Nowa koncepcja zmartwychwstania? Uwagi krytyczne na marginesie książki Philipa Claytona Knappa „The predicament of belief, science, philosophy, faith”
Paweł Sokołowski
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5774-281X
Abstrakt
W niniejszym artykule zaprezentowano uwagi krytyczne odnoszące się do rozumienie zmartwychwstania, zaproponowanego przez Ph. Claytona i S. Knappa w książce The Predicament of Belief. Science, Philosophy, Faith. Główne zastrzeżenia dotyczą błędnego postawienia problemu badawczego, czyli interpretacji zmartwychwstania zgodnej z nowożytną nauką oraz błędnego podejścia do relacji Nowego Testamentu o rezurekcji Chrystusa. Zastrzeżenia budzi również sposób rozwiązania tak postawionego problemu, czyli oparcie proponowanego rozumienia zmartwychwstania na teorii emergencji, jego partycypacyjne ujęcie oraz rozumienie chrystofanii jako teorii osobowej, ale niefizycznej i pośmiertnej obecności Jezusa. Wątpliwości powoduje także włączenie panenteizmu w interpretację zmartwychwstania, a przede wszystkim odrzucenie bóstwa Jezusa Chrystusa. Biorąc to wszystko pod uwagę okazuje się, że zmartwychwstanie staje się zdarzeniem subiektywnym oraz głęboko duchowym, w którym Bóg działa, choć to boskie działanie dokonuje się przez wpływ na ludzkie umysły i nie ma charakteru zdarzenia cudownego oraz nie zawiesza praw natury. Zdaniem autorów takie jego ujęcie ma być zgodne z nowożytną nauką. Wątpliwe jest jednak to, czy zaproponowane przez nich rozumienie rezurekcji Chrystusa przybliża do rozumienia fenomenu chrześcijaństwa.
Słowa kluczowe:
zmartwychwstanie Chrystusa, chrystofanie paschalne, teologia procesu, emergentyzm.Bibliografia
Anderwald A., Wiara i rozum: w poszukiwaniu syntez między poznaniem teologicznym i przyrodniczym, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 29(2009), s. 93-107.
Bartnik Cz., Dogmatyka katolicka, t. 1, Lublin 1999.
Ciszewski M., Panenteizm, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz, Lublin 2010, kol. 1210.
Clayton P., Kenotic Trinitarian Panentheism, „Dialog” 44(2005) z. 3, s. 250-255.
Clayton P., Knapp S., The Predicament of Belief. Science, Philosophy, Faith, New York 2011.
Clayton P., Mind & Emergence. From Quantum to Consciousness, Oxford 2004.
Dorrien G., The Lure and Necessity of Process Theology, „Cross Currents” 58(2008) z. 2, s. 316-336.
Dulles A., A History of Apologetics. San Francisco 2005.
Griffin D.R., Panentheism: A Postmodern Revelation, w: In Whom We Live and Move and Have Our Being, red. P. Clayton, A. Peacocke, Grand Rapids 2004, s. 36-47.
Griffin D.R., Reenchantment without Supernaturalism. A Process Philosophy of Religion, Ithaca 2001.
Griffin D.R., Two Great Truths. A New Synthesis of Scientific Naturalism and Christian Faith, Louisville 2004.
K. Rahner K., Vorgrimler H., Mały słownik teologiczny, tłum. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Warszawa 1987, kol. 313.
Kiejza A., Ewangelia, w: Leksykon teologii fundamentalnej, red. M. Rusecki, K. Kaucha, I.S. Ledwoń, J. Mastej, Lublin 2002, s. 378-383.
Krauze F., Wiara i rozum w tajemnicy Wcielenia: w kierunku syntezy teologicznofundamentalnej, „Studia Gdańskie” 12(1999), s. 153-196.
Lüdemann G., The Resurrection of Christ. A Historical Inquiry, Amherst 2004.
Lüdemann G., The Resurrection of Jesus. History, Experience, Theology, tłum. J. Bowden, London 1994.
Lüdemann G., What Really Happened to Jesus. A Historical Approach to the Resurrection, tłum. J. Bowden, Louisville 1995.
Łukaszuk T.D., Ty jesteś Chrystus, Syn Boga żywego. Dogmat chrystologiczny w ujęciu integralnym, Kraków 2000.
McCall B., Emergence Theory and Theology: A Wesleyan-Relational Perspective, „Wesleyan Theological Journal” 44(2009) z. 2, s. 192.
Müller G.L., Chrystologia – nauka o Jezusie Chrystusie, tłum. W. Szymona, Kraków 1998.
Orygenes, Przeciw Celsusowi, Warszawa 1986.
Rusecki M., Pan zmartwychwstał i żyje. Zarys teologii rezurekcyjnej, Warszawa 2006.
Seweryniak H., Tajemnica Jezusa, Warszawa 2001.
Seweryniak H., Teologia fundamentalna, t. 1. Warszawa 2010.
Seweryniak H., Wiarygodność historyczna narracji o pustym grobie i chrystofaniach, w: Zmartwychwstanie dzisiaj, red. M. Skierkowski, H. Seweryniak, Płock 2009, s. 82.
Sokołowski P., Objawiona miłość. Agapetologiczna wiarygodność chrześcijaństwa, Lublin 2011.
Sokołowski S., Procesu teologia, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz, Lublin 2012, kol. 431-433.
Strauss D.F., Das Leben Jesu kritisch bearbeitet, t. 2, Tübingen 1836.
Vincent L.M., Peut-on croire à la résurrection: Le développement des sciences rejoint-il la doctrine chrétienne?, Paris: Dervy Livres 1988.
Welker M., Prozesstheologie, w: Theologische Realenzyklopädie, t. 27, red. G. Müller, Berlin-New York 1997, s. 600-604.
Wyatt P., Post-Theism and the „Problem” of God, „Touchstone” 30(2012) z. 1, s. 15-24.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie
Paweł Sokołowski ‒ ur. w 1981 r.; dr, od 2011 r. adiunkt w Instytucie Leksykografii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II; członek Stowarzyszenia Teologów Fundamentalnych w Polsce; badania naukowe prowadzi w zakresie: argumentacji w teologii fundamentalnej, teologii religii, dialogu międzyreligijnego i teologii procesu; opublikował kilkanaście artykułów naukowych, popularnonaukowych i recenzji, ponad 40. haseł encyklopedycznych oraz książkę Objawiona miłość. Agapetologiczna wiarygodność chrześcijaństwa (Lublin 2011).
https://orcid.org/0000-0002-5774-281XLicencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
