Teologia w Polsce

Zamieszkanie Trójcy Świętej w człowieku: zapomniana prawda? Studium dogmatyczno-duchowo-pastoralne

Dariusz Kowalczyk — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Niewiele katolickich doktryn jest tak dobrze umocowanych w Piśmie Świętym, jak doktryna o zamieszkaniu Trójcy Przenajświętszej w człowieku. Mimo to prawda ta nie jest dziś często obecna w teologicznej refleksji, czy też w przepowiadaniu. Tymczasem nie tylko uważna lektura Nowego Testamentu zaprasza nas do podjęcia misterium zamieszkania Boga w ludzkiej duszy, ale jesteśmy do tego wezwani także przez teksty Magisterium Kościoła (Divinum illud munus Leona XIII, Mystici Corporis Christi Piusa XII) oraz przez liczne świadectwa świętych mistyków (np. Teresa z Avila, Jan od Krzyża, Elżbieta od Trójcy Przenajświętszej, Faustyna Kowalska), dla których właśnie obecność Boga w ich sercach tworzyła fundament wszystkich innych duchowych doświadczeń. Zamieszkanie Boga w człowieku nie jest jedynie jakąś estetyczną, piękną prawdą obok wielu innych prawd, ale oferuje nam nić przewodnią w teologicznej i katechetycznej refleksji. Jedna z przeszkód w prawdziwej teologicznej, duchowej i duszpasterskiej odnowie tajemnicy zamieszkania Boga polega na pewnej jej idealizacji, która każe wiernym myśleć, że to nie jest dla nich, ponieważ nie czują się ani święci, ani godni. Wobec tej sytuacji można by rozwinąć temat kenozy Duchy Świętego, aby pomóc wiernym w dostrzeżeniu pełnej miłości obecności Boga w ludziach, także tych słabych i grzesznych. Jest prawdą, że pojęcie zamieszkania Boga dotyczy – według katolickiej doktryny –
człowieka, który znajduje się w stanie łaski uświęcającej (Spiritus inhabitans), ale – po pierwsze – bycie w stanie łaski nie oznacza jakiejś doskonałości, a po drugie, Duch (Spiritus movens) zbliża się także na swój sposób do wielkich grzeszników, aby ich doprowadzić do stanu łaski.

Sakramentalia w ogólności

Michael Kahle — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Niniejszy artykuł Sakramentalia w ogólności rozpoczyna się od rozróżnienia między sakramentami a sakramentaliami. W rozdziale II następuje opis historycznego rozwoju terminu „sakramentalny” i jego rozumienia. Przedstawiono pierwsze wzmianki, które można znaleźć u Hugona ze św. Wiktora, i prześledzono je aż do Tomasza z Akwinu. Po tym następuje lista definicji opracowanych przez różnych teologów w przededniu promulgacji Codex Iuris Canonici w 1917 roku. Następnie omówiono przepisy dotyczące sakramentaliów, wprowadzone do prawa kanonicznego pod rządami Benedykta XV. Szczególna uwaga poświęcona jest pracom prowadzonym przed i w trakcie Soboru Watykańskiego II, a następnie opisowi magisterialnego traktowania sakramentaliów aż do pontyfikatu papieża Jana Pawła II. Rozdział III zawiera systematyczne omówienie sakramentaliów. Rozpoczyna się od kanonicznej definicji sakramentaliów. Opisano tu różnorodność sakramentaliów i kwestię ich ustanowienia. Kolejno poruszane zostają kwestie skuteczności i sposobów działania, a także dawców i biorców sakramentów. I wreszcie ostatni rozdział formułuje trzy główne pytania na temat sakramentaliów przeznaczone dla dalszej refleksji teologicznej i duszpasterskiej.

Chrystologia Romana Rogowskiego w kontekście mistyki

Bogdan Ferdek — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Zazwyczaj mistykę oddziela się od dogmatu. Dogmat daje poznanie teoretyczne, natomiast mistyka daje doświadczenie rzeczywistości, o której mówi dogmat. Te dwa odrębne sposoby mówienia o rzeczywistości próbuje powiązać ze sobą Roman Rogowski. Na bazie wydarzenia z góry Tabor Rogowski kładzie podwaliny mistycznej chrystologii. Dla trzech apostołów − Piotra, Jakuba i Jana − góra
Tabor była doświadczeniem chrystologicznego dogmatu: „Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego” (Mt 16,16). To doświadczenie dało apostołom jakby eksperymentalne poznanie Chrystusa. Mistyczna chrystologia Rogowskiego konkretyzuje tezę prawosławnego teologa Włodzimierza Łosskiego: nie ma chrystologii bez mistyki, a mistyka jest szczytem chrystologii. Od strony formalnej mistyczna chrystologia Rogowskiego nie przybiera formy traktatu teologicznego w ścisłym znaczeniu. Zbliża się ona do teologii narratywnej, która jest zbiorem opowiadań dotyczących tematów związanych z wiarą. Rogowski nie tylko dał podwaliny mistycznej chrystologii na bazie historiozbawczego znaczenia gór, lecz także ukazał znaczenie gór dla człowieka będącego homo viator. Dla Rogowskiego po górach, które Bóg podtrzymuje w istnieniu, wędruje człowiek będący obrazem Boga. Góry są ramą lub ekranem objawiającego się Boga, bo w akcie stworzenia przez Tego, który jest Tajemnicą, otrzymały coś z Jego tajemnicy. Ta tajemnica gór podpowiada rozumowi
istnienie Boga, a trwoga i fascynacja wywoływane górami dają odczuć Boga. Ta górska mistyka jest jednak tylko przedpolem tej mistyki, której Piotr, Jakub i Jan doświadczyli na górze Tabor.

Wojna w Biblii i w Koranie. Studium porównawcze

Dariusz Klejnowski-Różycki, Piotr Sękowski — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

„Teksty założycielskie” każdej cywilizacji kształtują znaczenia istotnych kwestii dla życia jednostek i całych wspólnot ludzkich. Do takich tekstów należą „święte księgi” Starego i Nowego Testamentu oraz Koranu, nazywane „trzema prawami” albo „zasadami życia”. Każda z tych „zasad życia” rysuje pewną ideę wojny, która jest jednym z podstawowych doświadczeń ludzkich. Krótkie studium porównawcze skupia się na odmiennych akcentach. Stary Testament ukazuje historyczne wojny Izraela, w które angażuje się Bóg. Nowy Testament w ogóle nie zajmuje się kwestią wojny w sensie militarnym, ale przesuwa akcent na walkę duchową. Koran poświęca wojnie, zwłaszcza religijnej, wiele miejsca, nie odnosząc się do konkretnych historii narodu, ale wskazuje na reguły, jakimi powinien kierować się pobożny muzułmanin podczas konfliktu, także zbrojnego.

Jurydyzm i charyzmaty w Kościele

Janusz Królikowski — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Artykuł podejmuje niektóre zagadnienia dotyczące relacji zachodzącej między jurydyzmem i charyzmatami w rozumieniu, a tym samym także w urzeczywistnianiu się Kościoła. Zostaje szczególnie pokreślona potrzeba zintegrowanego pojmowania tych dwóch rzeczywistości. Jej warunkiem jest zarówno odpowiednia eklezjologia, widząca władzę w Kościele w służbie miłości, jak również odpowiednia antropologia, która pokazuje zasady urzeczywistniania współpracy człowieka z łaską. Przede wszystkim chodzi jednak o to, by z pozycji teologicznej oraz historycznej widzieć prawo i charyzmat jako rzeczywistości, które w punkcie wyjścia stanowią dynamiczną jedność.

O języku chrystologii w pismach ks. Romana Rogowskiego

Eryk Cichocki — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Artykuł poświęcony jest językowi chrystologii ks. Romana Rogowskiego i skupia się na analizie sposobów, za pomocą których Rogowski przestawia Jezusa Chrystusa w swoich tekstach. Celem badania jest ukazanie Chrystusa Kosmicznego jako wiodącej kreacji chrystycznej, a także wyeksponowanie językowych tendencji w mówieniu o Chrystusie, zwłaszcza ukazanie znaczenia poetyki romantycznej i poetyki mistycznej obecnej w pracach Rogowskiego. Przeprowadzona analiza ma charakter panoramiczny i ukazuje ogólne tendencje językowe i teologiczne, ponieważ podjęte badania nie były jak dotąd przedmiotem systematycznych studiów.

Pojęcie osoby ludzkiej według encykliki Humanae Vitae

Tesfaye Gebremichael Ago — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

W artykule zgłębiono pojęcie osoby ludzkiej w świetle encykliki Humanae vitae z 1968 roku, ogłoszonej przez papieża Pawła VI, podkreślając potrzebę zrozumienia życia ludzkiego oraz przyglądając się wzrostowi i rozwojowi człowieka, identyfikując współczesne wyzwania stojące przed życiem ludzkim oraz to, w jaki sposób wyzwania te zagrażają uporządkowaniu na nowo kwestii roli kobiet i wartości dzieci w społeczeństwie.

"Świat na krawędzi". Refleksje o rozłamach XX i XXI wieku w biografii Petera Seewalda "Benedykt XVI. Życie"

Martyna Zaremba — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Joseph Ratzinger/Benedykt XVI był nie tylko wybitnym teologiem, ale także bystrym obserwatorem, diagnostą i prognostykiem czasu. Jego myślenie wybiegało daleko do przodu, proroczo patrzył w przyszłość i przewidywał niszczycielskie skutki ludzkich działań, które spełniają się dzisiaj, np. szybko postępująca sekularyzacja i towarzyszący jej spadek liczby młodych ludzi w Kościele. Zarówno jako umiarkowany modernista, jak i przekonany konserwatysta przeczuwał zbliżający się upadek lub samozagładę ludzkości żyjącej bez Boga. Jego zdaniem świat stoi na krawędzi. Dlatego Benedykt XVI w swoich niezliczonych przemówieniach i pismach wielokrotnie nawoływał ludzi do dbania o środowisko, aby ziemia, którą ludzie otrzymali od Stwórcy, mogła zostać przekazana także innym
pokoleniom.

Defektów interpretacyjnych jednak brak? Próba obrony własnego stanowiska w obliczu jego zakwestionowania w pracy naukowej księdza profesora Janusza Królikowskiego. Część pierwsza

Dawid Mielnik — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Celem opracowania jest próba polemiki z artykułem Księdza Profesora Janusza Królikowskiego opublikowanym w naukowym czasopiśmie „Teologia w Polsce”. W tym studium autor próbuje obronić się przed zarzutami postawionymi mu w artykule polemicznym poprzez bezpośrednie odniesienie się do nich. Artykuł został podzielony na trzy części. Najpierw przybliżone zostały najważniejsze założenia metodyczne studium. Następnie podjęta została polemika z argumentami niemerytorycznymi, a w części trzeciej – z argumentami merytorycznymi. Po dokonanych analizach autor utrzymał swoje zakwestionowane stanowisko.

James L. Papandrea, Depozyt wiary. Jak Kościół katolicki zachował autentyczną doktrynę wczesnych chrześcijan, przeł. Marek Król, Wydawnictwo Espe, Kraków 2017, ss. 379.

Marcin Dąbrowski — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Recenzja książki: James L. Papandrea, Depozyt wiary. Jak Kościół katolicki zachował autentyczną doktrynę wczesnych chrześcijan, przeł. Marek Król, Wydawnictwo Espe, Kraków 2017, ss. 379.

Halina Irena Szumił, Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ks. Wincenty Granat w dokumentach Służby Bezpieczeństwa PRL, Sandomierz 2023, ss. 384.

Grzegorz Barth — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Recenzja książki: Halina Irena Szumił, Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ks. Wincenty Granat w dokumentach Służby Bezpieczeństwa PRL, Sandomierz 2023, ss. 384.

Halina Irena Szumił, Magister veritatis et caritatis. Sługa Boży ks. Wincenty Granat (1900−1979), Sandomierz 2023, ss. 330.

Grzegorz Barth — Tue, 18 Jun 2024 00:00:00 +0200

Recenzja książki: Halina Irena Szumił, Magister veritatis et caritatis. Sługa Boży ks. Wincenty Granat (1900−1979), Sandomierz 2023, ss. 330.