Okoliczności usprawiedliwiające stan silnego wzburzenia przy zabójstwie z afektu
Katarzyna Zaborska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1902-5369
Abstrakt
Przedmiotem niniejszego opracowania jest analiza okoliczności usprawiedliwiających stan silnego wzburzenia – jednego ze znamion uregulowanego w art. 148 § 4 k.k. przestępstwa zabójstwa z afektu. Zwrócono uwagę przede wszystkim na potencjalne problemy interpretacyjne, jakich może dostarczać wykładnia omawianego pojęcia, a także na praktyczny aspekt omawianej instytucji, jak chociażby kolejność dokonywania przez organy wymiaru sprawiedliwości stosownych ustaleń. Zdaniem autorki, nie można stworzyć wyczerpującego katalogu okoliczności, które w każdym przypadku zostaną uznane za usprawiedliwiające afekt. Ocena ta każdorazowo powinna być dokonywana in concreto, na bazie danego układu sytuacyjnego.
Słowa kluczowe:
afekt, silne wzburzenie, okoliczności usprawiedliwiające, zabójstwo z afektuBibliografia
Źródła prawa
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny, Dz. U. z 1932 r. Nr 60, poz. 571 z późn. zm.
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny, Dz. U. z 1969 r. Nr 13, poz. 94 z późn. zm.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 1600 z późn. zm.
Orzecznictwo
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2003 r., III KK 74/03, LEX nr 80701.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2009 r., IV KK 128/09, LEX nr 598249.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2011 r., II KK 71/11, LEX nr 794969.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2014 r., II KK 290/13, LEX nr 1427462.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2016 r., V KK 361/15, LEX nr 1976257.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1933 r., I K 166/33, LEX nr 389795.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 1956 r., IV K 1028/55, LEX nr 118613.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1958 r., III K 1336/57, LEX nr 178612.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 1965 r., II KR 161/65, OSNKW 1965, nr 12.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 1970 r., II KR 44/70, LEX nr 21323.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1971 r., IV KR 144/71, LEX nr 18343.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1971 r., II KR 196/71, LEX nr 16641.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1971 r., III KR 186/71, LEX nr 63747.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1972 r., III KR 4/72, LEX nr 18448.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 r., III KR 54/72, LEX nr 18497.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 1972 r., II KR 64/72, LEX nr 21494.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1972 r., I KR 243/72, LEX nr 18591.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1972 r., I Kr 247/72, LEX 63866.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 1973 r., V KRN 567/72, LEX nr 64179.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 1973 r., II KR 9/73, LEX nr 63300.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1973 r., II KR 158/73, OSNIK 1974, nr 4.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1973 r., III KR 303/73, LEX nr 18742.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1974 r., II KR 194/73, LEX nr 21611.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1974 r., Rw 325/74, LEX nr 21636.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1977 r., V KR 228/76, LEX nr 19246.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 sierpnia 1978 r., IV KR 212/78, LEX nr 19485.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1978 r., III KR 226/78, LEX nr 21791.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1979 r., II KR 31/79, LEX nr 17124.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 1979 r., II KR 63/79, LEX nr 21808.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 1981 r., I KR 30/81, LEX nr 17318.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 1982 r., II KR 327/81, LEX nr 17407.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1982 r., I Kr 289/82, LEX nr 63936.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 1983 r., II KR 104/83, LEX nr 19894.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 maja 1986 r., IV KR 119/86, LEX nr 63605.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 grudnia 1993 r., II AKr 390/93, OSA 1994, z. 6, poz. 36.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 marca 1995 r., II Akr 26/95, LEX nr 26494.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 września 2006 r., II AKa 220/06, LEX nr 219067.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 20 października 2009 r., II AKa 201/09, LEX nr 550477.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 22 kwietnia 2011 r., II AKa 34/10, LEX nr 1015912.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 lutego 2012 r., II AKa 11/12, LEX nr 1171010.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 maja 2012 r., II AKa 113/12, LEX nr 1164280.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 grudnia 2012 r., II AKa 213/12, LEX nr 1315607.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 maja 2013 r., II AKa 127/13, LEX nr 1331013.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16 lipca 2013 r., II AKa 187/13, LEX nr 1388782.
Wyrok Sądu Apelacyjnego z Lublinie z dnia 24 października 2013 r., II AKa 143/13, LEX nr 1402923.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 grudnia 2013 r., II AKa 241/13, LEX nr 1403740.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 13 lutego 2014 r., II AKa 4/14, LEX nr 1433830.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 kwietnia 2014 r., II AKa 63/14, LEX nr 1461041.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 czerwca 2015 r., II AKa 95/15, LEX nr 1793791.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 13 października 2015 r., II AKa 199/15, LEX nr 2046396.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 stycznia 2016 r., II AKa 493/15, LEX nr 2023119.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 października 2017 r., II AKa 350/17, LEX nr 2441578.
Literatura
Cora S., Zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia w świetle prawa i psychologii, „Nowe Prawo” 1973, nr 7/8, s. 1026-1039.
Daszkiewicz K., Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Komentarz, Warszawa 2000.
Daszkiewicz K., Przestępstwa z afektu w polskim prawie karnym, Warszawa 1982.
Daszkiewicz K., Przestępstwo z premedytacją, Warszawa 1968.
Giezek J. [w:] J. Giezek (red.), Kodeks karny: część szczególna. Komentarz, Warszawa 2014, s. 174-178.
Golonka A., Niepoczytalność i poczytalność ograniczona, Warszawa 2013.
Golonka A., Stan silnego wzburzenia jako znamię zabójstwa typu uprzywilejowanego czy okoliczność wpływająca na zmniejszenie poczytalności sprawcy przestępstwa?, „Palestra” 2014, nr 3/4, s. 65-75.
Gubiński A., Zabójstwo pod wpływem silnego wzruszenia, Warszawa 1961.
Hołda Z., Glosa do wyroku SN z dnia 8 września 1972 roku, „Nowe Prawo” 1973, nr 7/8, s. 1186-1188.
Horoszowski P., Zabójstwo z afektu, Warszawa 1947.
Kokot R. [w:] R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2017, s. 876-913.
Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, Projekt kodeksu karnego, w redakcji przyjętej w drugiem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R. P. Uzasadnienie części szczególnej, t. 5, z. 4, Warszawa 1930.
Król W., Silne wzburzenie w rozumieniu art. 148 § 4 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 9, s. 45-65.
Mozgawa M. [w:] M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2013.
Skorupka S., H. Auderska, Z. Łempicka (red.), Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1990.
Szerer M., Glosa do wyroku SN z 29 września 1971 r., „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1972, nr 7/8, s. 370-374.
Tarnawski M., Zabójstwa uprzywilejowane w ujęciu polskiego prawa karnego, Poznań 1981.
Wiak K. [w:] K. Wiak, A. Grześkowiak (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2018, s. 844-867.
Wolter W. [w:] I. Andrejew, W. Świda, W. Wolter, Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973, s. 436-439.
Zoll A. [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa 2013, s. 290-299.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-1902-5369
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
