Teologia i prakseologia prymatu w pontyfikacie Jana Pawła II
Marek Żmudziński
Abstrakt
Prymat Biskupa Rzymu jest określeniem najwyższego urzędu w Kościele. Polega on na wypełnianiu misji zleconej przez Chrystusa św. Piotrowi i jego następcom. Prawda o prymacie ma płaszczyznę teoretyczną, określoną dogmatycznie na Soborze Watykańskim I w 1870 roku. Ma również wymiar praktyczny, który zależny jest od poszczególnych papieży i konkretnego kontekstu historycznego. Charakterystyczną cechą pontyfikatu Jana Pawła II było wdrożenie w życie reform Soboru Watykańskiego II oraz przygotowanie Kościoła do Wielkiego Jubileuszu trzeciego tysiąclecia. Jan Paweł II realizował funkcję prymacjalną w zgodzie z tradycją Kościoła, uzasadniając ją biblijnym obrazem Piotra Apostoła oraz kontynuując linię swoich poprzedników - Jana XXIII i Pawła VI. Wiodącym elementem pontyfikatu była otwartość na świat, na człowieka i jego godność, czyli wrażliwość na znaki czasu. Priorytetem na płaszczyźnie eklezjalnej była troska o jedność wspólnoty na wszystkich płaszczyznach, włącznie z dziedziną ekumeniczną. Jan Paweł II realizował posługę prymacjalną jako Servus servorum Dei, w starożytnej formule - pierwszeństwo w miłości.
Słowa kluczowe:
J 21,15-19, Piotr jako pasterz, prymat Piotra Apostoła, papiestwoBibliografia
Bartnik Cz. S., Prymat papieski w świetle eklezjologii prakseologicznej, „Communio”, 1991, nr 6, s. 81-92.
Bartnik Cz. S., Dogmatyka katolicka II, Lublin 2003.
Borges de Pinho J.E., Posługa Piotra w aktualnej sytuacji ekumenicznej, „Communio” (wyd. pol.), 1991, nr 6, s. 108-118.
Calster S. van., Utwierdzaj twoich braci. Niektóre aspekty pastoralnych poczynań Jana Pawła II, „Communio” (wyd. pol.) 1988, nr 5, s. 43-57.
Chelini J., Powrót profetyzmu. Jan Paweł II w Polsce, „Communio” (wyd. pol.), 1988, nr 5, s. 14-30.
Conetti G., Doniosła rola posługi Piotrowej w dzisiejszym świecie, „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1996, nr 9, s. 59-60.
Frossard A., Rozmowy z Janem Pawłem II, Cittá del Vaticano 1982.
Horn S. O., Piotrowe posłannictwo Kościoła rzymskiego. Aspekty biblijne i patrystyczne, „Communio” (wyd. pol.), 1991, nr 6, s. 48-55.
Jan Paweł II, Encyklika Evangelium Vitae, Città del Vaticano 1995.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1998, s. 6-76.
Jan Paweł II, Encyklika Ut unum sint, Città del Vaticano 1995.
Jan Paweł II, Eucharystia źródłem braterstwa w świecie. Homilia na mszy św. w Kurtybie (6.07.1980), w: Nauczanie papieskie III-2, red. F. Kniotek, Poznań-Warszawa 1986, s. 78-82.
Jan Paweł II, Homilia w Bazylice Watykańskiej w obecności Dymitriosa I, Arcybiskupa Konstantynopola i Patriarchy ekumenicznego. 6.12.1987. AAS 1988, nr 80, s. 714.
Jan Paweł II, Jan Paweł II o swej podróży do Brazylii. Wywiad Ojca Świętego dla Tygodnika Powszechnego (16.07.1980), w: Nauczanie papieskie III-2, red. F. Kniotek, Poznań 1986, s. 150-157.
Jan Paweł II, Jedność Kościoła - homilia w czasie Mszy św. w Managui (4.03.1983), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1983, nr 3, s. 28.
Jan Paweł II, List Apostolski Motu Proprio Ecclesia Dei. 2.07.1988. „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1988, nr 6, s. 3.
Jan Paweł II, List do Prefekta Kongregacji Nauki Wiary w sprawie arcybiskupa Marcela Lefebvre’a. 8.04.1988. „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1988, nr 3-4, s. 15.
Jan Paweł II, Misja nauczania Następcy św. Piotra, w: Wierzę w Kościół jeden, święty, powszechny i apostolski, red. S. Dziwisz i inni, Città del Vaticano 1996, s. 248-253.
Jan Paweł II, Ojciec Święty o głównych zadaniach i pracach pontyfikatu. Do swoich współpracowników w centralnym zarządzie Kościoła (28.06.1980), w: Nauczanie papieskie III-1 1980, red. F. Kniotek, Poznań-Warszawa 1985, s. 832-846.
Jan Paweł II, Papież Jan - wielki dar Boga dla Kościoła. Audiencja generalna (25.11.1981), w: Nauczanie papieskie IV-2, red. F. Kniotek, Poznań 1989, s. 335-337.
Jan Paweł II, Paweł VI był darem dla ludzkości i Kościoła. Inauguracja Instytutu Pawła VI (26.09.1982), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1982, nr 10, s. 18.
Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, Lublin 1994.
Jan Paweł II, Razem z wami obchodzić będę stulecie ewangelizacji (2.05.1980). Spotkanie z duchowieństwem w Kinszasie, w: Nauczanie papieskie III-1 1980, red. F. Kniotek, Poznań-Warszawa 1985, s. 445-448.
Jan Paweł II, Sprawa chrześcijańskiego wychowania młodzieży (18.06.1984). Spotkanie z Kurią Rzymską, „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1984, nr 6, s. 13-14.
Jan Paweł II, Wdzięczność Kościoła Rzymskiego. 29.06.1985. Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła, „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1985, nr 6-7 s. 6.
Jan Paweł II, Widzialny znak misji kobiety w świecie (5.11.1978). Papież u grobu św. Katarzyny, w: Nauczanie papieskie, I 1978, red. F. Kniotek, Poznań-Warszawa 1987, s. 45-46.
Jan Paweł II, Zachowajcie wierność Chrystusowi, Jego krzyżowi, Kościołowi (14.10.1978). List do Polaków, w: Nauczanie papieskie, I 1978, red. F. Kniotek, Poznań-Warszawa 1987, s. 21-23.
Jan Paweł II, Zbudowani na fundamencie apostołów składamy dzięki (29.06.1983). Uroczystość Piotra i Pawła. Homilia podczas mszy świętej, „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1983 nr 5-6, s. 1.4.
Jan Paweł II. List apostolski „Ordinatio sacerdotalis” Ojca Świętego Jana Pawła II o udzielaniu święceń kapłańskich wyłącznie mężczyznom. Città del Vaticano 1994.
Kasper W., Rzeczywistość wiary. Warszawa 1979.
Kongregacja Nauki Wiary. Odpowiedź na wątpliwości dotyczące doktryny zawartej w liście apostolskim „Ordinatio sacerdotalis”. „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1996, nr 3, s. 49.
Nagy S., Dwa oblicza papiestwa, „Niedziela” 1998, nr 26, s. 1.11.
Nagy S., Godzina prymatu papieskiego, „Tygodnik Powszechny”, 1978, nr 45, s. 6.
Nagy S., Papież z Krakowa. Szkice do pontyfikatu Jana Pawła II. Częstochowa 1997.
Nagy S., Piętnaście lat pontyfikatu Jana Pawła II. Próba syntezy, w: Sympozjum naukowe z okazji 15-lecia pontyfikatu Jana Pawła II, Kraków 11-12.10.1993 r., red. J. D. Szczurek, R. Zawadzki, Kraków 1994, s. 225-245.
Nagy S., Problem stopnia teologicznej pewności nauki encykliki „Evangelium vitae”. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1996, nr 29, s. 279-285.
Nota informacyjna w sprawie abpa Marcela Lefebvre’a ogłoszona 16 czerwca 1988. „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1988, nr 5, s. 29.
Poupard P., Od Pawła VI do Jana Pawła II, „Communio” (wyd. pol.), 1988, nr 5, s. 6-13.
Ratzinger J., Kościół wspólnotą, Lublin 1993.
Ratzinger J., Prymat Piotra a jedność Kościoła, „Communio” (wyd. pol.), 1991, nr 6, s. 6-12.
Ratzinger J., Sól ziemi. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki na przełomie tysiącleci. Z kardynałem rozmawia Peter Seewald, Kraków 1997.
Ratzinger J., Telegram do abpa Marcela Lefebvre’a. 29.06.1988. „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.), 1988, nr 6, s. 3.
Ratzinger J., Teologia mądrościowa. Troska Jana Pawła o trzecie tysiąclecie, „Gość Niedzielny - Azymut”, 1999, nr 7, s. 4-5.
Rusecki M., Traktat o Kościele, red. K. Kaucha, P. Królikowski, J. Mastej, Lublin 2014.
Schuette H., Kirche im oekumenischen Verstaendnis. Kirche des dreieinigen Gottes, Paderborn 1991.
Seweryniak H., Święty Kościół powszedni, Warszawa 1996.
Sobór Watykański I, Konstytucja dogmatyczna Pastor aeternus, DS n. 3050.
Szostek A., Pozwólcie Chrystusowi mówić do człowieka. W piętnastolecie pontyfikatu Jana Pawła II, „Ethos”, 1993, nr 2-3, s. 21-32.
Żmudziński M., Prymacjalne tytuły Biskupa Rzymu, „Studia Elbląskie”, 2009, nr 10, s. 147-156.
Żmudziński M., Ty jesteś Piotr. Świadomość funkcji prymacjalnej Jana Pawła II, Olsztyn 2003.
Kapłan diecezji elbląskiej, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii fundamentalnej; od 2000 r. adiunkt w Katedrze Teologii Dogmatycznej i Fundamentalnej UWM w Olsztynie, od 1999 r. wykładowca Wyższym Seminarium Duchownym w Elblągu. Obszar pracy naukowej: prymat Biskupa Rzymu, z uwzględnieniem kontekstu ekumenicznego, wiara chrześcijańska i jej uzasadnienie, współczesna apologia wiary. Najważniejsze publikacje: Ty jesteś Piotr. Świadomość funkcji prymacjalnej Jana Pawła II, Olsztyn 2003, Apologia Kościoła katolickiego w Listach Episkopatu Polski 1945-1970 (Olsztyn 2013). Adres do korespondencji: marek.zmudzinski@uwm.edu.pl
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
