Komunikacja wiary w przestrzeni kulturowej. Perspektywa historyczna

Witold Kawecki

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , Polska
https://orcid.org/0000-0002-8074-5859


Abstrakt

Wiara i kultura pozostają ze sobą w ścisłym związku. Wiara, która nie staje się kulturą, nie jest bowiem wiarą autentyczną. Tym niemniej na przestrzeni historii relacji tych dwojga zaobserwować możemy dwa modele zachowań: konfrontacyjny i kooperacyjny. Konfrontacja stanowi rodzaj opozycji kultury względem wiary. Kooperacja dąży do wszechstronnej współpracy. Artykuł analizuje historię tych relacji, która wraz z nową soborową świadomością Kościoła była zdolna wypracować nową koncepcję kultury, poprzez którą
Kościół usiłuje nie tylko akomodować się, ale i wkorzeniać się w świat. Nie zapomina przy tym o  ewangelizacyjnym charakterze kultury i komunikacyjnym charakterze wiary. Wiara w Chrystusa może być źródłem kultury o profilu chrześcijańskim, jednak punktem wyjścia dla kultury będzie zawsze człowiek, a nie wiara. Zadaniem kultury jest bowiem wyrazić to, kim człowiek jest. Podkreślenie owej antropologii, ukazującej człowieka jako centrum kultury, idzie w parze z ukazaniem osoby ludzkiej jako obrazu Boga. Powyższe
stwierdzenie jest szczytem antropologii personalistycznej i źródłem największej godności człowieka. W ten sposób antropologia i chrystologia wiążą się ze sobą najściślej, jak mogą.

Słowa kluczowe:

Wiara, kultura, komunikacja, ewangelizacja kultur, konfrontacja, kooperacja

Carrier H., Ewangelia i kultury. Od Leona XIII do Jana Pawła II, tłum. L. Kamieńska, Warszawa–Rzym: Instytut Polski 1990.
Doldi M., La fede in Cristo fonte di cultura, Torino: Elle Di Ci 2003.
Gallagher M., Fede e cultura. U rapporto cruciale e conflittuale, Mediolan: San Paolo 1999.
Gonzales Ruiz J.M., Kościół i afirmacja człowieka, w: Nowy obraz Kościoła po Soborze Watykańskim II, red. B. Lambert, Warszawa: Pax 1968, s. 322–332.
Granat W., Kulturotwórcze wartości chrześcijaństwa, ZN KUL 3 (1970), s. 3–11,
https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pawel_vi/adhortacje/evangelii_nuntiandi.html [dostęp: 16.04.2019 r.].
Jan Paweł II , Agli intellettuali. Przemówienie do intelektualistów (Medellin, 5 lipca 1986 r.), w: Fede e cultura. Antologia di testi del magistero pontificio da Leone XIII a Giovanni Paolo II, red. Papieska Rada ds. Kultury, Citta del Vaticano: Citta Editrice Vaticana 2003, s.787–789.
Jan Paweł II , Ai Movimiento Eclesiale di Impengo Culturale (MEIC). Przemówienie do członków ruchu MEIC (Watykan, 3 marca 1990 r.), w: Fede e cultura. Antologia di testi del magistero pontificio da Leone XIII a Giovanni Paolo II, Citta del Vaticano: Citta Editrice Vaticana 2003, s. 907–909.
Jan Paweł II , Alla Conferenza sulla cultura in India. Przemówienie do członków konferencji o kulturze w Indiach (Watykan, 11 marca 1986 r.), w: Fede e cultura. Antologia di testi del magistero pontificio da Leone XIII a Giovanni Paolo II, Citta del Vaticano: Citta Editrice Vaticana 2003, s. 776–777.
Jan Paweł II , Encyklika Fides et ratio, Kraków: Znak 2005.
Jan Paweł II , Encyklika Redemptor hominis, Kraków: Znak 2005.
Jan Paweł II , Encyklika Redemptoris missio, Kraków: Znak 2005.
Jan Paweł II , Encyklika Veritatis splendor, Kraków: Znak 2005.
Jan Paweł II , Formowanie sumień zadaniem przedstawicieli świata kultury. Przemówienie do intelektualistów europejskich przybyłych do Rzymu z okazji Jubileuszu Odkupienia
(Rzym, 15 grudnia 1983 r.), w: Wiara i kultura, red. M. Radwan, T. Gorzkula, K. Cywińska, Warszawa–Rzym: Fundacja Jana Pawła II 1986, s. 234–240.
Jan Paweł II , Kościół – twórcą kultury w stosunkach z dzisiejszym światem. Przemówienie do członków Papieskiej Rady ds. Kultury (18 stycznia 1983 r.), w: Wiara i kultura, red. M. Radwan, T. Gorzkula, K. Cywińska,Warszawa–Rzym: Fundacja Jana Pawła II 1986, s. 198–205.
Jan Paweł II , Lettera Autografa di Fondazione del Ponteficio Consiglio della Cultura, AAS 74 (1982), s. 638–688.
Jan Paweł II , Środki społecznego przekazu pomostem pomiędzy wiarą i kulturą. Orędzie na XVIII Dzień Środków Społecznego Przekazu (Rzym, 24 maj 1984 r.), w:, Wiara
i kultura, red. M. Radwan, T. Gorzkula, K. Cywińska, Warszawa–Rzym: Fundacja Jana Pawła II 1986, s. 264–269.
Jan Paweł II , W imię przyszłości kultury, w: Wiara i kultura, red. M. Radwan, T. Gorzkula, K. Cywińska, Warszawa–Rzym: Fundacja Jana Pawła II 1986, s. 64–81.
Kowalczyk S., Filozofia kultury, Lublin: Wydawnictwo KUL 1996.
Melloni A., L’Altra Roma. Politica e S. Sede durante il Concilio Vaticano II (1959–1965), Bologna: Il Mulino 2000.
Niebuhr H.R., Chrystus a kultura, tłum. A. P awelec, Kraków: Znak 1996.
O’Malley J.W., Four Cultures of The West. Korzystam z włoskiej wersji: Quattro culture dell’Occidente, Milano: Vita e Pensiero 2007.
Papieska Rada ds. Kultury, Per una pastorale della cultura, http://www.cultura.va/content/cultura/it/pub/documenti/pastoralecultura.html [dostęp: 23.04.2019 r.].
Paweł VI, Adhortacja Evangelii nuntiandi, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pawel_vi/adhortacje/evangelii_nuntiandi.html [dostęp:16.04.2019 r.].
Poupard P., W sercu Watykanu. Od Jana XXIII do Jana Pawła II, tłum. J. Dembska, Katowice: Księgarnia św. Jacka 2005.
Sobór Watykański II , Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań: Pallotinum 2002, s. 333–337.
Sobór Watykański II , Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań: Pallotinum 2002, s. 193–208.
Sobór Watykański II , Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań: Pallotinum 2002, s. 526–606.
Van Lier H., Od ery konstantyńskiej do nowej epoko świata, w: Nowy obraz Kościoła po Soborze Watykańskim II, red. B. Lambert, Warszawa: Pax 1968, s.214–220.
Życiński J., Trzy kultury, Poznań: W Drodze 1990.
Pobierz

Opublikowane
2019-12-29


Kawecki, W. (2019). Komunikacja wiary w przestrzeni kulturowej. Perspektywa historyczna. Studia Nauk Teologicznych PAN, (14), 25–42. https://doi.org/10.31743/snt.2019.14.02

Witold Kawecki 
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Duchowny Kościoła Rzymskokatolickiego, członek Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela (redemptoryści), profesor nauk teologicznych w zakresie teologii kultury i dziennikarstwa, kierownik katedry Dialogu Wiary z Kulturą w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Zajmuje się teologią kultury, teologią
moralną, teologią piękna, etyką i teologią mediów, kulturą polityczną i katolicką nauką społeczną. Jest autorem kilkudziesięciu książek, m.in. Zobaczyć wiarę. Studium obrazu postrzeganego jako komunikacja wiary z perspektywy teologii kultury i teologii mediów (2013); Theology of Beauty. Looking for locus theologicus in contemporary culture (2013); Vademecum kultury politycznej. Personalistyczna koncepcja polityki (2015); Sztuka polska a Kościół dzisiaj. Analiza sztuki sakralnej w perspektywie Jubileuszu 1050. rocznicy Chrztu Polski (2016); Tajemnice Caravaggia (2019). Współpracownik m.in. Polskiego Radia i T elewizji. Członek międzynarodowej komisji eksperckiej „Prawo do kultury”. Przewodniczący Zespołu Kompetencji Kulturowych Kościoła przy Narodowym Centrum Kultury. Ekspert w zakresie teologii i kulturoznawstwa Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Adres do korespondencji: wkawecki4@gmail.com.

https://orcid.org/0000-0002-8074-5859