Teologiczno-liturgiczny wymiar ostatniej niedzieli przygotowawczej do Wielkiego Postu w Kościele prawosławnym
Adam Magruk
Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-9468-624X
Abstrakt
Artykuł traktuje o ostatniej niedzieli przygotowawczej do Wielkiego Postu w tradycji liturgicznej Kościoła prawosławnego, określanej również jako „niedziela seropustna”, czy „niedziela przebaczenia win”. Cała uwaga wiernych koncentruje się wówczas na potrzebie przebaczenia drugiemu człowiekowi, będącego jednym z najważniejszych warunków przestąpienia progu Świętej Czterdziesiątnicy. Na szczególną uwagę z całą pewnością zasługuje wyjaśnienie samego terminu „przebaczenie”, jak też to, jakiego przesłania teologiczno-moralnego dopatrują się w nim Ojcowie Kościoła oraz teksty nabożeństw okresu wielkopostnego. Ponadto wartym zaakcentowania jest tragiczny w skutkach grzeszny upadek człowieka w raju, który stał się powodem, dla którego ostatnia niedziela Wielkiego Postu uzyskała miano „niedzieli wygnania Adama z raju”. Główną przyczyną wspominania tego właśnie tragicznego w skutkach wydarzenia jest aspekt czysto dydaktyczny. Przed wiernym rozpoczynającym trud postnej drogi roztaczają się dwie perspektywy życia duchowego. Z jednej strony, obdarzony wolną wolą – na wzór swych protoplastów – posiada on możliwość wyboru życia w zgodzie z Bożymi przykazaniami, co skutkować będzie nieustanną z Nim komunią i napawaniem się darem Jego łaski. Z drugiej jednak, obserwuje do czego doprowadza brak wstrzemięźliwości i nieposłuszeństwa wobec Stwórcy. Wielki Post stanowi zatem próbę ukazania właściwej drogi powrotu do rajskiej rzeczywistości i jedności z Bogiem i ludźmi.
Słowa kluczowe:
Wielki Post, przebaczenie, grzech, modlitwaBibliografia
Cyprianus Carthaginensis, Liber de lapsis, PL 3, 463-494.
Magruk A., Wybrane elementy życia liturgicznego w nauczaniu świętego Marka biskupa Efezu Eugenikosa, Projekt badawczy (etap III), finansowany z dotacji celowej na prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, służących rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich w Chrześcijańskiej Akademii
Teologicznej w Warszawie (2016), Warszawa 2016, mps w bibliotece Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.
Poniedziałek pierwszego tygodnia postu, http://www.liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/czatek-02-poniedzialek[1].pdf [dostęp: 14.12.2018 r.].
Porządek Wielkiego Powieczerza, http://www.liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/hora-09--powieczerze.pdf [dostęp: 13.12.2018 r.].
Schmemann A., Wieki Post, tłum. A. Kempfi, Białystok: Orthdruk 1990.
Starowieyski M., Czego mogą nas nauczyć Ojcowie Pustyni, Kraków: List 2006.
W niedzielę seropustną. Wypędzenie Adama. Czuwanie zwykłe, http://www.liturgia.cerkiew.
pl/pages/File/docs/triod-02-przedposcie[2].pdf [dostęp: 21.12.2018 r.].
W sobotę palmową wieczorem, http://www.liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/triod-08--tydzien-vi[1].pdf [dostęp 21.12.2018 r.].
W Świętą i Wielką Niedzielę Paschy, http://www.liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/n-02--tydzien-paschalny.pdf [dostęp: 21.12.2018 r.].
Wejman H., Miłosierdzie Boga a duch skruchy i wybaczenia w życiu człowieka, „ColloquiaTheologica Ottoniana” 2 (2016), s. 185–200.
Wtorek pierwszego tygodnia, http://www.liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/poczatek-03--wtorek[1].pdf [dostęp: 14.12.2018 r.].
Βίττης Ευσέβιος, αρχιμ., Αναβάσεις, Αθήνα: Έλαφος 1975.
Δαμασκηνού Ιωάννου, Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, PG 96.
Καραγιάννης Διονύσιος, π., Η συγχώρεση και η νηστεία ως προϋποθέσεις της πνευματικής ζωής, https://www.romfea.gr/pneumatika/20149-i-sugxoresi-kai-i-nisteia-os-pro%CF%
8Bpotheseis-tis-pneumatikis-zois [dostęp:14.12.2018 r.].
Μέγα Αθανασίου, Λόγος Β΄. Πέρι της σωτηριώδους επιφανείας του Χριστού, και κατά Αππολιναρίου, PG 27.
- Λόγος κατά Ελλήνων, PG 25.
Νύσσης Γρηγορίου, Εις Πουλχερίαν Λόγος επικήδείος, PG 46.
Παπαδημητροπούλου Γ.Δ., Με τους Αγίους μας. Συναξάρια Τριωδίου και Πεντηκοσταρίου, Αθήνα: Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος 2002.
Χρυσοστόμου Ιωάννου, Περί νηστείας, PG 62, 731–737.
Алфеев Иларион, митр., Господь Иисус Христос стал новым Адамом, чтобы открыть нам путь к возвращению в рай, https://mospat.ru/ru/2017/02/28/news142921/ [dostęp: 27.12.2018 r.].
Затворник Феофан, cвят., Мысли на каждый день года по церковным чтениям из слова Божия, Москва: Отчий Дом 2012.
Мень Александр, прот., Прощёное воскресенье, https://azbyka.ru/days/p-nedelja-syropustnaja-vospominanie-adamova-izgnanija-proshchenoe-voskresene [dostęp: 27.12.2018 r.].
(Попович) Иустин, aрхим., О первородном грехе, Перм 1999.
Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie
Duchowny Kościoła Prawosławnego, adiunkt na Wydziale Teologicznym
w C hrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie i wykładowca Prawosławnego
Seminarium Duchownego w Warszawie. Autor m.in. takich publikacji jak: Treść i przesłanie
modlitwy Jezusowej ze szczególnym uwzględnieniem nauki św. Marka Eugenikosa, „Elpis”
20 (2018), s. 145–150; Wybrane elementy nauczania Kościoła Prawosławnego dotyczące
sakramentu małżeństwa, „Społeczeństwo” 4 (2017), s. 108–119; Obrączka ślubna – jej
historia i znaczenie w tradycji Kościoła prawosławnego, „Elpis” 18 (2016), s. 81–86;
Biblijno-historyczna analiza święta Przemienienia Pańskiego, „Rocznik Teologiczny” 57
(2015), z. 3, s. 271–297; „Przeto, ktokolwiek by jadł i pił z kielicha Pańskiego niegodnie
(…) sąd własny je i pije” (1 Kor 11, 27–29) – czyli o właściwym przygotowaniu się do
Świętej Eucharystii według nauki Ojców Kościoła, „Elpis”16 (2014), s. 49–59. Adres do
korespondencji: admagruk@wp.pl.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
