The Role and the Place of the Speeches in the Work of Theophylact Simocatta
Anna Kotłowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu , PolandŁukasz Różycki
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu , PolandAbstract
Powyższy artykuł poświęcony został analizie mów (tzn. wypowiedzi w oratio recta) w Historii powszechnej Teofilakta Symokatty, najważniejszym dziele historiografii bizantyńskiej pierwszej połowy VII w. Przeprowadzony przegląd pozwolił na dokonanie konkretnych ustaleń. Mianowicie, Teofilakt w pełni akceptuje rolę kompozycyjną mów (zgodnie z tradycją klasyczną) w aspekcie a) mowy jako możliwość wypowiedzi własnej autora, b) mowy jako środek wzmocnienia płaszczyzny aksjologicznej, tzn. to, co mówione posiada wiarygodność wyższą od tego, co przekazane w mowie pośredniej (oratio obliqua itp.). Niemniej, uważna lektura pozwoliła wyodrębnić cechy szczególne stylu Teofilakta. Są nimi: nadmierna afektacja, brak dobrego smaku w doborze egzemplów i, niestety, nadużywanie argumentacji religijnej, zbliżające się do fanatyzmu (chociaż w tym ostatnim wypadku należy przeprowadzić badania, by stwierdzić, czy jest to kwestia osobista, czy ‘duch czasów’, tzn. polityka religijna Herakliusza). To, co zasługuje na uznanie, to dbanie o aspekt formalny. Teofilakt bardzo wyraźnie zaznacza te partie tekstu w mowie niezależnej, których nie stworzył, lecz wiernie cytował z dostępnej mu dokumentacji. Używa przy tym ścisłej i jednoznacznej terminologii filologicznej. Zabieg ten świadczy o rozumieniu, zarówno przezeń, jak i jego odbiorców, konwencji związanej z komponowaniem mów. Podsumowując, w zakresie przedmiotowym poddanym badaniu, Historia powszechna Teofilakta Symokatty spełnia standardy historiografii późnoantycznej.
Keywords:
Theophylact Simocatta, Byzantium, oratio recta, Literary topos, speechesReferences
Digesta Iustiniani Augusti, rec. P. Kruegero – Th. Mommsen, Berolini 1870.
Diodorus Siculus, Bibliotheca historica, vol.1, ed. I. Bekker – L. Dindorf, rec. F. Vogel. Leipzig 1888.
Evagrius Scholasticus, ed. J. Bidez – L. Parmentier: The ecclesiastical history of Evagrios with the scholia, London 1898.
Herodotus, Historiae, ed. E. Legrand: Hérodote, Histoires, vol. 1-9, Paris 1932 (vol. 1), 1930 (vol. 2), 1939 (vol. 3); 1960 (vol. 4), 1946 (vol. 5), 1948 (vol. 6), 1951 ( vol. 7), 1953 (vol. 8), 1954 (vol. 9).
Ioannes Ephesius, Historia ecclesiastica, ed. E.W. Brooks: Johannis Ephesini historiae ecclesiasticae pars tertia, Löwen 1952.
Mauricius, Ars militaris, ed. G.T. Dennis: Das Strategikon des Maurikios, transl. E. Gamillscheg, Wien 1981.
Res Gestae Divi Augusti ex Monumentis Ancyrano, Antiocheno, Apolloniensi, ed. C. Barini, Rome 1937.
Theophylactus Simocatta, Historiae, rec. I. Bekkerus: Theophylacti Simocattae Historiarum, Bonnae 1834; ed. C. de Boor – P. Wirth, Stutgardiae 1972, transl. M. and M. Whitby: The History of Theophylact Simocatta an English Translation with Intro-duction and Notes, Oxford 1986. (Crossref)
Alexander S.S., Heraclius, Byzantine Imperial Ideology, and the David Plates, “Speculum” 52 (1977) fasc. 2, 217-237. (Crossref)
Avenarius A., Die Awaren in Europa, Bratislava 1974.
Baldwin B., Theophylact’s Knowledge of Latin, “Byzantion” 47 (1977) 357-360.
Bauman R., Verbal Art as Performance, “American Anthropologist” 77 (1975) fasc. 2, 290-311. (Crossref)
Bers V., Speech in Speech. Studies in Incorporated Oratio Recta in Attic Drama and Oratory, London – New York 1997.
Bury J., The Chronology of Theophylaktos Simokatta. “The English Historical Review” 3 (1888) 310-315. (Crossref)
Cameron A., An Emperor’s Abdication, “Byzantinoslavica” 37 (1976) 161-167.
Clark M., Did Thucydides Invent the Battle Exhortation?, “Historia” 44 (1995) 375-376.
Crane G., Thucydides and the ancient simplicity. The limits of political realism, Berkeley 1998. (Crossref)
Czeglédy K., Bahram Čobin and the Persian Apocalyptic Literature, “Acta Orientalnia Academiae Scientiarum Hungaricae” 8 (1958) fasc. 1, 21-43.
Dignas B. – Winter E., Rome and Persia in Late Antiquity Neighbours and Rivals, Cambridge 2007. (Crossref)
East Rome, Sasanian Persia and the End of Antiquity, ed. J. Howard-Johnston, Farnham 2006.
Flashar H., Der Epitaphios des Pericles. Seine Funktion im Geschichtswerk des Thukydides, Heidelberg 1969.
FritzeW.H., Zur Bedeutung der Awaren f. d. Slavische Ausdehnungsbewegung im frühen Mittelater, “Zeitschrift für Ostforschung” 28 (1979) 498-545.
Gaiser K., Das Staatsmodell des Thukydides. Zur Rede des Perikles f. die Gefallenen, Heidelberg 1975.
Goldsworthy A., The Roman Army at War 100 BC-AD 200, New York 1996.
Greek Ritual Poetics, ed. D. Yatromanolakis – P. Roilos, Cambridge (Mass.) 2005.
Haldon J., The Byzantine wars: battles and campaigns of the Byzantine era, Charleston 2001.
Hansen H.M., The Battle Exhortation in Ancient Historiography. Fact or Fiction?, “Historia” 42 (1993) 161-180.
Harding H.F., The Speeches of Thucydides. With a General Introduction and Introductions for the Main Speeches and the Military Harangues, Lawrence 1973.
Honigmann E., Die Ostgrenze des Byzantinischen Reches von 363 bis 1071 nach griechischen, arabischen, syrischen und armenischen Quellen, Bruxelles 1935.
Howard-Johnston J., Witnesses to a World In Crisis Historians and Histories of the Middle East in the Seventh Century, Oxford 2011. (Crossref)
Hunger H., Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner, Bd. 1, München 1978.
Hunger H., On the Imitation (MIMHSIS) of Antiquity in Byzantine Literature, DOP 23-24 (1969-1970) 15-38. (Crossref)
Janin R., Constantinople byzantine. Développement urbain et Répertoire topographique, Paris 1951.
Janssens Y., Les Bleus et les Vertes sous Maurice, Phocas et Heraclius, “Byzantion” 11 (1936) 499-536.
Jenkins R., The Hellenistic Origins of Byzantine Literature, DOP 17 (1963) 37-52. (Crossref)
Johanson D., Monks of Mount Izla, Orgins of Monasticism In Upper Mesopotamia In the 4th-6th centuries Translations and Analysis from previously unpublished Syriac Manuscripts, Washington 2004.
Jurewicz O., Historia literatury bizantyńskiej, Wrocław 1984.
Kaegi W.E., Heraclius, Emperor of Byzantium, Cambridge 2007.
Kotłowska A. – Różycki Ł., The Battle of Solachon of 586 in light of the works of Theophylact Simocatta and Theophanes Confessor (Homologetes), “Travaux et Mémoires” 19 (2015) 315-327.
Kretschmer P., Die slavische Vertretung von indogerm. o., “Archiv für Slavische Philologie” 27 (1905) 228-240.
Krivouchine I.V., La révolte pres de Monocarton vue par Évagre, Théophylacte Simocatta et Théophane, “Byzantion” 63 (1993) 154-173.
Krivushin I.V., Theophylact Simocatta’sConception of Political Conflicts, “Byzantinische Forschungen” 19 (1993) 171-183.
Krumbacher K., Geschichte der byzantinischen Literatur, München 1897.
Labuda G., La Chronologie des guerres de Byzance contre les Avares et les Slaves à la fin du VIe siècle, “Byzantinoslavica” 11 (1954) 167-173.
Landmann O.P., Die Totenrede des Thukidydes, Bern 1945.
Lee A., War in Late Antiquity. A Social History, Oxford 2007.
Lewandowski I., Recepcja rzymskich kompendiów historycznych w dawnej Polsce (do połowy XVIII wieku), Poznań 1976.
Lewis N., On the Chronology of the emperor Maurice, “American Journal of Philology” 60 (1939) 414-421. (Crossref)
Loraux N., The Invention od Athens, The Funeral Oration in the Classical City, Harvard 1986.
Machek V., Etymologický slovník jazyka českého, Praha 19682.
Maier E., Reported Speech in the Transition from Orality to Literacy, “Glotta” 91 (2015) 152-170. (Crossref)
Miller R.F., In Words and Deeds. Battle Speeches in History, Hanover – London 2008.
Mulligan B., Introducing Direct Speech in Herodotus, “Mnemosyne” 60 (2007) 281-284. (Crossref)
Nieminen E., Über ein vermutliches urslawisches Lehnwort im Ostseefinnischen, “Die Welt der Slawen” 3 (1958) 101-123.
Nitzschke P., Stenographische Niederschrift einer griechischen Kaiserrede, “Archiv für Stenographie” 62 (1911) 64-68.
Olajos T., Données et hypothèses concernant la carrière de Théopbylacte Simocatta, Acta Classica Universitatis Scientiarum Debreceniensis 17-18, Debrecini 1983, 40-41.
Pelling Ch., Speech and Narrative in the Histories, in: The Cambridge Companion to Herodotus, ed. C. Dewald – J. Marincola, Cambridge 2006, 103-121. (Crossref)
Plague and the End of Antiquity The Pandemic of 541-750, ed. L. Little, Cambridge 2007.
Pohl W., Die Awaren. Ein Steppenvolk in Mitteleuropa 567-822 n. Chr., München 1988.
Polacek J., Heraclius and the Persians in 622, “Bizantinistica” 10 (2008) 105-124.
Preiser-Kapeller J., Erdumn, ucht, carayut´iwn Armenian Aristocrats as Diplomatic Partners of Eastern Roman Emperors 387-884, “Armenian Review” 52 (2010) 139-215.
PriceJ.J., Thucydides and internal war, Cambridge 2001. (Crossref)
Prostko-Prostyński J., „Ziemia ich nie zna żelaza”. Glosa do Historiae VI. 2 Teofylakta Simokatty, in: Viator per devia scientiae itinera, red. A. Michałowski – M. Teska – M. Żółkiewski, Poznań 2015, 321-326.
Pryor J. – Jeffreys E., The Age of the DROMON. The Byzantine Navy ca 500-1204, Leiden 2004.
Roilos P., Amphoteroglossia. A Poetics of the Twelfth-Century Medieval Greek Novel, Cambridge Mass. 2005.
Roisman J., The General Demosthenes and his Use of Military Surprise, Stuttgart 1993.
Romilly de J., Histoire et raison chez Thucydide, Paris 1956.
Różycki Ł., Próby reformy finansów armii rzymskiej w czasach Maurycjusza (582-602), in: Ekonomia a wojna studia i szkice, red. M. Franz, Toruń 2011.
Shahîd I., Byzantium and the Arabs in the Sixth Century, vol. 1, part 1: Political and Military History, Washington 1995.
Shevelov G.Y., A Prehistory of Slavic, Heidelberg 1964.
Shoemaker S.J., “The Reign of God Has Come”: Eschatology and Empire in Late Antiquity and Early Islam, “Arabica” 61 (2014) 535-541. (Crossref)
Sinko T., Echa klasyczne w literaturze polskiej, Kraków 1923.
Słownik Starożytności Słowiańskich, red. S. Urbańczyk – M. Plezia, t. 1, Wrocław – Warszawa – Kraków 1961.
Solmsen L., Speeches in Herodotus’ Account of the Battle of Plataea, CPh 39 (1944) fasc. 4, 241-253. (Crossref)
Stabryła S., Antyk we współczesnej literaturze polskiej, Wrocław 1980.
Strassler R.B., The Landmark Thucydides: A Comprehensive Guide to the Peloponnesian War, New York 1996.
Szafarzyk P., Słowiańskie Starożytności, Poznań 1844.
The Cambridge Companion to the Age of Justinian, ed. M. Maas, Cambridge 2007.
The Historian’s Craft in the Age of Herodotus, ed. N. Luraghi, Oxford 2007.
Turasiewicz R., Pericles’ ‘Funeral Oration’ and Its Interpretation, “Eos” 83 (1995) 33-41.
Vasmer M., Die Slaven in Griechenland, Berlin 1941.
Whitby M., The Emperor Maurice and his Historian Theophylact Simocatta on Persian and Balkan Warfare, Oxford 1988.
Whitby M., Theophylact’s Knowledge of Languages, “Byzantion” 52 (1982) 425-428.
Whittow M., Rome and the Jafnids: Writing the History of a Sixth-Century Tribal Dy¬nasty, “Journal of Roman Archaeology Supplementary Series” 31 (1999) 207-224.
Wołoszyn M., Teofilakt Simokatta i Słowianie znad Oceanu Zachodniego – najstarsze świadectwo obecności Słowian nad Bałtykiem, Kraków 2014.
Zástĕrová B., Les Avares et les Slaves dans la Tactique de Maurice, Praha 1971.
Ziółkowski J., Thucydides and the Tradition of Funeral Speeches at Athens, New York 1981.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
