Religijne szanse sztuki współczesnej

Andrzej Draguła

Uniwersytet Szczeciński , Polska


Abstrakt

Pytanie o religijne szanse sztuki współczesnej zostaje w niniejszym artykule postawione wyłącznie w odniesieniu do sztuk plastycznych, gdzie funkcjonuje pojęcie sztuki religijnej. Trudność znalezienia odpowiedzi na to pytanie wynika z faktu, że nie ma zgodności co do istotnych kryteriów określenia danego dzieła mianem religijnego. Do tych kryteriów można zaliczyć zarówno wiarę autora, jak i temat religijny, funkcję liturgiczną bądź dewocyjną oraz styl, który zdolny byłby do wyrażenia świętości. Na pytanie o funkcjonowanie tych kryteriów w sztuce współczesnej nie da się odpowiedzieć bez spojrzenia na dwa istotne momenty dla rozwoju sztuki religijnej. Pierwszym był renesans, gdy wartości estetyczne dzieła zaczęły ustępować wyznacznikom teologicznym. Drugi moment to wiek XIX, w którym próbowano stworzyć nowy kanon sztuki religijnej. Oba te momenty kryzysowe w rozwoju sztuki sakralnej pokazują, że w religijne szanse sztuki uzależnione są od wspólnego funkcjonowania wielu czynników, a głównym problemem pozostaje kwestia znalezienia nowej formy, nowego stylu, który – jak niegdyś ikona – zdolny byłby wyrazić sakralność i podejmowałby dialog ze sztuką współczesną.

Słowa kluczowe:

sztuka sakralna, sztuka religijna, ikona, sztuka kościelna, sztuka współczesna

A piękno w ciemności świeci. Z biskupem Michałem Janochą rozmawia Ewa Kiedio, Warszawa: Więź 2017.
Belting H., Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, tłum. T. Z atorski, Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria 2010.
Benedykt XVI, P. Seewald, Ostatnie rozmowy, tłum. J. Jurczyński, Kraków: Rafael 2016.
Besançon A., L’image interdite. Une historie intellectuelle de l’iconoclasme, Paris: Gallimard 1994.
Bielawski M., Oblicza ikony, Kraków: Homini 2006.
Boespflug F., Dieu dans l’art. Sollicitudini Nostrae de Benoît XIV (1745) et l’affaire Crescence de Kaufbeuren, Paris: Les Éditions du Cerf 1984.
Borromeo F., O malarstwie religijnym, w: Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce 1600-1700, oprac. J. Białostocki, Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria 2009, s. 93–95.
Brent Plate S., Blasphemy, Art that Offends, London: black dog publishing 2006.
Chełstowski D., Problem recepcji na Zachodzie nauki o obrazach Soboru Nicejskiego II, „Zeszyty Naukowe KUL” 2 (2017), s. 389–408.
Chrzanowski T., W poszukiwaniu nowej ikonografii, w: Sacrum i sztuka, red. N. Cielińska, Kraków: Znak 1989, s. 13–22.
Pobierz

Opublikowane
2020-02-01


Draguła, A. (2020). Religijne szanse sztuki współczesnej. Studia Nauk Teologicznych PAN, (14), 43–60. https://doi.org/10.31743/snt.2019.14.03

Andrzej Draguła 
Uniwersytet Szczeciński

Duchowny Kościoła Rzymskokatolickiego (diecezja zielonogórsko--gorzowska), doktor habilitowany teologii, profesor Uniwersytetu Szczecińskiego, kierownik Katedry Teologii Praktycznej na Wydziale Teologicznym US, kierownik Katedry Komunikacji Religijnej Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, publicysta,
członek Rady Naukowej Laboratorium „Więzi” i redakcji „Więzi”, stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego”. Uprawia teologię w perspektywie kulturowej, zajmuje się związkami między teologią a kulturą oraz werbalną i ikoniczną komunikacją religijną. Opublikował m.in. Ocalić Boga. Szkice z teologii sekularyzacji (2010), Copyright na Jezusa. Język, znak, rytuał między wiarą a niewiarą (2012), Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem (2013) oraz Emaus. Tajemnice dnia ósmego (2015). Laureat Nagrody
Dziennikarskiej „Ślad” im. Bp. Jana Chrapka w 2018 r. Adres do korespondencji: andrzej.dragula@usz.edu.pl.