Uwag kilka o lęku w obliczu śmierci.
Czytając Josepha Ratzingera
Abstrakt
Śmierć człowieka, zwłaszcza moja śmierć, to najbardziej doniosłe wydarzenie jakie przydarza się w życiu. Jawi się ona jako nieuchronny koniec wszelkiego możliwego doświadczenia, ustanie jakiejkolwiek relacji, kres wspomnień i nadziei. Wywołuje ona u żyjących najrozmaitsze reakcje, by wymienić chociażby takie jak: fascynacja, trwoga, stres, przyzwolenie, chęć oswojenia. Każda z nich może być poddana analizie, każda też ukaże śmierć w innym aspekcie. W proponowanym artykule autor wskazuje na jeszcze inną reakcję, a jest nią przeżycie lęku. Wydaje się, że jest to przeżycie o charakterze kluczowym, zarówno kiedy myślę o niej jako czymś, co może w każdej chwili dotknąć mnie samego, jak i wtedy, gdy uświadamiam sobie, że możliwe jest odejście bliskiej czy chociażby znanej mi osoby. Inspiracją dla tych analiz stało się kilka tekstów Josepha Ratzingera.
Słowa kluczowe:
lęk, śmierć, nadzieja, człowiek w świecie.Bibliografia
(dostęp: 20 maja 2017).
Benedykt XVI, Przemówienie podczas wizyty w rzymskiej siedzibie
Katolickiego Uniwersytetu Najświętszego Serca, 3 maja 2012, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/uniwersytetns_03052012.html (dostęp: 20 maja 2017).
Benedykt XVI, Wróćmy do filozofii, by lepiej zrozumieć współczesność, 7 czerwca 2008, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/filozofia_07062008.html (dostęp: 20 maja 2017).
Bierdiajew M., O przeznaczeniu człowieka, tł. H. Paprocki, Kęty: Wydawnictwo Antyk 2006.
Dąbrowski K., Zdrowie psychiczne i problem śmierci, „Zdrowie Psychiczne” 4 (1980), s. 7-17.
Gombrowicz W., Ferdydurke, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1997.
Heidegger M., Bycie i czas, tł. B. Baran, Warszawa: PWN 1994.
Hoelter J. W., Hoelter J. A., The Relationship between Fear of Death and Anxiety, „The Journal of Psychology” 99 (1978), s. 225-226.
Jankelevitch V., Quoddite jest niezniszczalna. Nieodwołalność nieodwracalności, tł. M. Jastrzębiec-Mosakowski, w: S. Rosiek (red.), Wymiary śmierci, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2010.
Kamiński B., Śmierć skonsumowana – rozważania socjologiczne o rozwijającym się rynku funeralnym (na przykładzie Stanów Zjednoczonych), w: J. Kolbuszewski (red.), Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – antropologia kultury – humanistyka, t. XV, Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe 2011, s. 83-88.
Kastenbaum R., Aisenberg R., The Psychology of Death, New York: Springer Publishing Company 1972.
Kastenbaum R., Costa P., Psychological perspectives on death, „Annual Review of Psychology” 28 (1977), s. 225-249.
Kępiński A., Lęk, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2014.
Kierkegaard S., Pojęcie lęku, tł. A. Djakowska, Warszawa: Fundacja Aletheia 1996.
Makselon J., Specyfika postaw wobec śmierci, „Studia Philosophiae Christianae” 2 (1981), s. 113-134.
Makselon J., Struktura wartości a postawa wobec śmierci, Lublin: Wydawnictwo KUL 1983.
Ostrowska A., Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN 2005.
Piotrowski J., Żemojtel-Piotrowska M., Postawa wobec śmierci a podstawowa struktura osobowości, „Psychologia Jakości Życia” 3 (2004), s. 199-216.
Ratzinger J., Eschatologia – śmierć i życie wieczne, w: J. Ratzinger, Opera Omnia, t. X, red. K. Góźdź i M. Górecka, Lublin: Wydawnictwo KUL 2014, s. 25-257.
Ratzinger J., O nadziei, w: Ratzinger J., Opera Omnia, t. X, red. K. Góźdź i M. Górecka, Lublin: Wydawnictwo KUL 2014, s. 387-402.
Ratzinger J., Sól ziemi. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki na przełomie tysiącleci, tł. G. Sowiński, Kraków: Znak 1998.
Sahaj T., Człowiek i śmierć w ponowoczesnym społeczeństwie europejskim, „Przegląd Filozoficzny” 17 (2008), s. 137-148.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Mirosław Pawliszyn (ur. 1967), doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie filozofii, wykłada filozofię na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim (etyka, metafizyka, metodologia nauk) oraz w WSD Redemptorystów w Tuchowie (teoria poznania). Redaktor naczelny rocznika naukowego „Studia Redemptorystowskie”. Obszary badawcze: filozofia religii, metafizyka współczesna, filozofia rosyjska, filozofia śmierci. Opublikował m.in.: On Seduction by an Idea. An Attempt at a Philosophy of Fanaticism, w: 4th International Multidisciplinary Scientific Conference on Social Sciences & Arts (2017); W poszukiwaniu śladów cielesności Boga. Próba filozofii pozaortodoksyjnej, w: Humanistyka i przyrodoznawstwo (2016); O możliwości zbawienia zwierzęcia innego niż człowiek, w: Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria (2015); Obecność nieobecności. Przyczynek do opisu doświadczenia śmierci (2014); Mikołaj Bierdiajew jako inspiracja dla filozoficznego myślenia o piekle, w: Logos i Ethos (2013); Lev Schestov “Suspension of ethics”, Studia Moralia (2013). Adres do korespondencji: mipawl@interia.pl
https://orcid.org/0000-0001-5510-3136Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
