Pojęcie i cel kary w kościele. Rys historyczno-prawny
Krzysztof Mikołajczuk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-9624-6934
Abstrakt
Kościołowi przysługuje własne, wrodzone i niezależne od jakiejkolwiek władzy ludzkiej prawo karania podległych sobie wiernych. Ci, którym przysługuje to prawo, powinni jednak pamiętać, że na pierwszym miejscu są oni pasterzami swojej owczarni, a nie sędziami wymierzającymi karę. Stąd zastosowanie sankcji karnej stanowi ostateczność, gdy nie skutkują inne środki, o czym przypomina prawodawca kodeksowy z 1917 roku. Karą nazywamy reakcję na zachowanie się człowieka wykraczającego przeciwko obowiązującym nakazom lub zakazom. Kara ze swej natury powinna być dolegliwością materialną lub duchową. Powinna być cierpieniem odczuwalnym zmysłami przez przestępcę lub pozbawiać go jakiegoś wymiernego dobra, na przykład życia, wolności, własności określonych uprawnień duchowych lub przywilejów w grupie społecznej. Kolejno kara powinna być wymierzona sprawcy jedynie przez prawowitą władzę (np. kościelną), której podlega. Kara może być zaaplikowana jedynie za przestępstwo dokonane, albowiem kara z natury swej jest odwetem nałożonym na sprawcę przez społeczność ludzką za zburzenie porządku prawnego. Skoro nie zaistniało przestępstwo, nie zaistniał również tytuł prawny do wymierzenia tej kary. Pojęcie kary byłoby niepełne, jeśli poprzestalibyśmy na ustaleniu, czym ona jest, pomijając zagadnienie jej celowości. Zapewne to należy do filozofii kary i daje nam odpowiedź na pytanie, dlaczego istnieje kara i jakie jest jej uzasadnienie. Należy podkreślić, że cel kary usprawiedliwia jej stosowanie i bez wątpienia uprawnia Kościół, lub państwo, do jej wymiaru. W dziejach prawa kanonicznego odnajdujemy różne cele karania w Kościele. Dekret Gracjana, opierając się na nauce św. Augustyna, podkreślał, że kara ma uzasadnienie o tyle, o ile przyczynia się do poprawy przestępcy i innych ludzi. Wydaje się więc celowym przybliżenie tych historyczno-prawnych zagadnień wskazanych w temacie niniejszego artykułu.
Słowa kluczowe:
karanie w Kościele, pojęcie i cel kary w Kościele, kościelne prawo karneBibliografia
Ambroziak W., Od kaźni i tortur do uwięzionej socjalizacji. O genezie i rozwoju systemu profilaktyki i resocjalizacji, „Studia Edukacyjne” 24 (2013), s. 27-36.
Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 2, Kraków 1933.
Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958.
Belina-Prażmowska P., Dlaczego czynimy zło? Trójpodział przyczyn zła moralnego według św. Tomasza z Akwinu, „Rocznik Tomistyczny” 2014, z. 3, s. 113-127.
Por. T. Pawluk, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy, Olsztyn 1990, s. 65-66.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2014.
Ciepły F., Środki zabezpieczające według koncepcji J. Makarewicza, [w:] A. Grześkowiak (red.), Prawo karne w poglądach Profesora Juliusza Makarewicza, Lublin 2005.
Grześkowiak A., Wiak K., Gałązka M., Hałas R., Hypś S., Szeleszczuk D. (red.), Kodeks karny z 1932 roku, Lublin 2015.
Lyons L., Historia kar cielesnych, Warszawa 2010.
Makarewicz J., Prawo karne. Wykład porównawczy z uwzględnieniem prawa obowiązującego w RP, Lwów-Warszawa 1924.
Myrcha M., Prawo karne. Komentarz do Piątej Księgi Kodeksu Prawa Kanonicznego. Kara – część I – przepisy ogólne, Warszawa 1960.
Ostaszewski K., Makarewicz Juliusz, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 11, Lublin 2006.
Paczos K., Niewiele mniejszy od aniołów. Zagadnienia podstawowe z filozofii wyższej warstwy duszy ludzkiej. Perspektywa Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu, Gdańsk 2005.
Papierkowski Z., Socjologiczne i filozoficzne oblicze kary, Lublin 1947.
Paprzycki L.K., System środków zabezpieczających w ujęciu Kodeksu karnego z 1932 r. – koncepcja i rzeczywistość, [w:] A. Grześkowiak, K. Wiak, M. Gałązka, R. Hałas, S. Hypś, D. Szeleszczuk (red.), Kodeks karny z 1932 roku, Lublin 2015.
Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy, Olsztyn 1990.
Renken J.A., The Penal Law of the Roman Catholic Church. Commentary on Canons 1311-1399 and 1717-1731 and Other Sources of Penal Law, Ottawa 2015.
Sztafrowski E., Prawo kanoniczne w okresie odnowy soborowej. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 2, Warszawa 1979.
Śliwiński S., Prawo karne, Warszawa 1946.
Wilemska E., Kary kościelne, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin 2000.
Wójcik W., Krukowski J., Lempa F. (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. Księga V – Dobra doczesne Kościoła, Księga VI – Sankcje w Kościele, t. 4, Lublin 1987.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-9624-6934
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
