Iure divino i iure humano prymatu papieskiego w dialogu katolicko-luterańskim
Abstrakt
Artykuł jest prezentacją poglądów ukazujących katolickie i ewangelickie stanowisko dotyczące funkcji prymacjalnej Biskupa Rzymu i jego pochodzenia. Kluczowe sformułowanie, które jest osią kontrowersji brzmi iure divino i iure humano, wskazując na boskie albo ludzkie pochodzenie prymatu. Katolicki pogląd wyraża przekonanie, że Jezus Chrystus powołał do istnienia Kościół i wyposażył go w stałe elementy strukturalne: prymat i apostolat. Teza ta jest traktowana jako imperatyw wiary. Oparta jest na tekstach ewangelijnych, które podkreślają pierwszeństwo św. Piotra Apostoła w gronie Dwunastu oraz w pierwotnym Kościele. Eklezjologia katolicka stwierdza, że nie był to tylko osobisty przywilej Piotra ale stały element struktury Kościoła, który na Soborze Watykańskim I otrzymał formalny status dogmatu. Reformacja nie negowała samej funkcji prymacjalnej ale sposób jej sprawowania oraz jej genezę. Przyjmuje od początku, że jest to element ukształtowany w historycznym rozwoju Kościoła. Dialog ekumeniczny katolicko-luterański wypracował stanowisko zmierzające do tratowania pochodzenia prymatu jako problemu mniej istotnego, na rzecz podkreślania komunijnego wymiaru Kościoła z istotną funkcją jednoczącą i prezentującą na zewnątrz całe chrześcijaństwo. Podstawową przesłanką jej wiarygodności jest oparcie na Ewangelii.
Słowa kluczowe:
prymat, ekumenizm, jedność, papież, Kościół, reformacjaBibliografia
Hintz M., Prymat papieski w służbie jedności Kościoła. Perspektywa teologii luterańskiej, „Studia Nauk Teologicznych PAN” 10 (2015), s. 123-143.
Klausnitzer W., Das Papstamt im Disput zwischen Lutheranern und Katholiken. Schwerpunkte von der Reformation bis zur Gegenwart, Innsbruck-Wien: Tirolia Verlag 1987, s. 155.
Konik T., Urząd kościelny w Księgach wyznaniowych luteranizmu i we współczesnym dialogu ekumenicznym, „Teologia i Ambona” 9 (1994), s. 49-57.
Kroczek P., Czy można rozdzielić prymat nauczania od prymatu jurysdykcji? „Annales Canonici” 8 (2012), s. 69-80.
Kruse M., Die oekumenische Zukunft des Petrusdiestes – aus lutherischer Sicht, „Theologische Quartalschrift” 2 (1998), s. 111-117.
Luter, M, Artykuły Szmalkaldzkie, Podpisy, w: Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 1999 s. 353-360.
Małecki R., Prymat papieski we współczesnych dyskusjach ekumenicznych, „Studia Włocławskie” 9 (2006), s. 123-141.
Melanchton F., Traktat o władzy i prymacie papieża, nr 1-4, w: Księgi wyznaniowe Kościoła luterańskiego, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2003, s. 359-372.
Meyer H., Primat, w: Lexikon der Reformationszeit, red. K. Ganzer, B. Steimer, Freiburg-Basel-Wien: Herder Velag 2002, kol. 610-611.
Nagy, S., Ty jesteś Piotr, czyli Skała, i na tej Skale zbuduję Kościół mój. Studium o widzialnym Kościele. Częstochowa: Wydawnictwo Niedziela 2009.
Napiórkowski S. C., Papiestwo w międzykościelnych dialogach katolicko-luterańskich, „Seminare” 6 (1983), s. 65-109.
Paweł VI, Discorso al Segretariato per l’unione dei cristiani, „Il Regno – documenti” 10 (1967), s. 174.
Prymat papieski i Kościół powszechny, „Novum” 3-4 (1978), s. 38-75.
Raport Luterańsko-Rzymskokatolickiej Komisji Studiów Ewangelia a Kościół, (Raport z Malty), w: Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, red. K. Karski, S. C. Napiórkowski, Lublin: TN KUL 2003, s. 39-67.
Ratzinger J., Prymat Piotra a jedność Kościoła. „Communio” 11 (1991), s. 3-17.
Rusecki M., Traktat o Kościele. Lublin: Wydawnictwo KUL 2014.
Schuete H., Kirche im oekumenischen Verstaednis. Kirche des dreieiniges Gottes, Paderborn: Bonifatius Verlag 1991.
Urząd duchowny w Kościele. Raport Wspólnej Komisji Rzymskokatolicko-Ewangelicko-luterańskiej (1981), w: Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, red. K. Karski, S. C. Napiórkowski, Lublin: TN KUL 2003, s. 237-271.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Marek Żmudziński, duchowny Kościoła Rzymskokatolickiego, prezbiter diecezji elbląskiej, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii fundamentalnej. Profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie; dziekan Wydziału Teologii UWM w Olsztynie (od 2016 r.), konsultor Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski; prowadzi również zajęcia w Wyższym Seminarium Duchownym w Elblągu. Główne obszary badawcze: eklezjologia – prymat biskupa Rzymu w aspekcie teologicznym i prakseologicznym oraz dialogu ekumenicznym, wiarygodność Kościoła, obecność Kościoła w przestrzeni publicznej, apologia Kościoła. Opublikował m.in. Ty jesteś Piotr. Świadmość funkcji prymacjalnej Jana Pawła II (2003 r.), Apologia Kościoła w Listach Episkopatu Polski 1945-70 (2013 r.). Adres do korespondencji: marek.zmudzinski@uwm.edu.pl
https://orcid.org/0000-0002-1759-877XLicencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
