Teologia przednicejska i jej aktualność

Krzysztof Witko





Abstrakt

W artykule omawiam aktualność teologii przednicejskiej. Po pierwsze, zwracam uwagę na jej kontekst i środowisko. Nie zaniedbując refleksji katechetyczno-liturgicznej (ad intra), teologia ta podjęła z powodzeniem krytyczno-twórczy dialog ze światem semickim i grecko-rzymskim (ad extra). Dla teologii współczesnej oznacza to, że nie można zamykać się na wymóg myślenia historycznego, umiejscowionego w przestrzeni i czasie. Następnie ukazuję, że niezależnie od różnych kontekstów historyczno-kulturowych, teologia przednicejska jest refleksją nad Pismem Świętym, którego kluczem jest Chrystus zmartwychwstały - źródło i ostateczne wypełnienie Pism natchnionych. Takie ujęcie objawienia stanowi też podstawę właściwego uprawiania współczesnej refleksji teologicznej. W końcu, zwracam uwagę na doświadczenie egzystencjalno-duchowe, z którego wyrosła teologia przednicejska. Ewangelia jest dla niej nie tylko regułą wiary, lecz także regułą postępowania. Niewątpliwie tak rozumiana refleksja teologiczna ukazuje współczesnemu teologowi wymóg podjęcia egzystencjalnej refleksji nad objawieniem w kluczu historyczno-hermeneutycznym.

Słowa kluczowe:

Jezus Chrystus, misterium paschalne, Ojcowie Kościoła, judaizm, świat helleński, gnoza, teologia przednicejska, Tradycja Apostolska, Pismo Święte, egzegeza typologiczna, chrześcijańska egzystencja, świadectwo, męczeństwo

Daniélou J., Bible et liturgie. La théologie biblique des sacrements et des fêtes d’après les Pères de l’Eglise, Paris: Cerf 1951.
Daniélou J., Histoire des doctrines chrétiennes avant Nicée, t. I: Théologie du judéo-christianisme, seria : „Bibliothèque de théologie”, Paris: Desclée/Cerf 1991.
Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed Soborem Nicejskim, seria : „Myśl teologiczna”, Kraków: WAM 2002.
Daniélou J., Histoire des doctrines chrétiennes avant Nicée, t. II : Message évangélique et culture hellénistique aux IIe et IIIe siècles, seria: „Bibliothèque de théologie”, Paris: Desclée/Cerf 1990.
Daniélou J., Histoire des doctrines chrétiennes avant Nicée, t. III: Les origines du christianisme latin, seria: „Bibliothèque de théologie”, Paris: Desclée/Cerf 1991.
Daniélou J., Sacramentum futuri. Etudes sur les origines de la typologie biblique, Paris: Beauchesne 1950.
De Lubac H., Histoire et Esprit. L'intelligence de l'Ecriture d'après Origène, seria : „Théologie” 16, Paris: Cerf 2002.
Démonstration de la prédication apostolique, seria: „Sources Chrétiennes” 406, Paris: Cerf 1995.
Ireneusz z Lyonu, Adversus Haereses, PG 7, 437-1224.
Ireneusz z Lyonu, Wykład nauki apostolskiej, SC 62, Paris: Cerf 1959.
Klemens Aleksandryjski, Protrepticus, seria: „Die Griechischen Christlichen Schriftsteller (= GCS) 12, Berlin: Verlag Walter de Gruyter 1972.
Klemens Aleksandryjski, Stromates, GCS 52, Berlin: Akademie Verlag Berlin 1985.
Fédou M., La théologie antinicéenne: Quelles ressources pour la christologie?, w : De Jésus à Jésus-Christ, t. 2: Christ dans l’histoire. Actes du colloque de Paris 24-25 mars 2011, Paris: Mame-Desclée 2011, s. 189-207.
Guzowski K., Symbolika trynitarna Brunona Fortego, Lublin: Wydawnictwo KUL 2004.
Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Filadelfii, w: Pierwsi Świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, tłum. A. Świderkówna, Kraków 1998, s. 132-135.
Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Magnezji, w: Pierwsi Świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, tłum. A. Świderkówna, Kraków 1998, s. 120-123.
Justyn, Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem, tłum. A. Lisiecki, Poznań 1926.
L’exégèse chrétienne aujourd’hui, red. Cl. Barthe, Paris: Fayard 2000.
Liébaert J., Les Pères de l’Eglise. Du Ier au IV siècle, t. 1, Paris: Desclée 1986.
Orygenes, Homilie o Ewangelii św. Łukasza, Warszawa 1986.
Orygenes, Homilie o Księdze Jeremiasza, Komentarz do Lamentacji Jeremiasza. Homilie o Księgach Samuela i Księgach Królewskich, Warszawa 1986.
Orygenes, Homilie o Księgach Izajasza i Ezechiela, Kraków 2000.
Orygenes, Homilie o Księgach Liczb, Jozuego i Sędziów, Warszawa 1986.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, Warszawa 2003.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, cz. 1, Kraków 1998.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, cz. 2, Warszawa 2002.
Orygenes, Lettre d’Origène à Grégoire le Thaumaturge, w: red. H. Crouzel, Sources Chrétiennes 148, Paris: Cerf 1969, s. 185-195.
Ratzinger J., Dogme et annonce, Paris: Parole et Silence 2012.
Sesboüé B., Wolinski J., Le Dieu du salut. La tradition, la règle de foi et les Symboles. L’économie du salut. Le développement des dogmes trinitaire et christologique, Desclée, Paris 1994 (polski przekład: B. Sesboüé i J. Wolinski, Historia dogmatów, t. 1: Bóg zbawienia, Kraków: Wydawnictwo "M" 1999).
Tertulian, Wybór pism, oprac. W. Myszor, E. Stanula, Warszawa 1970.
Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Kraków: Znak 1998.
Woliński J., Le paradoxe chrétien avant et après Nicée, w: De commencement en commencement. Le renouveau patristique dans la théologie contemporaine, red. Y.-M. Blanchard i G. Bady, Paris: Bayard 2007, s. 15-65.
Pobierz

Opublikowane
2020-03-11


Witko, K. (2020). Teologia przednicejska i jej aktualność. Studia Nauk Teologicznych PAN, (8), 133–150. Pobrano z https://czasopisma.kul.pl/index.php/snt/article/view/6515

Krzysztof Witko 

Ur. 1963, kapłan archidiecezji lwowskiej, proboszcz parafii w Issy-les-Moulineaux pod Paryżem. Dr hab., Odbył studia specjalistyczne na Wydziale Teologii Katolickiego Instytutu w Paryżu, uwieńczone obroną pracy doktorskiej w 1995 r. Stopień doktora habilitowanego otrzymał w 2012 r. na Wydziale Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Jest autorem m.in. książki nt. personalizmu chrześcijańskiego Emmanuela Mouniera: Wcielenie-osoba-zaangażowanie. Emmanuela Mouniera personalizm chrześcijański (2012) i studium poświęconego myśli teologicznej kardynała Jeana Daniélou: Dire la foi chrétienne a l’homme d’aujourd’hui. L’’essai de Jean Daniélou (1905-1974) et son enjeu théologique pour notre temps (2005). Adres do korespondencji – witko.krzysztof@gmail.com