"Fides quaerens dialogum". Prymat biskupa Rzymu w dialogu z Kościołami Wschodu
Paweł Rabczyński
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Teologii , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8732-7019
Abstrakt
Sobór Watykański II otworzył nową perspektywę dialogu ekumenicznego z Kościołami Wschodu niebędącymi w pełnej jedności z Kościołem Rzymskokatolickim. Zagadnienie prymatu biskupa Rzymu jawi się jako ważny temat tego dialogu na płaszczyźnie teologicznej. Problematykę prymacjalną należy rozpatrywać, odwołując się przede wszystkim do tajemnicy Kościoła ustanowionego przez Jezusa Chrystusa. Od 1980 roku można mówić o instytucjonalnym dialogu teologicznym rzymskokatolicko-prawosławnym na forum światowym. Jego owocem są przygotowane w komisjach mieszanych i wspólnie przyjęte dokumenty. Urząd następcy Piotra kształtował się przez wieki, wzrastał i rozwijał się wraz z całą wspólnotą wierzących w Jezusa Chrystusa. Prymat biskupa Rzymu jest posługą jedności i polega przede wszystkim na trosce następcy Piotra o komunię wszystkich Kościołów partykularnych (lokalnych). W Kościele Rzymskokatolickim podkreśla się, że realizacja wskazanego celu wymaga, aby łączył się on z autorytetem i konkretną władzą. Nie może on być jedynie prymatem honorowym, pozbawionym jurysdykcji. Kościoły wschodnie pojmują prymat biskupa Rzymu jako pierwszeństwo honorowe, a nie jurysdykcyjne. Następca Piotra jest primus inter pares, pierwszym w gronie równych mu patriarchów. Widać tu wyraźnie supremację soborowości (synodalności) nad urzędem papieża. Współczesne dowartościowanie kolegialności i synodalności w rzymskokatolickich wypowiedziach magisterialnych oraz badania teologów nad ich implikacjami mogą stać się nowym impulsem w dialogu ekumenicznym z Kościołami Wschodu.
Słowa kluczowe:
prymat biskupa Rzymu, jedność Kościoła, dialog ekumeniczny, dialog z Kościołami Wschodu, dialog rzymskokatolicko-prawosławny, synodalność KościołaBibliografia
Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska „Verbum Domini”, Watykan 2010.
Chenu M.-D., Lud Boży w świecie, Kraków 1968.
Deklaracja o uniatyzmie i prozelityzmie (Freising 1990), Biuletyn Ekumeniczny 19,4 (1990), s. 67–78.
Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1: Nicea I. Konstantynopol I. Efez. Chalcedon. Konstantynopol II. Konstantynopol III. Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2001.
Eklezjologiczne i kanoniczne konsekwencje sakramentalnej natury Kościoła. „Communio”, soborowość i autorytet (Rawenna 2007), Sympozjum 16,1/22 (2012), s. 117–132.
Franciszek, Przemówienie podczas uroczystości upamiętniającej 50. rocznicę ustanowienia Synodu Biskupów „Synodalność” konstytutywnym wymiarem Kościoła (17.10.2015), L’Osservatore Romano [wyd. pol.] 11 (2015), s. 4–8.
Garrapucho F.R., Międzykonfesyjne dialogi ekumeniczne. Bilans historyczny, Sympozjum 1,16 (2007), s. 67–79.
Glaezer Z., Prymat biskupa Rzymu w perspektywie prawosławnej. Ekumeniczne nadzieje, Studia Nauk Teologicznych 10 (2015), s. 161–183.
Hanc W., Jedność sakramentów chrześcijańskiego wtajemniczenia w dialogijnym spojrzeniu Kościołów siostrzanych, Studia Włocławskie 6 (2003), s. 215–225.
Hanc W., Dialog ekumeniczny – znaki nadziei dla chrześcijaństwa, Pedagogia Christiana 2/26 (2010), s. 81–105.
Hryniewicz W., Ku wzajemnemu uznaniu. Pierwsze uzgodnienie w dialogu katolicko-prawosławnym, Znak 337 (1982), s. 1491–1499.
Hryniewicz W., Wokół uniatyzmu. Refleksje po Sesji Katolicko-Prawosławnej Komisji Mieszanej we Fteising, Biuletyn Ekumeniczny 19,4 (1990), s. 37–62.
Hryniewicz W., Nadzieja na przyszłość. Po sesji Katolicko-Prawosławnego Komitetu Koordynacyjnego w Ariccia, Biuletyn Ekumeniczny 20,4 (1991), s. 76–96.
Hryniewicz W., Kościoły siostrzane. Dialog katolicko-prawosławny 1980–1991, Warszawa 1993.
Hryniewicz W., Dialog jako podstawowa kategoria wiary, w: O ekumenizmie w Roku Wiary. Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 30-lecia Instytutu Ekumenicznego KUL, red. P. Kantyka, P. Kopiec, M. Składanowski, Lublin 2013, s. 51–61.
Hryniewicz W., Wiara rodzi się w dialogu, red. R. M. Rynkowski, Kraków 2015.
Jan Paweł II, Encyklika „Ut unum sint”, Watykan 1995.
Jaskóła P., Podstawy ekumenizmu, Opole 2010.
Kongregacja Nauki Wiary, List „Communionis notio”, Watykan 1992.
Kongregacja Nauki Wiary, Prymat Następcy Piotra w tajemnicy Kościoła, Watykan 1999.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja „Dominus Iesus”, Watykan 2000.
Kongregacja Nauki Wiary, Informacja dotycząca wyrażenia „Kościoły siostrzane”, Watykan 2000.
Małecki R., Kościół jako wspólnota. Dogmatyczno-ekumeniczne studium eklezjologii Johna Zizioulasa, Lublin 2000.
Mastej J., Od Objawienia do wiary. Personalistyczna koncepcja aktu wiary chrześcijańskiej, Lublin 2001.Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Teologia dzisiaj. Perspektywy, zasady i kryteria, Kraków 2012.
Misterium Kościoła i Eucharystii w świetle tajemnicy Trójcy Świętej. Dokument Międzynarodowej Komisji Mieszanej do dialogu teologicznego między Kościołem Rzymskokatolickim i Kościołem Prawosławnym (II sesja plenarna, Monachium, 30 czerwca–6 lipca 1982), Znak 337 (1982), s. 1500–1510.
Parzych-Blakiewicz K., Teologia dialogu, Olsztyn 2016.
Paweł VI, List apostolski „Ambulate in dilectione”, Acta Apostolicae Sedis 58 (1966), s. 40–41.
Pierwsi świadkowie. Pisma ojców apostolskich, oprac. M. Starowieyski, Kraków 1998.
Rabczyński P., Znaki czasów według M.-D. Chenu, Olsztyn 2007.
Ratzinger J., Opera omnia, t. VIII/2: Kościół – znak wśród narodów. Pisma eklezjologiczne i ekumeniczne, red. K. Góźdź, M. Górecka, Lublin 2013.
Sakrament kapłaństwa w sakramentalnej strukturze Kościoła ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia sukcesji apostolskiej dla uświęcenia i jedności Ludu Bożego (1988), Biuletyn Ekumeniczny 17,4 (1988), s. 71–84.
Sobór Watykański II, Dekret o ekumenizmie „Unitatis redintegratio”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 19863, s. 203–218.
Sobór Watykański II, Konstytucja „Dei verbum”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 19863, s. 350–362.
Synodalność i prymat podczas pierwszego tysiąclecia: Ku wspólnemu rozumieniu w służbie jedności (Chieti 2016), Studia i Dokumenty Ekumeniczne 83,2 (2018), s. 122–129.
Święty i Wielki Sobór Cerkwi Prawosławnej, Relacje Cerkwi prawosławnej z pozostałym światem chrześcijańskim (2016), Studia i Dokumenty Ekumeniczne 33,1 (2017), s. 107–113.
Uniatyzm, metoda unijna przeszłości, a obecne poszukiwanie pełnej wspólnoty. Dokument roboczy (Ariccia 1991), Biuletyn Ekumeniczny 20,4 (1991), s. 97–105.
Uniatyzm, metoda unijna przeszłości a obecne poszukiwanie pełnej wspólnoty (Balamand 1993), Biuletyn Ekumeniczny 23,2 (1994), s. 72–84.
Wspólna deklaracja Papieża Pawła VI i Atenagorasa Patriarchy Konstantynopola, w: Posoborowe prawodawstwo kościelne, z. 3, Warszawa 1968, s. 226–230.
Znosko A., Kanony Kościoła prawosławnego w przekładzie polskim, t. 1, Warszawa 1978.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Teologii https://orcid.org/0000-0002-8732-7019
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
