprawiedliwym. W podstawowych normach moralnych rozpoznajemy obraz Boga. Etyka jest miejscem, w którym wyznaje się Go lub odrzuca. Zagubienie prawdziwego obrazu Boga, który jest Rozumem i Dobrem, prowadzi do etycznej dezorientacji, niszczy podstawy życia społecznego i otwiera drzwi dla niekończącej się przemocy.

O rodzajach obecności

Marcin Dąbrowski — 2025-12-10

Obecność to skonkretyzowana forma istnienia bytu. Jakiś byt jest obecny dla drugiego świadomego bytu, jeśli znajduje się blisko niego, w zasięgu oddziaływania jego zmysłów. Taka obecność nazywa się obecnością fizyczną. Na drugim biegunie obecności fizycznej znajduje się obecność duchowa. Bytu obecnego na sposób duchowy nie doświadcza się przez zmysły, lecz przez akt myślenia. Między obecnością fizyczną a duchową znajdują się inne rodzaje obecności: wirtualna (zapośredniczona przez obraz, zdjęcie, rozmowę telefoniczną, połączenie wideo), symboliczna (jakaś rzecz jest obecna przez znaki i symbole) oraz sakramentalna.Ta ostatnia łączy w sobie obecność fizyczną z obecnością duchową, korzystając z obecności wirtualnej i symbolicznej. Najlepszym wyrazem obecności sakramentalnej jest obecność Chrystusa w Eucharystii – jest to obecność obecności.

Teologiczne oblicze maryjności Świętej z Kalkuty

Marcin Ruszkowski — 2025-12-10

Życie Świętej ze slumsów Kalkuty do dziś budzi podziw. Artykuł przedstawia teologiczne oblicze jej maryjności w perspektywie współczesnej mariologii i duchowości świętych. Temat jest aktualny wobec rosnącego zainteresowania teologicznym wymiarem życia świętych i źródłami charyzmatów. W pracy zastosowano analizę Pisma Świętego, pism i korespondencji Teresy, dokumentów Kościoła oraz opracowań mariologicznych i biograficznych. W kolejnych częściach autor omawia: teologiczny obraz Maryi w doświadczeniu Teresy, maryjny styl jej życia i posługi (w świetle fiat i Magnificat) oraz znaczenie zawierzenia Niepokalanemu Sercu Maryi. Struktura prowadzi od podstaw teologicznych do konkretnych form życia codziennego.

Komunikaty na oficjalnym koncie papieskim na Platformie X

Wiktoria Szafrańska — 2025-12-10

Media społecznościowe stanowią obecnie jedno z fundamentalnych narzędzi komunikacji, umożliwiając globalny przepływ informacji i redefiniując współczesne formy interakcji społecznej. Platforma X jest przykładem ewolucji mediów cyfrowych, które coraz częściej pełnią funkcję przestrzeni debaty publicznej. Równocześnie komunikacja religijna, głęboko zakorzeniona w tradycji i kulturze, dostosowuje się do nowych realiów medialnych, zyskując szerszy zasięg i nowe formy oddziaływania. Szczególną rolę w tym procesie odgrywa obecność papieżaw przestrzeni cyfrowej. Rosnące znaczenie mediów społecznościowych kształtuje współczesny dialog kulturowy i religijny, w którym tradycyjny przekaz Kościoła integruje się z mechanizmami nowoczesnej komunikacji cyfrowej.

Laudacja z okazji nadania Ks. prof. dr. hab. Janowi Danielowi Szczurkowi honorowego członkostwa Towarzystwa Teologów Dogmatyków

Andrzej Napiórkowski — 2025-12-10

Laudacja z okazji nadania Ks. prof. dr. hab. Janowi Danielowi Szczurkowi honorowego członkostwa Towarzystwa Teologów Dogmatyków.

Laudacja z okazji nadania O. prof. dr. hab. Adamowi Wojtczakowi honorowego członkostwa Towarzystwa Teologów Dogmatyków

Tomasz Nawracała — 2025-12-10

Laudacja z okazji nadania O. prof. dr. hab. Adamowi Wojtczakowi honorowego członkostwa Towarzystwa Teologów Dogmatyków.

Marek Jagodziński, God, Man and World. Creation and Ecology in the Perspective of Communion, „Lublin Theological Studies”, vol. 15, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2025, 239 s.

Sylwester Jaśkiewicz — 2025-12-10

Recenzja książki: Marek Jagodziński, God, Man and World. Creation and Ecology in the Perspective of Communion, „Lublin Theological Studies”, vol. 15, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2025, 239 s.

Il concilio e il Credo, 325−2025. Storia e trasmissione dei simboli di Nicea e di Costantinopoli, a cura di Costanza Bianchi, Alberto Melloni, Massimiliano Proietti, Bologna: Il Portico Spa 2025, 743 s.

Sylwester Jaśkiewicz — 2025-12-10

Recenzja książki: Il concilio e il Credo, 325−2025. Storia e trasmissione dei simboli di Nicea e di Costantinopoli, a cura di Costanza Bianchi, Alberto Melloni, Massimiliano Proietti, Bologna: Il Portico Spa 2025, 743 s.

Grzegorz Strzelczyk, Eklezjologia. Jak Kościół rozumie sam siebie (Ecclesiology. How the Church Understands Itself), Kraków: WAM 2025, 315 p.

Wojciech Jakubowski — 2025-12-10

Review of the book: Grzegorz Strzelczyk, Eklezjologia. Jak Kościół rozumie sam siebie (Ecclesiology. How the Church Understands Itself), Kraków: WAM 2025, 315 p.