Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie

Słowo wstępne Rektor ANSiM dr Emilii Żerel, prof. ANSiM

dr Emilia Żerel, prof. ANSiM — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Czas wolny personelu medycznego w szpitalach – uprawnienie czy problem?

Bernadeta Piszczygłowa — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Praca personelu medycznego ma na celu ratowanie zdrowia i życia ludzkiego. W sytuacji kryzysowej o charakterze ogólnoświatowym, kiedy od personelu medycznego wymaga się szczególnej mobilizacji, najważniejszym zadaniem jest praca na rzecz innych. Jednak, jak wszystkie podmioty ludzkie, personel medyczny dysponuje możliwościami, które są wyczerpywalne. Pracując według określonego harmonogramu, potrzebuje on czasu wolnego na regenerację i zrekonstruowanie dobrostanu psychofizycznego. W tym przypadku kategoria czasu wolnego jest problematyczna, kiedy w podmiotach leczniczych obserwuje się pogłębiający deficyt kadr medycznych. Niniejszy artykuł ma na celu zasygnalizowanie problemu zbyt wielkiego obciążenia obowiązkami pracowniczymi oraz analizę kategorii czasu wolnego personelu medycznego w szpitalach w tym trudnym i skomplikowanym kontekście.

Surogacja z perspektywy judaizmu

Mirosław Twardowski — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Żydowski stosunek do prokreacji wywodzi się z polecenia Boga: „Bądźcie płodni i rozmnażajcie się”. Bóg nie stworzył świata, aby był pustkowiem, ale by był zamieszkany przez ludzi i inne istoty żywe. Czy wolno więc nam pomagać niepłodnym małżonkom w wypełnianiu Bożego nakazu? Współcześni autorzy żydowscy z punktu widzenia prawa próbują sklasyfikować niespotykane dotąd praktyki związane z prokreacją, w tym macierzyństwo zastępcze. W tym celu podejmują wiele szczegółowych kwestii z tym związanych, które wymagają rozstrzygnięcia, a wśród nich: (i) czy da się ograniczyć do minimum stosowanie nowoczesnych technologii w celu przezwyciężenia niepłodności?; (ii) czy etycznie dopuszczalne jest korzystanie z pomocy osoby trzeciej w celu umożliwienia prokreacji?; (iii) w przypadku, gdy jest dozwolone, to kogo należy uważać za prawną matkę dziecka: czy dostarczycielkę gamety, czy matkę, która nosiła ciążę?; (iv) jaki jest status surogatki, bez której dziecko nie mogłoby przyjść na świat? W niniejszym opracowaniu podjęto próbę odpowiedzi na te i inne trudne pytania związane z tematem macierzyństwa zastępczego.

Niezwykłe pielęgniarki z Lubelszczyzny - laureatki medalu im. Florence Nightingale

Krystyna Szpak-Lipińska — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Medal Florence Nightingale (ang. Florence Nightingale Medal) jest najwyższym odznaczeniem przyznawanym od 1912 roku przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża wykwalifikowanym pielęgniarkom i pielęgniarzom będącym aktywnymi członkami Stowarzyszenia Krajowego Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca lub innej instytucji zajmującej się udzielaniem pomocy medycznej. Przyznawany jest osobom, które wyróżniły się czynami wymagającymi poświęcenia i wyjątkowej odwagi w niesieniu pomocy ludności, zarówno w czasie wojen jak i pokoju, niesieniu pomocy ofiarom konfliktów, kataklizmów i katastrof. Inicjatywa uczczenia pamięci niezwykłych czynów Florence Nightingale na rzecz poprawy opieki nad na rannymi i chorymi pojawiła się na VIII Konferencji Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża w Londynie, a w 100-lecie urodzin Florence Nightingale 12 maja 1920 roku przyznano pierwsze Medale. Wśród 103 polskich laureatek Medalu im. Florence Nightingale - pielęgniarek i sanitariuszek wywodzących się z różnych środowisk i regionów naszego kraju są także pielęgniarki z Lubelszczyzny i im poświęcony jest niniejszy artykuł. Prezentowane są sylwetki Jadwigi Wandy Ściepko (1921-2008), która otrzymała Medal im. Florence Nightingale 12 maja 2001 r.; Anny Ginalskiej (1932-2022), która Medal im. Florence Nightingale otrzymała 12 maja 2007 r. oraz związanej, chociaż krótko, z Lubelszczyzną hrabiny Marii Tarnowskiej (1880-1966), która otrzymała Medal im. Florence Nightingale w 1923 r.

Wpływ motywacji na wykonywaną pracę wśród pracowników aptek

Sylwia Kowalska-Myśliwiecka, Magdalena Hentel-Gadzała — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Tematyka motywacji jest obecnie najczęściej omawianym problemem w małych, średnich i dużych przedsiębiorstwach. Dotyczy każdej firmy, a sposób motywowania pracowników ma wpływ na osiągnięcia każdego przedsiębiorstwa. Głównym celem artykułu jest analiza systemu motywacyjnego pracowników, którzy pracują w aptekach oraz diagnoza tego systemu. Artykuł przedstawia założenia procesu motywowania pracowników, przedstawia główne pojęcia, czynniki i rodzaje motywacji a także prezentuje analizę mechanizmów oddziaływania motywacyjnego w firmie w odniesieniu do systemu motywacyjnego pracowników aptek.

Postępowanie ratownicze w zatruciu tlenkiem węgla

Łukasz Kucharski, Marlena Matysek-Nawrocka, Bartosz Lodowski — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie postępowania ratowniczego w przypadku zatrucia tlenkiem węgla. Pomimo spadku przypadków zatruć tlenkiem węgla, jest to nadal poważny problem. Większość ludzi traktuje zagrożenie zatrucia tlenkiem węgla, jako odległy problem, nie mając świadomości, że zagrożenie jest realne. Tlenek węgla należy do najczęstszych zanieczyszczeń powietrza, co wynika z wielu źródeł jego występowania i emisji. W życiu codziennym wydziela się z kuchenek gazowych, nieszczelnych przewodów kominowych lub podgrzewaczy wody. Jest wynikiem spalania węgla, ropy naftowej i innych paliw przy niedostatecznej ilości tlenu. Przy spalaniu całkowitym zawartość tlenku węgla wynosi około 1%, jeśli jednak ilość tlenu w procesie spalania jest niewystarczająca, zawartość tlenku węgla może dochodzić nawet do 30%, stanowiąc poważne zagrożenie zdrowotne.

Skuteczność zabiegów kosmetologicznych redukujących tkankę tłuszczową w ocenie ankietowanych

Maria Bernat, Magda Poterek, Marcin Domaciuk — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

W artykule została ukazana gama zabiegów wyszczuplających wykonywanych w gabinetach kosmetycznych, które nie tylko modelują sylwetkę, ale także wpływają na defekty skóry związane z otyłością. Najważniejszymi celami takich zabiegów jest pobudzenie lipolizy, spowolnienie lipogenezy, zwiększenie przemiany materii oraz usprawnienie układu krążenia. Zabiegi w połączeniu ze zbilansowaną dietą oraz aktywnością fizyczną mogą przynieść oczekiwane efekty. Podkreślono także wagę odpowiedniego dobrania rodzaju zabiegu do stopnia zaawansowania nadmiaru tkanki tłuszczowej jak również przeprowadzenie ich w zalecanych seriach zabiegowych. Przeprowadzone badanie ankietowe pozwoliło uzyskać potwierdzenie o skuteczności zabiegów redukujących tkankę tłuszczową.

Przebarwienia skórne jako problem kosmetyczny

Marlena Matysek-Nawrocka, Marlena Zagraba — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Zaburzenia barwnikowe skóry są spowodowane fizjologicznym nagromadzeniem się pigmentu w skórze i powstają na skutek nieprawidłowej syntezy naturalnego barwnika w organizmie człowieka tzw. melaniny. Celem pracy jest przedstawienie problemu jakim są przebarwienia skórne. Zaprezentowano wyniki badań, które miały wykazać jak bardzo rozpowszechniony jest wśród respondentek problem występowania przebarwień skórnych oraz czy ankietowane są świadome właściwej pielęgnacji skóry i postępowania kosmetologicznego w celu niwelowania zmian barwnikowych.

Refleksje wokół biosfery

Mirosław Twardowski, Stanisław Zięba — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Przyroda to świat roślin i zwierząt z terenem, na którym się znajdują, biosfera zaś to warstwa globu ziemskiego i otaczającej go atmosfery zamieszkana przez organizmy żywe. Biosfera jest przestrzenią obejmującą całą hydrosferę oraz część litosfery i część atmosfery, gdzie występują organizmy żywe. Podlega ona procesowi rozwoju, w którym wynurzają się coraz to nowe zjawiska i gatunki kształtujące życie. Biosfera jest globalnym ekosystemem, w którym poprzez procesy fizyczne i udział organizmów żywych następuje krążenie elementów, np. pierwiastków. Zasadniczą cechą biosfery jest złożoność. Biosfera na poziomie organizacji odróżnia się i hierarchizuje, wyróżniają ją emergentne nowe właściwości. Biosfera jest organizatorem życia. Każdy gatunek w biosferze pełni swoje funkcje, ale funkcję organizatora nie może wypełnić poszczególny gatunek, może to zrobić duży system. Ważną cechą biosfery jest różnorodność biologiczna: zróżnicowanie gatunków, rozmaitość form życia. Przynajmniej kilka kluczowych elementów musiało pojawić się, aby mogła kształtować się biosfera. Motor jej ewolucji upatrujemy w przechowywaniu informacji i jej powielaniu.

Społeczeństwo nieodległej przyszłości

Jacek Łapiński, Ewa Albińska — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Publikacja jest próbą naszkicowania scenariuszy przyszłego społeczeństwa. Prezentuje propozycje autorstwa Victora Ferkissa (postulującego konieczność powołania do życia nowego człowieka techniki) oraz zespołu kanadyjskich naukowców pod przewodnictwem Kimona Valaskakisa. Ich zdaniem w przyszłości może powstać pięć typów społeczeństw określanych hasłowo jako: (1) amerykańska droga, (2) szkocki gambit, (3) opcja grecka, (4) orientacja buddyjska, (5) społeczeństwo antykonserwacyjne. Ich szanse realizacji będą silnie limitowane przez czynniki, jakie płyną obecnie ze strony społeczeństwa sieci, kryzysu klimatycznego i bezpieczeństwa energetycznego.

Edukacja międzykulturowa jako odkrywanie i afirmowanie człowieczeństwa

Marek Rembierz — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Dociekając antropologiczno-aksjologicznych źródeł pedagogiki międzykulturowej, dochodzi się do kategorii człowieczeństwa, a edukacja międzykulturowa jawi się jako odkrywanie i afirmacja człowieczeństwa. W wypowiedziach uczonych, współtworzących na polskich pograniczach pedagogikę międzykulturową, eksponuje się kategorię człowieczeństwa. Jeśli edukacja międzykulturowa ma „służyć wydobyciu z ludzi najlepszych stron człowieczeństwa” (co bliskie jest sokratejskiej pedagogii), jeśli ma wspierać człowieka w „zdaniu egzaminu z człowieczeństwa” (co bliskie jest etyce cnót), jeśli przeciwstawiając się zagrożeniom ma służyć „ocaleniu człowieczeństwa”, to takie – nasycone i promieniujące kategorią człowieczeństwa – rozumienie powinności pedagogiki międzykulturowej stanowi intelektualne wyzwanie do rozeznawania jej źródłowych intuicji i zasad, które ukierunkowują refleksję pedagogiczną na kategorię człowieczeństwa.

Niecodzienność świąt i świętowania

Halina Mielicka-Pawłowska — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

W tekście analizowane są sposoby interpretowania świąt jako odmiennej od codzienności formy rzeczywistości określanej terminem świętowania. W polskiej kulturze tradycyjnej codzienność ostro przeciwstawiana była świętom i świętowaniu. W kulturze współczesnej, początku XXI wieku, interpretacje nadawane świętom ulegają spłyceniu w tym sensie, że niecodzienność przenika granicę oddzielającą sacrum od profanum, codzienność od niecodzienności, a święta i świętowanie staje się symbolem tradycji. To tradycja bowiem, rozumiana jako ponadpokoleniowy przekaz treści, odnosi interpretacje nadawane świętowaniu do wyobrażanych ideałów doskonałości, szczęścia, bogactwa, rozrzutności, piękna i gościnności traktowanych jako znaczące formy niecodzienności świąt. Chociaż współcześnie ideały te przenikają codzienność, to jednak tracą interpretacje odnoszące się do tradycji kulturowej i wprowadzają rozumienie niecodzienności jako odrealnionej sfery rzeczywistości.

Kompetencje społeczne i moralne Kościoła katolickiego w ocenie młodzieży – analiza socjologiczna

Janusz Mariański — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Poprzez odwołanie się do sondaży opinii publicznej i badań socjologicznych staramy się zrozumieć i wyjaśnić to, co dzieje się z Kościołem katolickim w społeczeństwie, poprzez analizę poglądów i opinii katolików (szerzej – Polaków) na temat funkcji społecznych i moralnych Kościoła. Pozytywne opinie o tych funkcjach spełnianych wobec członków Kościoła i szerzej – społeczeństwa, pozwalają pośrednio określać jego kompetencje społeczne i moralne w społeczeństwie. Dezaprobata kompetencji Kościoła w sprawach społeczno-moralnych może prowadzić do osłabienia więzi z nim, także w sprawach religijnych. W świetle wyników sondaży opinii publicznej i badań socjologicznych około połowa badanych dorosłych Polaków akceptowała kompetencje Kościoła w sprawach moralnych, duchowych i społecznych, a w sprawach politycznych – poniżej 30 %. W odniesieniu do środowisk młodzieżowych wskaźnik ten spadał wyraźnie poniżej 30%. Można by nawet twierdzić, że zbliżamy się do sytuacji kryzysowej, bowiem znaczna część młodych Polaków wyraża niezadowolenie – mniej lub bardziej intensywne – z odpowiedzi, jakie Kościół daje na problemy społeczne jednostek, rodzin, młodzieży, warstw społecznych, narodu i społeczności międzynarodowej.

Praca i czas wolny wśród wartości życiowych Słowaków

Ondrej Štefaňak — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Dla socjologii pracy i socjologii czasu wolnego bardzo interesujące jest pytanie, na ile są dla współczesnych ludzi ważne takie wartości, jak praca lub czas wolny? Poszukują odpowiedzi na pytanie, jakie jest miejsce tych wartości wśród innych wartości życia codziennego? Te dyscypliny naukowe interesują także różnice w tej sprawie między poszczególnymi kategoriami ludności ze względu na cechy demograficzne lub społeczne (np. płeć, wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania, region itp.). Na te i inne pytania stara się odpowiadać prezentowane studium empiryczne, które oprócz innych opiera się przede wszystkim o wyniki reprezentatywnych badań socjologicznych nad wartościami życiowymi Słowaków z 2019 roku.

Znaczenie religii w życiu młodzieży szkolnej wobec jej zachowań dysfunkcjonalnych

Eugeniusz Moczuk, Arkadiusz D. Leśniak-Moczuk — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

W społeczeństwie ponowoczesnym następuje zmniejszanie wpływu wiary religijnej w procesie socjalizacji młodzieży. Młodzież wychowywana w retoryce niezależności, pomimo podążaniu w kierunku indywidualności musi pozostać pod pośrednim wpływem instytucji, norm prawnych i kodów kulturowych. W artykule postawiono cel badawczy pozwalający stwierdzić na podstawie reprezentatywnej próby badawczej zależności pomiędzy religijnością młodzieży szkolnej a ich zachowaniami dysfunkcjonalnymi. Z przeprowadzonych badań wynika, że badani nieletni określający się jako katolicy i prawosławni, dużo rzadziej niż wyznający inne religie i niewierzący dopuszczali się zachowań dysfunkcjonalnych. Im większe znaczenie religijności w życiu codziennym respondentów, tym mniejsza była ich skłonność do zachowań dysfunkcjonalnych, stosowania środków psychoaktywnych, większa odwaga do przyznania się, gdyby ulegli narkomanii, mniejsza częstotliwość wchodzenia w relacje z osobami z dysfunkcjonalnych środowisk i rzadszy kontakt z policją. Zbadane związki religijności uczniów z mniejszą ich podatnością na uleganie demoralizacji świadczą o pozytywnym oddziaływaniu wiary na życie społeczne młodego pokolenia. Człowiek obojętny wobec wiary jest nieczuły na krzywdę innych, cechuje go postawa egoizmu i znieczulicy, a nadużywając szykan i niechęci stwarza problemy społeczne.

Czy pandemia zasypie „próżnię socjologiczną”?

Agnieszka Zduniak — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Artykuł poświęcony jest tematyce wartości prospołecznych w społeczeństwie polskim w czasie pandemii wirusa Sars-CoV-2. Autorka analizuje wybrane publikacje internetowe oraz komentarze i dyskusje użytkowników Internetu pod kątem ich stosunku do wartości prospołecznych takich jak solidarność społeczna czy altruizm, starając się odpowiedzieć na pytanie, czy epidemia przyczyni się do wzmocnienia więzi społecznej w społeczeństwie polskim, czy raczej będzie sprzyjać pogłębianiu się tendencji indywidualistycznych. Wyniki analizy wskazują na wzmacnianie się pod wpływem zagrożenia epidemicznego tendencji prospołecznych, szczególnie w obszarze kręgów sąsiedzkich i społeczności lokalnych, co w przyszłości może znacząco osłabić trendy indywidualistyczne, sprzyjając wzmacnianiu struktur społeczeństwa obywatelskiego.

Podłoże genetyczne ludzkości miejscem rozwoju i dynamiki społeczeństwa

Paweł Prüfer — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Rozwój jest rzeczywistością i elementem obecnym w strukturze społeczeństwa jak i w egzystencji jednostki. Nie jest on tylko składnikiem otoczenia obcego człowiekowi. Nie pojawia się on także poza biografią jednostki i poza historią społeczeństwa. W artykule, którym stosuje się metodę analityczno-syntetyczną, z istotnym ukierunkowaniem na perspektywę socjologii rozwoju, podjęty zostaje, w sposób refleksyjny, temat rozwoju w jego kierunkowym i cyklicznym biegu. Zakłada się możliwość i konieczność uwzględnienia nakładania się na siebie obu tych praw i elementów. Tak rozumiany proces rozwoju wynika z podmiotowości i sprawczości jednostek obecnych w społeczeństwie. Czerpią one podstawę dla swoich działań, wspierających procesy rozwoju, z istnienia podstawy genetycznej ludzkości.

Wychowanie moralne w czasach aksjologicznej wichrowatości

Maria Misik — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

W wielowątkowej refleksji pedagogicznej Mieczysława Łobockiego (1929-2012) elementy personalizmu są zwłaszcza widoczne w analizach skupionych na wychowaniu moralnym. Jak stwierdza Bogusław Śliwerski: Łobocki umiejętniej łączył „psychologię społeczną o humanistycznej orientacji z personalizmem chrześcijańskim, by […] przechować najwyższe wartości i uwrażliwiać […] na prawdę, dobro i piękno” (Śliwerski, 2012). Na potrzebe współczesnej refleksji nad wychowaniem moralnym wskazuje m.in. Janusz Mariański. Idąc tym tropem tym bardziej warto i należy rozpatrzyć różne aspekty (m.in. rolę i metody) wychowania moralnego i wychowania do wartości w perspektywie pedagogiki personalistycznej, zwracając przy tym uwagę na wyzwania, trudności i przeszkody dla wychowania moralnego i wychowania do wartości, które zyskały – zaproponowane przez Wojciecha Świątkiewicza – miano „świata aksjologicznej wichrowatości”.

Stanisław Zięba, Przyroda procesem ewolucji i informacji, Wydawca: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie, Lublin 2022, ss. 163.

Jacek Leszek Łapiński — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Janusz Mariański, Religijność młodzieży polskiej w procesie przemian w XXI wieku (analizy socjologiczne), Wydawca: Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie, Lublin 2023, ss. 382.

Krystyna Leśniak-Moczuk — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Eugeniusz Moczuk, Bezpieczeństwo szkolne w ujęciu holistycznym. Analiza zagadnienia na przykładzie badań młodzieży szkolnej Rzeszowa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2022, ss. 378.

Mariusz Zemło — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Anna Daszewska, Koncepcja socjologii religii Roberta Wuthnowa, Wydawnictwo Naukowe FNCE, Chomęcice 2022, ss. 306.

Wioletta Szymczak — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Arkadiusz Leśniak-Moczuk, Przejawy demoralizacji nieletnich. Analiza prawno-kryminologiczna, Wydawca: Fundacja Bonum Humanum, Józefów 2022, ss. 435.

Maria Szyszkowska — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Jadwiga Daszykowska-Tobiasz, Społeczeństwo w dobie pandemii covid-19. Ujęcie interdyscyplinarne, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2022, ss. 286.

Krzysztof Wielecki — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Magdalena Zowczak (red.), Katolickie mniejszości wyznaniowe w Polsce i Ukrainie. Studia porównawcze, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2021, ss. 532.

Maria Libiszowska-Żółtkowska — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Bernadeta Piszczygłowa, Specjalistyczny personel medyczny. Zatrudnienie i praca, Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie, Lublin 2023, ss. 310.

Paweł Prüfer — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Ondrej Štefaňak, Ľudská dôstojnosť a česť v ponímaní mládeže, Univerzita Konštantína Filozofa v Nitre, Nitra 2023, ss. 134.

Janusz Mariański — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Dariusz Sarzała, Mariusz Z. Jędrzejko, Wojciech Piestrzyński, Zagrożone dorastanie i bezpieczeństwo młodzieży. Konteksty ryzyka i profilaktyki, Wydawnictwo Centrum Profilaktyki Społecznej. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń-Józefów 2022, ss. 246.

Eugeniusz Moczuk — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Janusz Mariański, Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988-1998-2005-2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2017, ss. 723.

Józef Baniak — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200

Agnieszka Zduniak, Krzysztof Rubas, Uzależnienie młodzieży od internetu. Uwarunkowania społeczne i profilaktyka, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2021, ss. 217.

Janusz Mariański — Mon, 02 Oct 2023 00:00:00 +0200