Patriotyzm jako wartość w przepowiadaniu homilijnym i katechetycznym – kontekst polski
Edward Wiszowaty
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1063-0415
Anna Zellma
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-3612-3454
Abstrakt
Temat podjęty w zaprezentowanym artykule wpisuje się w szerszą dyskusję na temat suwerenności i patriotyzmu, która zintensyfikowała się w kontekście członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Nawiązuje też do aktualnej tematyki wychowania patriotycznego dzieci i młodzieży, w którego realizację, obok rodziny i szkoły, angażuje się również Kościół (np. w ramach szkolnych lekcji religii, katechezy parafialnej, duszpasterstwa specjalistycznego). Podejmując problematykę określoną w tytule, najpierw zwrócono uwagę na zagadnienie, czy w zmienionym kontekście historycznym mówienie o patriotyzmie i postawie patriotycznej ma jeszcze sens oraz czy chrześcijanin w ogóle może (powinien) być patriotą. Poszukując odpowiedzi na tak postawione pytanie odwołano się przede wszystkim do Listu Episkopatu Polski O chrześcijańskim patriotyzmie, napisanego z okazji dwustolecia pierwszego rozbioru Polski, oraz Dokumentu Konferencji Episkopatu Polski przygotowanego przez Radę ds. Społecznych pt. Chrześcijański kształt patriotyzmu. Dopiero na tym tle poszukiwano odpowiedzi na pytanie o obecność treści patriotycznych w przepowiadaniu homilijnym i katechetycznym. Jako modelowe w tym względzie przytoczono homilie wygłaszane przez św. Jana Pawła II podczas pielgrzymek do ojczyzny. Zwrócono też uwagę na założenia programowe nauczania religii w szkole i katechezy parafialnej, które wielokrotnie odwołują się do wartości jaką stanowi patriotyzm, podkreślając znaczenie kształtowania postawy szacunku i miłości wobec ojczyzny i jej dziedzictwa kulturowego oraz motywowania do aktywnego udziału w życiu społecznym.
Słowa kluczowe:
patriotyzm, wartości, homilia, katecheza, ewangelizacja, duszpasterstwo, nauki społeczne.Bibliografia
Adamczyk M., Chrząstowska B., Pokrzywniak J.T., Starożytność – oświecenie. Podręcznik literatury dla klasy pierwszej szkoły średniej, Warszawa: WSiP 1987.
Budnik R., Góra M. (red.), Polska w nowej Europie: 10 pytań o przyszłość /na temat członkostwa Polski w Unii Europejskiej wypowiadają się M. Zieliński [et al.], Gliwice: Wydawnictwo „Wokół nas” 2002.
Chrześcijański kształt patriotyzmu. Dokument przygotowany przez Radę ds. Społecznych przyjęty na 375. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski dnia 14 marca 2017 r., http://episkopat.pl/chrzescijanski-ksztalt-patriotyzmu-dokument-konferencji-episkopatu-polski-przygotowany-przez-rade-ds-spolecznych/ [dostęp: 13.03.2018 r.].
Dziwisz S. i in. (red.), „Do końca ich umiłował”. Jan Paweł II. Trzecia wizyta duszpasterska w Polsce 8-14 czerwca 1987 roku, Citta del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana 1987.
Homilia Ojca Świętego wygłoszona na placu Zwycięstwa, w: A. i Z. Szubowie (wstęp, diariusz i aneksy), Pielgrzymka do Ojczyzny. Przemówienia i homilie Ojca Świętego Jana Pawła II, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 1979, s. 50.
Homilia w czasie mszy św. odprawionej na lotnisku w Masłowie (Kielce, 3 czerwca 1991), https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/homilie/14kielce_03061991.html [dostęp: 5.04.2018 r.].
Itrich-Drabarek J., Etyka zawodowa funkcjonariuszy służb państwowych, Warszawa: Difin 2016.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska o katechizacji w naszych czasach „Catechesi tradendae” (16.09.1979), w: Adhortacje Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, Kraków: Wydawnictwo M 1996, s. 3-64.
Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków: Znak 2005.
Kołakowski L., Niepewność epoki demokracji, Kraków: Znak 2014.
Konferencji Episkopatu Polski, Program katechezy parafialnej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, Kraków: WAM 2004.
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski., Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach, Kraków: WAM 2010.
Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków: WAM 2001.
Konferencja Episkopatu Polski, Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków: WAM 2010.
Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Dyrektorium ogólne o katechizacji (15.08.1997), Poznań: Pallottinum 1998.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dyrektorium homiletyczne, Poznań: Pallottinum 2015.
Krzyżanowski J., Historia literatury polskiej, Kraków: PIW 1974.
Lasecka-Zielak J., Wallenrodyzm, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław: Ossolineum 2002, s. 995.
Leon XIII, Encyklika Sapientiae christianae, tłum. pol. http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Leon_XIII/sapientiae_christianae/sc.php [dostęp: 17.03.2018 r.].
List Episkopatu Polski „O chrześcijańskim patriotyzmie”, w: Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris: Éditions du Dialogue 1975, s. 706-709.
Michalik M., Patriotyzm – tradycja i współczesność, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1979.
Mowy żałobne z przedmową ks. dr. kanonika Zygmunta Chełmickiego, Warszawa: Redaktora Biblioteki Dzieł Chrześcijańskich 1909.
Muzeum Historii Polski, Patriotyzm Jutra, http://muzhp.pl/pl/c/1532/patriotyzm-jutra [dostęp: 23.03.2017 r.].
Papież Franciszek, Adhortacja apostolska głoszeniu Ewangelii we współczesnym świecie „Evangelium gaudium” (24.11.2013), Kraków: WAM 2013.
Piotr Skarga., Kazania sejmowe, Gdańsk: Tower Press 2000, http://biblioteka.kijowski.pl/skarga%20piotr/kazania%20sejmowe.pdf [dostęp: 21.03.2018 r.].
Skorowski H., Patriotyzm wyzwaniem współczesności, „Niepodległość i Pamięć” 22/1 (2015), s. 9-38.
Szczurkowska J., Ja patriota: psychologia patriotyzmu, Warszawa: Difin 2016.
Szlagowski A., Mowy narodowe, Poznań-Warszawa-Wilno-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha 1924.
Szlagowski A., Mowy akademickie 1915-1921, Warszawa: Gebethner & Wolf, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1921, s. 11-13.
Wiszowaty E. (red.), Państwa – Kościoły – Policje w integrującej się Europie, Szczytno: Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie 2007.
Za wolność naszą i waszą, https://pl.wikipedia.org/wiki/Za_wolno%C5%9B%C4%87_nasz%C4%85_i_wasz%C4%85 [dostęp: 17.03.2018 r.]
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Edward Marian Wiszowaty, duchowny Kościoła Rzymskokatolickiego, prezbiter Archidiecezji Warmińskiej, profesor nauk teologicznych, studiował w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Obecnie pracuje na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Katedrze Teologii Pastoralnej i Katechetyki w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie oraz profesora zwyczajnego w Wyższej Szkole Policji w Szczytnie. Zainteresowania badawcze: etyka policji, homiletyka, duszpasterstwo policji, inspiracje pedagogiczne w służbie funkcjonariuszy policji. Opublikował m.in. Duszpasterstwo Policji. Studium teologiczno-pastoralne, Szczytno 2002 ; Etyka Policji. Między prawem, moralnością i skutecznością. Warszawa 2011 ; z prof. Anną Zellma, O Policję bliższą ludziom. Inspiracje pedagogiczne w służbie funkcjonariuszy, Szczytno 2017. Adres do korespondencji : edwisz@op.pl
https://orcid.org/0000-0002-1063-0415Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Anna Zellma, profesor nauk teologicznych, studiowała w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Obecnie pracuje na stanowisku profesora zwyczajnego w Katedrze Teologii Pastoralnej i Katechetyki w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Członek zarządu Stowarzyszenia Katechetyków Polskich, członek The European Equipe for Catechesis (EEC ) i Polskiego Towarzystwa Teologicznego, konsultor Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski. Zainteresowania badawcze: katecheza młodzieży, dydaktyka nauczania religii, profesjonalny rozwój nauczyciela religii, pedeutologia, dydaktyka ogólna, pedagogika chrześcijańska, wychowanie prorodzinne, inspiracje pedagogiczne w służbie funkcjonariuszy Policji. Opublikowała m.in. Katechetyczny wymiar edukacji regionalne, t. 1–2 (Olsztyn 2001); Wielostronne aktywizowanie młodzieży w szkolnym nauczaniu religii. Studium w świetle „Programu nauczania religii katolickiej” z 2001 roku (Olsztyn 2006); Profesjonalny rozwój nauczyciela religii (Olsztyn 2013) oraz z prof. Edwardem Wiszowatym, O Policję bliższą ludziom. Inspiracje pedagogiczne w służbie funkcjonariuszy, Szczytno 2017. Adres do korespondencji: anna.zellma@uwm.edu.pl
https://orcid.org/0000-0002-3612-3454
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
