Zaświadczenie o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa w procedurze matrimonium per procura

Lucjan Świto

Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, , Polska
https://orcid.org/0000-0002-6392-4599

Małgorzata Tomkiewicz

Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, , Polska
https://orcid.org/0000-0001-8854-2928


Abstrakt

Artykuł prezentuje rozwiązania normatywne dotyczące procedury wystawiania, treści i znaczenia zaświadczenia o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, w kontekście regulacji związanych z zawieraniem małżeństwa przez pełnomocnika (matrimonium per procura). Zasadniczy cel i problem badawczy zawarty w publikacji oscyluje wokół odpowiedzi na pytanie, o braku jakich konkretnie okoliczności, dokument ten informuje; czy mechanizmy kontrolne towarzyszące wystawieniu tego zaświadczenia obejmują wymogi określone w art. 6 § 1 k.r.o. i czy dostrzegają specyfikę małżeństwa zawieranego przez pełnomocnika? Co konkretnie oznacza użyte w art. 8 § 1 k.r.o. sformułowanie, iż duchowny „nie może przyjąć oświadczeń przewidzianych w art. 1 § 2 [k.r.o.]” bez uprzedniego przedstawienia mu omawianego zaświadczenia i czy wskazany w tym przepisie zakaz dowodzi, że zaświadczenie o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa ma charakter konstytutywny?

Artykuł stawia tezę, że o ile sama idea wystawiania omawianego zaświadczenia jest bez wątpienia słuszna, o tyle dostosowywanie przepisów k.r.o. i p.a.s.c. do Konkordatu poszło w omawianej materii za daleko. Skutkowało ono wprowadzeniem takich obostrzeń, które statuują wyraźny prymat formalizmu nad zasadą favor matrimonii i dają asumpt do zróżnicowanej oceny charakteru tego zaświadczenia, w tym do formułowania tez o konstytutywnym charakterze tego dokumentu. Dla osób zamierzających zawrzeć małżeństwo w formie wyznaniowej ze skutkami cywilnymi wymóg legitymowania się zaświadczeniem mającym moc prawną stał się przesłanką w zasadzie analogiczną do tej, jaką mają inne, konstytutywne przesłanki małżeństwa, przy czym obostrzenie to nie ma charakteru powszechnego. Nie dotyczy ono nupturientów zamierzających zawrzeć małżeństwo przed kierownikiem USC lub konsulem (art. 1 §§ 1 i 4 k.r.o) a odnosi się tylko do tych, którzy zamierzają zawrzeć małżeństwo w formie wyznaniowej ze skutkami cywilnymi. Istniejący stan rzeczy trudno uznać za właściwy. Mankamentem obowiązujących regulacji jest również to, że zaświadczenie o braku okoliczności wykluczających zawarcie małżeństwa, mimo, iż zyskało znaczenie nieproporcjonalne do swej roli, „nie rozpoznaje” specyfiki małżeństw wyznaniowych ze skutkami cywilnymi zawieranymi per procura i w tym przypadku funkcji gwarancyjnych w należytym stopniu nie spełnia.

Słowa kluczowe:

małżeństwo, zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika, pełnomocnictwo, zaświadczenie o braku okoliczności wyłączających małżeństwo, przeszkody małżeńskie, związek wyznaniowy, kościoły i związki wyznaniowe

Borysiak, Witold. 2014. W: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Jacek Wierciński. Warszawa: LexNexis.

Domański, Maciej. 2017. „Komentarz do art. 4 k.r.o.”. W: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Konrad Osajda i inni. Warszawa: C.H. Beck.

Haak, Henryk. 1999. Zawarcie małżeństwa. Komentarz. Toruń: TNOiK.

Krukowski, Józef. Krzysztof Warchałowski. 2000. Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze PWN.

Majer, Piotr. 2001. „Uwagi odnośnie do małżeństwa konkordatowego: art. 10 konkordatu z 1993 r. a ustawodawstwo państwowe”, Ius Matrimoniale 6(12): 145-163.

Majer, Piotr. 2004. „Małżeństwo jako przedmiot zainteresowania Kościoła i Państwa – prawo kanoniczne a małżeństwo cywilne”. W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego, red. Artur Mezglewski, 255-286. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Piasecki, Kazimierz, i inni. 2011. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Smyczyński, Tadeusz. 2002. „Odpowiedzialność odszkodowawcza duchownego z powodu naruszenia prawa przy zawieraniu małżeństwa”. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny 64(2): 165-177.

Sobański, Remigiusz. 2003. „Zaświadczenie z urzędu stanu cywilnego a przesłanki małżeństwa konkordatowego”. Państwo i Prawo 5: 30-33.

Świto, Lucjan. 2014. „Zasada favor matrimonii w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r.”. W: Favor matrimonii? Teoria i praktyka, red. Lucjan Świto, Małgorzata Tomkiewicz, 59-70. Olsztyn: Wydział Teologii UWM.

Świto, Lucjan. Małgorzata Tomkiewicz. 2018. „Czynności administracyjne i cywilnoprawne poprzedzające zawarcie małżeństwa konkordatowego przez pełnomocnika w Polsce”, Annales Canonici 2: 14-24.

Tunia, Anna. 2017. „Procedura zawarcia małżeństwa konkordatowego – administracyjna czy cywilna?”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 81: 83-97.

Zielonacki, Andrzej. 1982. Zawarcie małżeństwa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Żurawińska, Oliwia. 2012. „Małżeństwo konkordatowe zawarte przez pełnomocnika (uwagi na tle prawa polskiego i kanonicznego)”. Rejent 3: 131-157.

Pobierz

Opublikowane
18-12-2018


Świto, L., & Tomkiewicz, M. (2018). Zaświadczenie o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa w procedurze matrimonium per procura. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 21, 323–343. https://doi.org/10.31743/spw.202

Lucjan Świto  lucjan.swito@uwm.edu.pl
Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,

Ks. dr hab., prof. UWM, Katedra Prawa Kanonicznego i Filozofii, Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Kard. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn

https://orcid.org/0000-0002-6392-4599
Małgorzata Tomkiewicz 
Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,

Dr, Katedra Prawa Kanonicznego i Filozofii, Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Kard. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn, sędzia Sądu Okręgowego w Olsztynie.

https://orcid.org/0000-0001-8854-2928



Licencja

  1. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
  2. Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
  3. Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
  4. Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji). 
  5. Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).

Inne teksty tego samego autora