Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

Kreacje patriotyzmu

Joanna Kurczewska — Tue, 30 Sep 2025 00:00:00 +0200

Artykuł zawiera propozycję analizy różnych polskich patriotyzmów jako działań kreatywnych i ich wytworu, co stanowiłoby antropologizację zagadnienia. Autor proponuje te kreacje interpretować w pięciu najważniejszych wymiarach: 1) racjonalizm i pragmatyzm przeciwstawiony spontaniczności i emocjom; 2) hierarchia struktury społecznej z jej opozycją: „Dół” i „Góra” albo „elity” i „lud”/„naród”; 3) codzienność przeciwstawiona odświętności; 4) oś czasu, „dawny” patriotyzm przeszłości i patriotyzm przyszłości, które to są na swój sposób obecne w teraźniejszości; 5) jedność narodowa przeciwstawiona pluralizmowi tożsamości, co bezpośrednio łączy się z przeciwstawieniem ekskluzywności i inkluzyjności poczucia więzi narodowej. Model analityczny proponowany przez autora traktuje patriotyzmy polskie jako mozaikę konkretnych procesów kreacji odnoszących się do tożsamości zbiorowej jednostek. Przebiegają one wielostronnie na wszystkich tych osiach przy oczywistej płynności granic tożsamości między centralnym ośrodkiem odniesienia grupy mającym charakter konstrukcji narodowej a jej formami zmiennymi przestrzennie (regionalnymi i lokalnymi), historycznie, środowiskowo i indywidualnie.

Deficyty i kapitały wiedzy. Między szkołą i rodziną a kręgami koleżeńskimi. Z ogólnopolskich badań empirycznych wśród licealistów oraz młodych dorosłych na temat źródeł wiedzy o Papieżu Janie Pawle II

Wojciech Świątkiewicz — Tue, 30 Sep 2025 00:00:00 +0200

Artykuł opiera się na wynikach badań empirycznych, które jednoznacznie wskazują szkołę oraz rodzinę jako kluczowe źródła wiedzy o pontyfikacie papieża Jana Pawła II. Jednocześnie badania ujawniają marginalne znaczenie kręgów rówieśniczych w kształtowaniu zainteresowania postacią Papieża oraz wiedzy na jego temat. W analizowanych przestrzeniach formacyjnych – rozciągających się między szkołą i rodziną a środowiskami rówieśniczymi – respondenci w różnym stopniu wskazują także na inne instytucje i środowiska, uwzględnione w kwestionariuszu wywiadu, jako źródła wiedzy o Papieżu. Należą do nich m.in.: Kościół katolicki, media tradycyjne i cyfrowe, film oraz literatura. Na podstawie zaprezentowanych i omówionych wyników badań można postawić hipotezę o „ruchu jednostajnie przyspieszonym” w zakresie procesów sekularyzacji i laicyzacji kolejnych pokoleń młodych Polaków.

Wielkomiejska solidarność – postawy warszawiaków wobec ubóstwa

Barbara Lewenstein, Katarzyna Górniak — Tue, 30 Sep 2025 00:00:00 +0200

Artykuł przedstawia analizę solidarności zarówno jako zjawiska społecznego, jak i kategorii pomocnej w interpretacji zbiorowych postaw w odniesieniu do sytuacji ubóstwa. Sytuacja ubóstwa to tzw. tradycyjny problem, a postawy wobec ubóstwa i stosunek do osób doświadczających ubóstwa, czyli zbiorowości niemogącej w pełni uczestniczyć w życiu społecznym, zbiorowości wykluczonej, pełnią funkcję swoistego sprawdzianu ujawniającego praktyczny wymiar solidarności społecznej w danej wspólnocie. Dlatego też, odwołując się do wyników badania przeprowadzonego w 2022 roku na reprezentatywnej grupie mieszkańców Warszawy, pokazujemy, jakie postawy przyjmowali warszawiacy wobec osób żyjących w ubóstwie i na tej podstawie wnioskujemy, jaki charakter miała wielkomiejska solidarność oraz jakie czynniki ją warunkowały. Okazuje się, że warszawskiej solidarności nie determinuje klasyczne sąsiedztwo wynikające ze wspólnego zamieszkiwania fizycznej przestrzeni. Do głosu dochodzą inne kwestie, w tym zidentyfikowana przez nas podmiotowość warszawiaków, której podstawą jest pozytywna ocena i aprobata dla obywatelskiej aktywności, jak również jej stałe praktykowanie. Zidentyfikowana przez nas solidarność wobec ubogich nie jest zatem oparta ani na głębokiej wspólnotowości, tożsamości zbiorowej i wynikającej z niej wzajemnej odpowiedzialności, ani na idei komunitariańkiej, ani nie jest pragmatyczna (wykalkulowana), ale jej silnym komponentem jest kwestia obywatelskości.

Satysfakcja z pracy w zawodzie mediatora. Studium empiryczne

Jagoda Katarzyna Jezior, Ewelina Frącek — Tue, 30 Sep 2025 00:00:00 +0200

Artykuł jest poświęcony zagadnieniu satysfakcji z pracy w zawodzie mediatora, rozpatrywanemu w kontekście specyfiki zawodów z misją społeczną. Materiał źródłowy stanowią wyniki badań sondażowych zrealizowanych w 2023 roku wśród mediatorów stałych wpisanych na listy sądów okręgowych w Polsce. Celem analizy jest odpowiedź na pytanie dotyczące czynników kształtujących satysfakcję z pracy w mediacjach, z uwzględnieniem motywacji, poczucia dopasowania do wymogów roli społeczno-zawodowej i warunków pracy, satysfakcji z poszczególnych aspektów pracy. Zdecydowana większość badanych mediatorów deklarowała wysoki stopień satysfakcji z pracy, ale podstawą były różne wartości, które określały inne wymiary postaw, w tym prospołeczny, misyjny i profesjonalny. Zbiorowość okazała się przy tym zróżnicowana pod względem profilu wykształcenia i zawodów (prawnicze vs. nieprawnicze). Implikacją tych podziałów była dyferencjacja sytuacji pracy i czynników satysfakcji, a także odmienne znaczenie roli mediatora w całościowo rozumianej aktywności zawodowej.

Postawy młodzieży wobec zjawiska Sephora kids i praktyk kosmetycznych. Analiza jakościowa

Monika Dobrogowska — Tue, 30 Sep 2025 00:00:00 +0200

Celem artykułu jest analiza postaw młodzieży wobec zjawiska Sephora kids i praktyk kosmetycznych w kontekście mediatyzacji życia codziennego. W oparciu o wywiady jakościowe z młodzieżą w wieku od 13 do 16 lat wyodrębniono trzy komponenty postaw: poznawczy (wiedza kosmetyczna), afektywny (emocjonalny stosunek do wyglądu) i behawioralny (codzienne rytuały pielęgnacyjne). Wnioski wskazują, że praktyki te są istotnym elementem budowania tożsamości młodych osób, a media społecznościowe i influencerzy pełnią funkcję edukacyjną, normatywną i emocjonalną. Zjawisko Sephora kids stanowi przejaw szerszych procesów społeczno-kulturowych: przesunięcia granic dzieciństwa, konsumpcjonizmu oraz wpływu mediów na ciało i tożsamość. Analiza wpisuje się w nurt socjologii ciała, ukazując ciało młodzieży jako istotny element tożsamości i kapitału, kształtowany poprzez praktyki konsumpcyjne i medialne.

Doświadczenia emocjonalne dziecka w relacji z ojcem z problemem alkoholowym w narracji dorosłych

Justyna Konopelko — Tue, 30 Sep 2025 00:00:00 +0200

Artykuł porusza problematykę doświadczeń emocjonalnych osób dorastających w rodzinie z problemem alkoholowym ojca. Autorka prezentuje badania własne osadzone w orientacji jakościowej, które przeprowadzone zostały z zastosowaniem metody indywidualnego wywiadu pogłębionego. Proces badawczy miał miejsce w lutym i w marcu 2021 roku. Przedmiotem badań uczyniono odczucia osób dorastających w rodzinie z problemem alkoholowym ojca. Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników badań w obszarze emocji dziecka w relacji z ojcem zmagającym się z problemem alkoholowym z perspektywy dorosłych. Podjęta przez osoby badane narracja uwarunkowała powstanie kategorii odczuć sprzyjających relacji oraz niesprzyjających relacji ojciec–dziecko. W okresie dzieciństwa odczuć o charakterze sprzyjającym relacji wyrażonych zostało znacznie mniej niż opozycyjnych. Natomiast okres dorosłości znacznie bardziej równoważy się pod względem liczby odczuć sprzyjających relacji dziecka z ojcem i niesprzyjających jej.