Wiara i kultura w perspektywie personalistycznej według Czesława S. Bartnika
Jan Krzysztof Miczyński
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1052-5655
Abstrakt
Według ks. prof. Czesława S. Bartnika zakresy wiary i kultury są analogiczne do fenomenu ludzkiego. U początku jest osoba indywidualna – a zatem i wiara oraz kultura indywidualna (mikrokultura); następnie jawi się konkretna społeczność, a z nią również i kultura wspólna (makrokultura) oraz wiara wspólnotowa. Zwykle kulturę rozumie się jako działanie sprawiające, że człowiek staje się bardziej człowiekiem (aspekt czynny kultury). Według personalizmu Bartnika należy również dodać stronę doznaniową, wszelką recepcję świata (aspekt bierny kultury). Te same wymiary można dostrzec w doświadczeniu wiary (czynny i bierny). Pomiędzy wiarą (religią) a kulturą istnieje relacja zwrotna: religia określa kulturę, a kultura określa religię (przy czym kultura jest w człowieku „wcześniej” niż religia). Artykuł ukazuje, że obie stanowią swego rodzaju diadę, która prowadzi ku personalizacji człowieka współcześnie stale zagrożonego niewiarą i antykulturą – depersonalizacją). Diada kultura–wiara podlega prawom historii i w jej trakcie może przyjmować różne formy. Dawne kultury były niemal w całości budowane na wierze naturalnej w Boga, choć miały one również i fragment ateistyczny. Obecnie mamy już epokę kultury zmierzającej do przybrania postaci absolutnie ateistycznej, ale i ona nie istnieje bez formy religijnej (czy też pseudoreligijnej). Diada kultura–wiara nie ulega więc nigdy rozbiciu.
Słowa kluczowe:
personalizm, personalizacja, wiara, kultura, religiaBibliografia
Bartnik Cz.S., Bóg i ateizm [= Dzieła zebrane, t. XXIV], Lublin: Wydawnictwo Standruk 2002.
Bartnik Cz.S., Osoba i personalizm [= Dzieła zebrane, t. LXII ], Lublin: Wydawnictwo Standruk 2012.
Bartnik Cz.S., Personalizm, Lublin: Wydawnictwo OK 2000.
Bartnik Cz.S., Polska w epoce upadku kultury euroatlantyckiej, Lublin: Wydawnictwo Standruk 2018.
Bartnik Cz.S., Teologia kultury [= Dzieła zebrane, t. VI], Lublin: Wydawnictwo Standruk 1999.
Bartnik Cz.S., Teologia pracy ludzkiej, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1977.
Chmielewski M., Życie duchowe, w: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. C hmielewski, Lublin–Kraków: Wydawnictwo „M” 2002, s. 975–978.
Duch Święty w naszej codzienności, red. K. Guzowski, G. Barth, Lublin: Wydawnictwo Gaudium 2010.
Goliszek P., Personalistyczny wymiar katechezy, Lublin: Wydawnictwo KUL 2017.
Góźdź K., Praca jako czynnik personalistyczny, w: Praca a kultura, red. M. Kowalczyk, Lublin: Wydawnictwo Standruk 2005, s. 21–28.
Guzowski K., Symbolika trynitarna Brunona Fortego, Lublin: Wydawnictwo KUL 2004.
Kowalczyk M., Praca a kultura, Lublin: Wydawnictwo Standruk 2005.
Kowalczyk S., Filozofia kultury, Lublin: Wydawnictwo KUL 2005.
Rusecki M., Istota i geneza religii, Warszawa: Wydawnictwo Verbinum 1989.
Secondin B., Teologia spirituale e culture, w: La teologia spirituale. Atti del Congresso Internazionale OCD – Roma 24–29 aprile 2000, Roma: Edizioni del Teresianum 2001, s. 901–911.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Duchowny Kościoła Rzymskokatolickiego (archidiecezja lubelska), wyświęcony na prezbitera w 1996 r. Odbył studia teologiczne magisterskie (1990–1996) i licencjackie w zakresie teologii duchowości (1998–2000) na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; pracę magisterską napisał pod kierunkiem ks. prof. Czesława S. Bartnika. Kontynuował studia z zakresu teologii duchowości na Uniwersytecie Gregoriańskim w R zymie (2000–2005). Tam obronił doktorat, przedstawiając rozprawę La cristologia esistenziale nell’esperienza e nelladottrina di Elisabetta della Trinità, której promotorem był o. prof. Bruno Secondin OCarm. Od października 2005 r. pracuje w I nstytucie Teologii Duchowości KUL, a od października 2017 r. pełni funkcję dyrektora tegoż Instytutu. Adres do korespondencji: miczynski@kul.pl.
https://orcid.org/0000-0003-1052-5655Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
