Teologia jedności Kościoła. Zarys problematyki
Sławomir Pawłowski
Abstrakt
Artykuł jest wprowadzeniem w teologię jedności Kościoła. Ukazuje spektrum współczesnej refleksji nad przymiotem Kościoła wymienionym w Symbolu Nicejsko-Konstantynopolskim (credo in unam Ecclesiam). Refleksja ta obejmuje kategorie biblijne, zwłaszcza ideę koinōnia/communio, podkreśla trynitarne podstawy jedności Kościoła, a także jej konkretne środki – więzy jedności. Wśród tych środków jedności zwrócono szczególną uwagę na węzeł wiary, sakramentów oraz zwierzchnictwa kościelnego, zwłaszcza powszechnej posługi na rzecz jedności chrześcijan. Poszczególne Kościoły (wyznania) mają różne wizje jedności, ale i te koncepcje stanowią przedmiot dialogu ekumenicznego. Najnowszym ekumenicznym stanowiskiem na temat Kościoła, w tym jego jedności, jest dokument Komisji Wiara i Ustrój Światowej Rady Kościołów pt. Ku wspólnej wizji Kościoła (opublikowany w 2013 r.). Kościoły chrześcijańskie biorące udział we współczesnym dialogu ekumenicznym mają świadomość tego, że jedność Kościoła jest rzeczywistością daną i zadaną, jeszcze niepełną i niedoskonałą, niejako „w drodze”. W tym sensie mogą wyrażać swoje spero in unam Ecclesiam.
Słowa kluczowe:
Credo, ekumenizm, jedność, Kościół, koinōnia/communio.Bibliografia
Babini E., Kościół znakiem jedności dla świata, „Communio” 8(1988), nr 2, s. 130-135.
Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, K. Karski, S. C. Napiórkowski (red.), Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003.
Bragança J. O., Kościół jeden i jedyny. Teologia św. Cypriana z Kartaginy, „Communio” 8(1988), nr 2, s. 27-40.
Bujak J., Prymat Biskupa Rzymu w świetle katolicko-prawosławnego dialogu ekumenicznego, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2007.
Bux N., Jedność i katolickość Kościoła powszechnego w Kościołach partykularnych, „Communio” 8(1988), nr 2, s. 104-115.
Communio w chrześcijańskiej refleksji o Kościele, A. Czaja, M. Marczewski (red.), Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2004.
Concilii Vaticani II synopsis in ordinem redigens schemata cum relationibus necnon Patrum orationes atque animadversiones. Decretum de Oecumenismo Unitatis redintegratio, (red.) F. Gil Hellín, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 2005.
Congar Y., Église et papauté, Cerf, Paris 1994.
Czaja A., Communio w eklezjologii Soboru Watykańskiego II i w dokumentach posoborowych, w: A. Czaja, M. Marczewski (red.), Communio w chrześcijańskiej refleksji o Kościele, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2004, s. 109-133.
Dąbrowska-Macura W., Wspólnota – klucz do jedności. Kościół jako koinonia według dokumentów końcowych z dialogu katolicko-zielonoświątkowego, Świdnicka Kuria Biskupia, Świdnica 2008.
Glaeser Z., Ku eklezjologii „Kościołów siostrzanych”. Studium ekumeniczne, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2000.
Grupa Robocza Światowej Federacji Luterańskiej, W drodze do luterańskiego rozumienia „communio”, w: Kościół i urząd kościelny w dokumentach i opracowaniach Światowej Federacji Luterańskiej, M. Hinz, J. Sojka red., Augustana, Bielsko-Biała 2014, s. 44-55.
Hryniewicz W., Kościoły siostrzane. Dialog katolicko-prawosławny 1980-1991, Verbinum, Warszawa 1993.
Il ministero petrino. Cattolici e ortodossi in dialogo, W. Kasper (red.), Città Nuova, Roma 2004.
Il primato del Vescovo di Roma nel primo millennio. Ricerche e testimonianze, M. Maccarrone (red.), Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 1991.
Jan Paweł II, Encyklika „Ut unum sint” o działalności ekumenicznej, Pallottinum, Poznań 1995.
Janik R., Jedność Kościoła w nauce ksiąg wyznaniowych Kościoła luterańskiego, w: Teologia wiary. Teologia ks. Marcina Lutra i ksiąg wyznaniowych Kościoła luterańskiego, M. Uglorz red., Augustana, Bielsko-Biała 2007, s. 250-271.
Jaskóła P., Podstawy ekumenizmu, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetuu Opolskiego, Opole 2010.
Kantyka P., Autorytet w Kościele. Dialog katolicko-anglikański na forum światowym, Wydawnictwo KUL, Lublin 2004.
Kasper W., Kościół jako sakrament jedności, „Communio” 8(1988), nr 2, s. 3-9.
Kasper W., Kościół katolicki. Istota- rzeczywistość – posłannictwo, tł. G. Rawski, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum, Poznań 20022.
Komisja „Wiara i Ustrój” Światowej Rady Kościołów, Ku wspólnej wizji Kościoła, tł. M. Składanowski, „Studia Oecumenica” 14(2014), s. 345-405.
Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Augustana, Bielsko-Biała 1999.
Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, W. Hryniewicz, J. S. Gajek, S. J. Koza (red.), Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1997.
Kudasiewicz J., Koinōnia w Nowym Testamencie, w: A. Czaja, M. Marczewski (red.), Communio w chrześcijańskiej refleksji o Kościele, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2004, s. 55-77.
Küry U., Kościół starokatolicki. Historia. Nauka. Dążenia, tł. pod kier. W. Wysoczańskiego, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 1996.
Lacoste J.-Y., Tezy o „Kościele jednym/jedynym”, „Communio” 8(1988), nr 2, s. 116-129.
Leśniewski K., Wpływ obrazów Kościoła na trynitarną wrażliwość chrześcijan. Dokument „Ku wspólnej wizji Kościoła” w świetle eklezjologii prawosławnej, „Studia Oecumenica” 14(2014), s. 109-123.
Małecki R., Kościół jako wspólnota. Dogmatyczno-ekumeniczne studium eklezjologii Johna Zizioulasa, Radakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2000.
Minnerath R., De Jérusalem à Rome. Pierre et l’unité de Église apostolique, Bauchesne, Paris 1994.
Mszał Rzymski dla diecezji polskich, Pallottinum, Poznań 1986.
Nagy S., Dwa bieguny jedności Kościoła – „jedność dana”, „jedność zadana”, „Communio” 8(1988), nr 2, s. 15-26.
Napiórkowski A. A., Teologia jedności chrześcijan. Podręcznik ekumenizmu, Wydawnictwo Salwator, Kraków 2011.
Pawłowski S., Communio w dokumentach światowych dialogów ekumenicznych, w: A. Czaja, M. Marczewski (red.), Communio w chrześcijańskiej refleksji o Kościele, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2004, s. 135-158.
Pawłowski S., Największe osiągnięcia współczesnych dialogów ekumenicznych, w: Ekumenizm dla ewangelizacji, P. Kantyka, S. Pawłowski (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin 2015, s. 47-63.
Pontificium Consilium ad Christianorum Unitatem Fovendam, Ekumeniczny wymiar formacji pastoralnej, tł. S. Rabiej, Wydawnictwo Św. Krzyża, Opole 1998.
Posłannictwo Biskupa Rzymu, J. Jezierski (red.), WSD Metropolii Warmińskiej „Hosianum”, Olsztyn 2002.
Prymat następcy Piotra w tajemnicy Kościoła, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1995-2000, J. Królikowski, Z. Zimowski red., Tarnów 2002, s. 57-65.
Przekop E., Rzym – Konstantynopol. Na drogach podziału i pojednania, warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1987.
Schäfer R., Communio w eklezjologii luterańskiej, w: Kościół i urząd kościelny w dokumentach i opracowaniach Światowej Federacji Luterańskiej, M. Hinz, J. Sojka red., Augustana, Bielsko-Biała 2014, s. 91-109.
Schatz K., Prymat papieski od początków do współczesności, tł. E. Marszał, J. Zakrzewski, Wydawnictwo WAM, Kraków 2004
Sesboüe B., Poza Kościołem nie ma zbawienia. Historia formuły i problemy interpretacyjne, tł. A. Kuryś, W Drodze, Poznań 2007.
Siemieniec T., Biblijne tło idei Kościoła jako komunii w świetle dokumentu „Ku wspólnej wizji Kościoła”, „Studia Oecumenica” 14(2014), s. 83-90.
Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Pallottinum, Poznań 2002.
Stępień J., Teologia św. Pawła. Człowiek i Kościół w zbawczym planie Boga, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1979.
The Church: Towards a Common Vision, WCC Publications, Geneva 2013.
Vercruysse J. E., Wprowadzenie do teologii ekumenicznej, tł. M. Stebart, Wydawnictwo WAM, Kraków 2001.
Ware K., Kościół prawosławny, tł. W. Misijuk, Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, Białystok 2002.
Wiklef John, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 9, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Pallotyn, doktor habilitowany, dyrektor Instytutu Ekumenicznego KUL, konsultor i sekretarz Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Ekumenizmu, redaktor naczelny i przewodniczący Rady Naukowej polskiej edycji Międzynarodowego Przeglądu Teologicznego „Communio”. Główne kierunki badań: dogmatyka fundamentalna, katolickie zasady ekumenizmu, historia i dokumentacja ruchu ekumenicznego, dialogi ekumeniczne. Opublikował m. in.: Zasada hierarchii prawd wiary. Studium ekumeniczno-dogmatyczne na podstawie najnowszej myśli teologicznej 1984-2003 (Lublin 2004); Bibliografia „Katechizmu Kościoła katolickiego”1985-2004 (Poznań 2006); Katechizm Kościoła Katolickiego w ekumenicznej perspektywie dogmatycznoteologicznej (Lublin 2012). Adres do korespondencji: pawlow@kul.pl
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
