TY - JOUR AU - Kindiy, Oleh PY - 2012/12/15 Y2 - 2024/03/29 TI - Transformation of education as the precondition of the establishment of episcopal see in Alexandria in second and third century JF - Vox Patrum JA - VoxP VL - 58 IS - 0 SE - Articles DO - 10.31743/vp.4067 UR - https://czasopisma.kul.pl/index.php/vp/article/view/4067 SP - 35-48 AB - <p>Starożytna Aleksandria to kosmopolityczna metropolia, swoiste skrzyżowanie kultur i religii Cesarstwa Rzymskiego oraz uznane centrum naukowe świata anty­cznego. Tę pozycję miasto zawdzięczało Ptolemeuszom. Owa wyrosła w okresie hellenistycznym stolica wschodniego basenu Morzy Śródziemnego stała się w II i III wieku po Chr. miejscem spotkania trzech najwyżniejszych nurtów religijno-społecznych epoki: hellenizmu, judaizmu i chrystianizmu. Chrześcijanie aleksan­dryjscy, aby uniezależnić się od silnych wpływów kwitnącego w mieście życia intelektualnego hellenizmu i judaizmu, zostali niejako zmuszeni do stworzenia własnego środowiska intelektualnego, którego podstawą stał się autonomiczny system edukacji. Przy jego tworzeniu szczególne miejsce przypadło judaizmowi. Funkcja nauczyciela, rabbi, niezwykle ważna w judaizmie, została przejęta przez młode chrześcijaństwo aleksandryjskie i zmodyfikowana w duchu grecko-rzym­skiej <em>paidei</em>. W konsekwencji powstał swego rodzaju nowy typ chrześcijańskiego nauczyciela-pedagoga. To właśnie hellenistyczny model edukacji, <em>paideia</em>, dopomógł prawdopodobnie chrystianizmowi uniezależnić się od modelu edu­kacji proponowanej przez judaizm. Było to również ściśle związane z napływem prozelitów helleńskich do młodej wspólnoty aleksandryjskich wyznawców Chrystusa. W konsekwecji nastąpiło w tamtejszym chrześcijaństwie przejście od modelu edukacji judaistycznej do modelu autonomicznego, w którym silna pozycja przypadła „pedagogice” grecko-rzymskiej. Transfomacja ta miała m.in. na celu podniesienie rangi szkolnictwa chrześcijańskiego i uczynienia go atrak­cyjnym dla helleńskich prozelitów. Klasyczna <em>paideia </em>pozwoliła chrześcijanom wejść do grona wykształconej społeczność metropolii nad Nilem, a biskupom Aleksandrii – następcom św. Marka – odgrywać ważną rolę w życiu miasta. Owo skrzyżowanie wpływów judaizmu i hellenizmu widać dobrze w twórczości Klemensa Aleksandryjskiego i Orygenesa, których dokonania wzmacniały (mimo wszystko) pozycję lokalnego biskupa. Drugim dowodem krzyżowania się rzeczonych wpływów jest powstanie gnozy chrześcijańskiej. W ten sposób Aleksandria stała się miejscem koegzystencji ortodoksji i heterodoksji w łonie chrystianizmu. Ów system edukacji chrześcijańskiej oparty na gruncie dziedzic­twa wielokulturowej metropolii znajdował się zatem niejako z konieczności pod kontrolą hierarchii kościelnej. Tak stworzono podwaliny pod przyszłą teologiczną hegemonię starożytnego patriarchatu aleksandryjskiego.</p> ER -