Teologia chrześcijańskiej egzystencji
Abstrakt
Artykuł omawia koncentrację teologii Marcina Lutra na egzystencji chrześcijanina. Trzy zasadnicze obszary wskazują na ten kluczowy motyw. Po pierwsze, opis usprawiedliwienia człowieka w kategoriach wolności zyskiwanej dzięki doświadczeniu wiary, które prowadzi do wdzięcznej służby bliźniemu. Po drugie, sakramentalne pojmowanie działania Słowa Bożego jako performatywu zmieniającego rzeczywistość. Definiuje ono nie tylko rozumienie sakramentów, z kluczową rolą Chrztu jako fundamentu dla codziennej aktualizacji życia chrześcijańskiego w pokucie, która dąży do zwalczania grzeszności starego grzesznego człowieka i prowadzi do budowaniu w oparciu o obcą sprawiedliwość Chrystusa własnej sprawiedliwości człowieka, ale również jest podstawą wspólnoty wierzących – Kościoła, a także strukturyzujących doczesną rzeczywistość porządków stworzenia. Po trzecie, wskazania odnośnie teologicznego poznania zamknięte w triadzie modlitwa–medytacja– pokuszenie oraz teologiczna waga doświadczania rozróżnienia Zakonu i Ewangelii.
Słowa kluczowe:
Marcin Luter, chrześcijańska egzystencja, wolność, usprawiedliwienie, Chrzest, Kościół, oratio–meditatio–tentatio, Zakon i EwangeliaBibliografia
Barth H.M., Die Theologie Martin Luthers. Eine kritische Würdigung, Gütersloh: Gütersloher Verlag-Haus 2009.
Bayer O., Martin Luthers Theologie. Eine Vergegenwärtigung, Tübingen: Mohr Siebeck 2004.
Bayer O., Nachfolge-Ethos und Haustafel-Ethos. Luthers seelsorgerliche Ethik, w: Freiheit im Leben mit Gott. Texte zur Tradition evangelischer Ethik, red. H.G. Ulrich, Gütersloh: Chr. Kaiser, Gütersloher Verlag Haus 1993, s. 133-148.
Beutel A., Theologie als Erfahrungwissenschaft, w: Luther Handbuch, red. A. Beutel, Tübingen: Mohr Siebeck 2010, s. 454-459.
Beutel A., Theologie als Schriftauslegung, w: Luther Handbuch, red. A. Beutel, Tübingen: Mohr Siebeck 2010, s. 444-449.
Beutel A., Theologie als Unterscheidungslehre, w: Luther Handbuch, red. A. Beutel, Tübingen: Mohr Siebeck 2010, s. 450-454.
Leppin V., Die fremde Reformation. Luthers mystische Wurzeln, München: C.H. Beck 2017.
Lichtner I., Afirmacja życia. Kwestia doczesności w teologii Marcina Lutra, Dzięgielów: Wydawnictwo Warto 2012.
List Ojca Świętego Jana Pawła II z okazji pięćsetlecia urodzin Marcina Lutra – 31 października 1983 r., w: Ut Unum. Dokumenty Kościoła katolickiego na temat ekumenizmu 1982-1998, red. S.C. Napiórkowski i in., Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2000, s. 334-335.
Lohse B., Luthers Theologie in ihrer historischen Entwicklung und in ihrem systematischen Zusammenhang, Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht 1995.
Luther M., Artikel christlicher Lehre so da hätten pollen aufs Concilium zu Mantua oder wo es sonst worden wäre überantwort werden von unsers Teils wegen und was wir annehmen oder nachgeben kunnten oder nicht etc. Durch Dokt. Martin Luther geschrieben. Anno 1537, BSELK, s. 718-785 (tłum. polskie: Artykuły szmalkaldzkie z 1537, tłum. W. Niemczyk, KWKL, s. 335-358).
Luther M., Disputatio Heidelbergae habita. 1518 Probationes coclusioum, quae in capitulo Heidelbergensi disputatae sunt (1518), WA 1, 353-374 (tłum. polskie: Tezy heidelberskie, tłum. Ł. Barański, tłumaczenie na potrzeby zajęć w ChAT, mps w archiwum autora).
Luther M., Ennaratio Psalmorum LI «Miserere mei Deus» et CXXX «De profundis clamavi» (1538), WA 40 II, 315-470.
Luther M., Ennarationes epistolarum et evangeliorum quas postillas vocant (1521), WA 7, 466-537.
Luther M., Der erste Teil der Buecher D.M. Luhters ueber etliche Epistel der Apostel. Vorrede Luthers (1539), WA 50, 657-661.
Luther M., Der große Katechismus deutsch Dokt. Mart. Luther, BSELK s. 912-1162 (tłum. polskie: Duży katechizm, tłum. A. Wantuła, KWKL, s. 57-131).
Luther M., In quindecim psalmos graduum commentarii (1532-1533), WA 40 II, 9-475.
Luther M., Der kleine Katechismus D. Mart. Lutheri für die gemeine Pfarrherrn und Prediger, BSELK, s. 852-899, (tłum. polskie: Mały katechizm z 1529 roku, tłum. A. Wantuła, KWKL, s. 41-55).
Luther M., Promotionsdiputation von Joh. Macchabäus Scotus, WA 39 II, 149-184.
Luther M., Sermon de duplici iustitia (1519), WA 2, 145-152.
Luther M., Ein Sermon von dem heiligen hochwürdigen Sakrament der Taufe (1519), WA 2, 727-737.
Luther M., Vom Abendmahl Christi, Bekenntnis (1528), WA 26, 261-506 (tłum. polskie: M. Luter, Wyznanie o Wieczerzy Pańskiej, tłum. M. Pośpiech, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2014).
Luther M., Vom Papsttum zu Rom wider den hochberümhten Romanisten zu Leipzig (1520), WA 6, 285-324.
Luther M., Von dem Konziliis und Kirchen (1539), WA 50, 628-642 (tłum. polskie: M. Luter, O soborach i Kościołach, „Z Problemów Reformacji” 6 [1993], s. 257-266).
Luther M., Von der Freiheit eines Christenmenschen (1520), WA 7, 20-38 (tłum. polskie: M. Luter, O wolności chrześcijanina, tłum. z wersji niemieckiej M. Czyż, w: M. Luter, Pisma etyczne, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2009, s. 28-53).
Luther M., Vorlesung über Hebräerbrief (1517-1518), WA 57 (III), 5-238.
Luther M., Vorrede Luthers zum ersten Bande der Gesamtausgabe seiner lateinischen
Schriften. Wittenberg (1545), WA 54, 179-187 (tłum. polskie: Przedmowa do tomu I dzieł łacińskich, tłum. I. Lichońska, w: L. Szczucki, Myśl filozoficzno-religijna Reformacji XVI wieku, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1972, s. 90-105).
Luther M., Weinachtspostille (1522), WA 10 I 1.
Luther M., Wider Hans Worst (1541), WA 51, 469-572.
Luther M., Wie das Gesetz und Evangelium recht gründlich zu unterscheiden sind. Item was Christus und sein Königreich sei (1532), WA 36, 8-79.
Od konfliktu do komunii. Luterańsko-katolickie wspólne upamiętnienie Reformacji w 2017 roku. Raport Luterańsko-rzymskokatolickiej Komisji Dialogu ds. Jedności, Dzięgielów: Wydawnictwo Warto 2017.
Oeming M., Die Bedeutung des Alten Testamentes für den Reformator Martin Luther, „Rocznik Teologiczny” 61 (2017), z. 4, s. 647-685.
Pesch O.H., Zrozumieć Lutra, tłum. A. Marniok, K. Kowalik, Poznań: W drodze Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów 2008.
Podróż Apostolska do Niemiec. Spotkanie z członkami Rady Kościoła Ewangelickiego w Niemczech. Przemówienie Ojca Świętego (Erfurt, Klasztor augustianów, 23 września 2011 r.), on-line: http://w2.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/speeches/2011/september/documents/hf_ben-xvi_spe_20110923_evangelical-church-erfurt.pdf [dostęp: 25.10.2017 r.].
Podróż Apostolska Papieża Franciszka do Szwecji. Homilia Ojca Świętego podczas modlitwy ekumenicznej w katedrze luterańskiej. Lund, 31 października 2016, on--line: http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/homilies/2016/documents/papa-francesco_20161031_omelia-svezia-lund.pdf [dostęp: 25.10.2017 r.].
Zieliński T.J., Luterska doktryna powszechnego kapłaństwa wszystkich wierzących jako dobro wspólne protestantyzmu, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 1 (1997), s. 31-52.
Jerzy Sojka, doktor nauk teologicznych, pochodzi z Cieszyna, studiował w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie oraz na Reńskim Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Bonn. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Teologii w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Zainteresowania badawcze: teologia luterańska Reformacji XVI wieku i jej współczesna recepcja i interpretacja. Opublikował m. in.: Widzialne Słowo. Sakramenty w luterańskiej „Księdze zgody”, Warszawa 2016, Czytanie Reformatora. Marcin Luter i jego pisma, t. 1-2, Wisła 2014-2017; oraz wraz z Łukaszem Barańskim: Reformacja, t. 1-2, Bielsko-Biała 2016-2017.
https://orcid.org/0000-0003-1154-5658
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
