Znaczenie okoliczności łagodzących w adhortacji papieża Franciszka Amoris laetitia.
Wielość interpretacji
Abstrakt
Do najbardziej kontrowersyjnie dyskutowanych wypowiedzi w adhortacji papieża Franciszka Amoris laetitia należy numery 300-305. Pojawia się w nich sugestia, że osoby żyjące w związkach niesakramentalnych mogą czuć się subiektywnie niezdolne do zmiany swojej życiowej sytuacji bez zaciągnięcia nowej winy moralnej, przy jednoczesnej świadomości, że obecna sytuacja jest obiektywnie ciężko grzeszna. Osoby takie – jak uważa papież – nie są pozbawione łaski Bożej i mogą w pewnych okolicznościach zostać dopuszczone do sakramentów. Wypowiedzi te bywają różnie rozumiane. Zgodnie z pierwszą interpretacją konkretne okoliczności mogą tak dalece zmienić charakter czynu, że ostatecznie pozostawanie w związkach niesakramentalnych nie przestaje być cudzołóstwem, a więc grzechem ciężkim. Inna interpretacja wskazuje na to, że sytuacja może stanowić formę moralnego „przymusu”, który – jak inne formy przymusu – zmniejszają odpowiedzialność osoby, chociaż jej działania pozostaje obiektywnie ciężko grzeszne. Wreszcie w ramach trzeciej interpretacji wypowiedzi Franciszka odniesione zostały do pewnej kategorii osób żyjących w związkach niesakramentalnych, mianowicie do osób subiektywnie pewnych o tym, że ich pierwsze małżeństwo było zawarte nieważnie.
Słowa kluczowe:
Amoris laetitia, okoliczności łagodzące, zmniejszenie odpowiedzialności, małżeństwo sakramentalne, nierozerwalność małżeństwa, ważność małżeństwa.Bibliografia
Benedykt XVI, Małżeństwo a relacje między wiarą i porządkiem moralnym. Przemówienie do członków Trybunału Roty Rzymskiej, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/rota_26012013.html (dostęp: 24.09.2016).
Brugger Ch. E., Five serious problems with chapter 8 of Amoris Laetitia, w: http://www.catholicworldreport.com/2016/04/22/five-serious-problems-with-chapter-8-of-amoris-laetitia/ (dostęp: 3.07.2017).
Coccopalmerio F., Radość miłości. Przewodnik po ósmym rozdziale adhortacji „Amoris laetitia” papieża Franciszka, Kraków: WAM 2017.
Dodaro R., Wprowadzenie w istotę sporu, w: R. Dodaro (red.), Pozostać w prawdzie Chrystusa. Małżeństwo i komunia w Kościele katolickim, Poznań: Wydawnictwo Święty Wojciech 2015, s. 21.
Ernst S., „Irreguläre Situationen” und persönliche Schuld in „Amoris laetitia. Ein Bruch mit der Lehrtradition?, w: S. Goertz, C. Witting (red.), Amoris laetitia – Wendepunkt für die Moraltheologie?, Freiburg-Basel-Wien: Herder 2016, s. 136-159.
Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska „Amoris laetitia” o miłości w rodzinie, Kraków: Wydawnictwo M 2016.
Goertz S., Wittig C., Wendepunkt für Moraltheologie? Kontext, Rezeption und Hermeneutik von Amoris laetitia, w: S. Goertz, C. Witting (red.), Amoris laetitia – Wendepunkt für die Moraltheologie?, Freiburg-Basel-Wien: Herder 2016, s. 9-92.
Günthör A., Anruf und Antwort. Handbuch der katholischen Moraltheologie, t. 1, Allgemeine Moraltheologie, Vallendar-Schönstatt: Patris 1987.
Häring B., Ausweglos? Zur Pastoral bei Scheidung und Wiederverheiratung, Freiburg-Basel-Wien: Herder 1989.
Jan Paweł II, Encyklika „Evangelium vitae” o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego, w: K. Szczygieł (red.), W trosce o życie. Wybrane Dokumenty Stolicy Apostolskiej, Tarnów: Biblos 1998, s. 41-134.
Jan Paweł II, Adhortacja „Familiaris consortio” o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym, w: K. Lubowicki (red.), Posoborowe dokumenty Kościoła katolickiego o małżeństwie i rodzinie, t. 1, Kraków: Wydawnictwo M 1999, s. 133-238.
Jan Paweł II, Encyklika „Fides et ratio” o relacjach między wiarą i rozumem, Wrocław: TUM 1998.
Jan Paweł II, Encyklika „Veritatis splendor”. Tekst i komentarze, Lublin: Wydawnictwo KUL 1995.
Kasper W., Amoris laetitia: Bruch oder Aufbruch? Eine Nachlese, „Stimmen der Zeit” 11 (2016), s. 723-732.
Kasper W., Das Evangelium von der Familie. Die Rede vor dem Konsistorium, Freiburg-Basel-Wien: Herder 2014.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań: Pallotinum 1994.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej „Persona Humana”, w: W trosce o życie. Wybrane Dokumenty Stolicy Apostolskiej, red. K. Szczygieł, Tarnów: Biblos 1998, s. 319-332.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja „Iura et bona” o eutanazji, w: W trosce o życie. Wybrane Dokumenty Stolicy Apostolskiej, red. K. Szczygieł, Tarnów: Biblos 1998, s. 333-339.
Kongregacja Nauki Wiary, List do biskupów Kościoła katolickiego na temat przyjmowania komunii świętej przez wiernych rozwiedzionych żyjących w nowych związkach, w: K. Lubowicki (red.), Posoborowe dokumenty Kościoła katolickiego o małżeństwie i rodzinie, t. 2, Kraków: Wydawnictwo M 1999, s. 109-115.
Lohfink G., Im Ringen um die Vernunft. Reden über Israel, die Kirche und die Europäische Aufklärung, Freiburg-Basel-Wien: Herder 2016.
Luther M., Von Ehesachen (WA 30,3,205,13n).
Nadzieja rodziny. Z kardynałem Gerhardem Ludwigiem Müllerem rozmawia Carlos Granados, Kraków: Salwator 2014.
Nowicka U., Przeszkoda węzła małżeńskiego, w: W. Góralski (red.), Przeszkody małżeńskie w prawie kanonicznym, Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2016, s. 163-198.
Papieska Rada ds. Rodziny, Ludzka płciowość: prawda i znaczenie. Wskazania dla wychowania w rodzinie, w: K. Lubowicki (red.), Posoborowe dokumenty Kościoła katolickiego o małżeństwie i rodzinie, t. 1, Kraków: Wydawnictwo M 1999, s. 299-372.
Peschke K.-H., Quellen der Moralität, w: H. Rotter, G. Virt (red.), Neues Lexikon der Christlichen Moral, Innsbruck-Wien: Tyrolia 1990, s. 621-626.
Peschke K.-H., Christliche Ethik. Grundlegung der Moraltheologie, Trier: Paulinus 1998.
Schockenhoff E., Traditionsbruch oder notwendige Weiterbildung? Zwei Lesarten des Nachsynodalen Schreibens „Amoris laetitia”, „Stimmen der Zeit” 3 (2017), s. 147-158.
Schockenhoff E., Chancen zur Versöhnung? Die Kirche und die wiederverheirateten Geschiedenen, Freiburg-Basel-Wien: Herder 2011.
Selling J. A., Reframing Catholic Theological Ethics, Oxford: Oxford University Press 2016.
Sporniak A., Doktryna ruszyła, „Tygodnik Powszechny” 3545/25 (2017), s. 34-35.
Światłość w ciemności. Benedykt XVI w rozmowie z Peterem Seewaldem, Kraków: Znak 2011.
Ziegler J. G., Der Kommunionempfang wiederverheirateter Geschiedener unter moraltheologischem Aspekt, „Theologie und Glaube” 73 (1983), s. 24-35.
Marian Machinek (ur. 1960), kapłan ze zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny (MSF), profesor nauk teologicznych, kierownik Katedry Teologii Moralnej i Etyki UWM w Olsztynie, przewodniczący Stowarzyszenia Teologów Moralistów; w latach 2003-2014 redaktor naczelny czasopisma naukowego Wydziału Teologii UWM "Forum Teologiczne". Obszary badawcze: wybrane zagadnienia bioetyczne, zagadnienia etosu biblijnego, problemy moralne małżeństwa i rodziny, rozumienia prawa naturalnego oraz koncepcja sumienia. Opublikowal m.in. Życie w dyspozycji człowieka. Wybrane zagadnienia etyczne u początku ludzkiego życia (2004); Śmierć w dyspozycji człowieka. Wybrane zagadnienia etyczne u początku ludzkiego życia (2004); Spor o status ludzkiego embrionu (2007). Adres do korespondencji: marian.machinek@gmail.com
https://orcid.org/0000-0002-1857-1018Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
