On the Council of Nicea (325) in the light of the monograph by Henryk Pietras SJ
Sławomir Bralewski
Uniwersytet Łódzki , PolandAbstract
The Council convened by emperor Constantine the Great to Nicea in the year 325 still arouses keen interest of researchers around the world. Against the background of international scholarship, the achievements of Polish academics look quite modest. That is why one should especially appreciate the publication of a book (written in Polish) on the subject by Henryk Pietras, an acclaimed Polish patrologist. The monograph is noteworthy for a number of reasons and compels the reader to a thorough reflection on a cornucopia of facts that have been already discussed by numerous academics and subject to manifold interpretations. Its special merit lies first and foremost in an erudite analysis of sources conducted by the Author, which is competent enough to exhort all the interested to (at least) re-think their views. It is necessary to admit that the Academic is right, when he argues that the Council (firstly convened to Ancyra, and subsequently to Nicea) was not organized for the reason of discussing the Arian controversy. In reality, it seems that the primary reason for the meeting was the Donatist schism, which the Patrologist underestimated, and additionally the problem of reaching an agreement on a date of the Passover celebration. Certainly, the Council was not of an anti-Arian nature, but Arius was condemned by the ecclesiastic meeting as the one who rejected a laboriously reached compromise as for the form of the credo and renounced the term homoousios.
Keywords:
Council of Nicaea, emperor Constantine, Arius, Arianism, symbol of faith, DonatismReferences
Acta Conciliorum Oecumenicorum II, ed. E. Schwartz, Berolini – Lipsiae 1936.
Athanasius, Apologia contra arianos, ed. H.-G. Opitz, w: Athanasius, Werke, III, Leipzig – Berlin 1934, 85-168.
Athanasius, De decretis Nicaenae synodi, ed. H.-G. Opitz, w: Athanasius, Werke, III, Leipzig – Berlin 1934, 1-45.
Codex Theodosianus XVI, tekst łacińsko-polski, oprac. M. Ożóg – M. Wójcik, wstęp M. Stachura, tłum. A. Caba, ŹMT 71 = SCL 7, Kraków 2014.
Epiphanius, Panarion 65-80, De fide, ed. K. Hall – J. Dummer, GCS 37, Berlin – New York 2009.
Epistula Alexandri Alexandrini ad Alexandrum Constantinopolitanum, ed. L. Parmentier – G.C. Hansen, w: Theodoretus Cyrensis, Historia ecclesiastica I 4, 1-61, GCS NF 5, Berlin – New York 2009, 8-25.
Epistula Arii et Euzoii ad Constantinum imperatorem, ed. G.C. Hansen, w: Socrates, Historia ecclesiastica I 26, GCS NF 1, Berlin 1995, 74-75.
Epistula Arii presbiteri ad Eusebium Nicomediensis, ed. L. Parmentier – G.C. Hansen, w: Theodoretus Cyrensis, Historia ecclesiastica I 5, 1-4, GCS NF 5, Berlin – New York 2009, 26-27.
Epistula concilii Nicaeni ad ecclesiam Alexandrinam et episcopos Aegypti, Libyae et Pentapolis, ed. H.-G. Opitz, w: Athanasius, Werke, III, Leipzig – Berlin 1934, 47-51 (Urkunde 23).
Epistula Constantini imperatoris ad Alexandrum Alexandrinum et Arium, ed. F. Winkelmann, w: Eusebius, Vita Constantini II 64-72, GCS 7, Berlin – New York 2008, 74-79.
Epistula Constantini imperatoris ad ecclesiam Alexandrinam, ed. H.-G. Opitz, w: Athanasius, Werke, III, Leipzig – Berlin 1934, 52-54 (Urkunde 25), tłum. S.J. Kazikowski: List cesarza, w: Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1986, 89-91.
Epistula Constantini imperatoris ad episcopos (syriace), ed. H.-G. Opitz, w: Athanasius, Werke, III, Leipzig – Berlin 1934, 41-42 (Urkunde 20).
Epistula Constantini imperatoris ad omnes ecclesias, ed. H.-G. Opitz, w: Athanasius, Werke, III, Leipzig – Berlin 1934, 54-57 (Urkunde 26).
Epistula Eusebii Caesariensis ad Caesarienses, ed. G.C. Hansen, w: Socrates, Historia ecclesiastica I 8, 35-54, GCS NF 1, Berlin 1995, 23-27.
Epistula Eusebii Nicomediensis ad Paulinum Tyronensis, ed. L. Parmentier – G.C. Hansen, w: Theodoretus Cyrensis, Historia ecclesiastica I 6, 1-8, GCS NF 5, Berlin – New York 2009, 27-29.
Epistula Eusebii Nicomediensis et Theognii Nicaeensis ad episcopos, ed. G.C. Hansen, w: Socrates, Historia ecclesiastica I 14, 2-6, GCS NF 1, Berlin 1995, 52-53.
Epistula Iulii papae, tekst grecko-polski, układ i oprac. A. Baron – H. Pietras, tłum. J. Ożóg, ŹMT 37 = SCL 1, Kraków 2006, 110-123.
Epistula synodi Alexandriae, tekst grecko-polski, układ i oprac. A. Baron – H. Pietras, tłum. J. Ożóg, ŹMT 37 = SCL 1, Kraków 2006, 93-109.
Epistula synodi Hierosolymitani, tekst grecko-polski, układ i oprac. A. Baron – H. Pietras, tłum. J. Ożóg – A. Caba, ŹMT 37 = SCL 1, Kraków 2006, 92-93.
Eusebius, Vita Constantini, ed. F. Winkelmann, GCS 7, Berlin – New York 2008, tłum. T. Wnętrzak: Euzebiusz z Cezarei, Życie Konstantyna, ŹMT 44, Kraków 2007.
Lex lata Constantini Augusti de Arii damnatione, ed. H.-G. Opitz, w: Athanasius, Werke, III, Leipzig – Berlin 1934, 37-38.
Philostorgius, Historia Ecclesiastica, ed. J. Bidez – F. Winkelmann, GCS 21, Berlin 1981.
Socrates, Historia Ecclesiastica, ed. G.C. Hansen, GCS NF 1, Berlin 1995; ed. P. Maraval, SCh 477, Paris 2004.
Sozomenus, Historia Ecclesiastica, ed. J. Bidez – G.C. Hansen, GCS NF 4, Berlin 1995, tłum. S. Kazikowski: Hermiasz Sozomen, Historia Kościoła, Warszawa 1989.
Synodus in encaeniis – Prima formula fidei, tekst grecko-polski, układ i oprac. A. Baron – H. Pietras, tłum. A. Baron, ŹMT 37 = SCL 1, Kraków 2006, 129.
Alès A. d’, Le dogme de Nicée, Paris 1926.
Anatolios K., Retrieving Nicaea. The Development and Meaning of Trinitarian Doctrine, Michigan 2011.
Ayres L., Nicaea and its Legacy. An Approach to Fourth-Century Trinitarian Theology, Oxford 2004. (Crossref)
Barnes T.D., Constantine and Eusebius, London 1981.
Behr J., The Nicene Faith, Crestwood – New York 2004.
Bralewski S., Boże zwycięstwo – „ideologia triumfu” w „Historii kościelnej” Euzebiusza z Cezarei, "Vox Patrum" 63 (2015) 331-351. (Crossref)
Bralewski S., Cesarz Konstantyn I Wielki wobec kontrowersji ariańskiej, Labarum VIII, Poznań 2009.
Bralewski S., Constantinian Shift – The Truth or a Myth?, Vox Patrum 61 (2014) 39-53. (Crossref)
Bralewski S., Czy cesarz Konstantyn Wielki zabiegał o kompromis z donatystami?, Vox Patrum 38-39 (2000) 427-448. (Crossref)
Bralewski S., Did the bishops ordered by Emperor Constantine the Great to gather at Nicea discuss the Donatist schism?, w: Saint Emperor Constantine and Christianity, vol. 1, ed. D. Bojović, Niš 2013, 203-215.
Bralewski S., Polityka Konstantyna Wielkiego wobec Arian po soborze w Nicei: nagły zwrot czy kontynuacja?, Vox Patrum 34-35 (1998) 335-355.
Bralewski S., Przełom konstantyński a religijność Rzymian w wiekach IV i V – wybrane zagadnienia, w: Bitwa przy Moście Mulwijskim. Konsekwencje, red. Z. Kalinowski – D. Próchniak, Poznań 2014, 115-149.
Chadwick H., Ossius of Cordova and the presidency of the Council of Antioch, 325, JTS 9 (1958) 292-304. (Crossref)
Duncin S., Sztuka nawigacji w starożytnej Grecji i Rzymie, Lublin 1997.
Ferguson T.C., The Past is Prologue. The Revolution of Nicene Historiography, Leiden – Boston 2005. (Crossref)
Gliściński J., Współistotny Ojcu, Łódź 1992.
Grzywaczewski J., Okoliczności zwołania Soboru Nicejskiego, Vox Patrum 62 (2014) 139-168. (Crossref)
Hanson R.P.C., The Search for the Christian Doctrine of God. The Arian Controversy 318-381, Edinburgh 1988.
HefeleC.J., Histoire des conciles d’après les documents originaux, trad. H. Leclerq, t. 1, Paris 1907.
Longosz S., Liczba uczestników I Soboru Nicejskiego (325) w relacji Ojców Kościoła IV w., w: Ku prawdzie w miłości. Księga Pamiątkowa ks. bpa J. Śrutwy, red. S. Koczwara, Lublin 2002, 71-86.
Luibhéid C., The Council of Nicea, Galway 1982.
Martin A., Le Fil d’Arius: 325-335, RHE 84 (1989) 297-333. (Crossref)
Martin A., Les conditions de la readmission du clergé mélitien par le concile de Nicée, „Ancient Society” 20 (1989) 281-290. (Crossref)
Ortiz deUrbinaI., Nicée et Constantinople, Paris 1963.
Pietras H., Le ragioni della convocazione del Concilio Niceo da parte di Constantino il Grande. Un’investigazione storico-teologica, „Gregorianum” 82/1 (2001) 5-35.
Pietras H., List Konstantyna do Aleksandra i Ariusza a zwołanie soboru Nicejskiego, Vox Patrum 64 (2006) 531-547. (Crossref)
Pietras H., List Konstantyna do Kościoła Aleksandrii oraz list soborowy do Egipcjan (325) – falsyfikaty nieznane Atanazemu?, Vox Patrum 52/2 (2008) 855-869.
Pietras H., Odpowiedź na recenzję W. Stawiszyńskiego, Vox Patrum 63 (2015) 563-565.
Pietras H., Początek „kontrowersji ariańskiej”, Zeszyty Naukowe UJ, Studia Religiologica 39, Kraków 2006, 57-79.
Pietras H., Sobór Nicejski (325). Kontekst religijny i polityczny, dokumenty, komentarze, Kraków 2013.
RougeJ., La navigation hivernale sous l’Empire romain, REA 54 (1952) 316-325. (Crossref)
Simoneti M., La crisi ariana nel IV secolo, Roma 1975.
Słomka J., Symbol Nicejski, w: Wolność w prawdzie. Księga Jubileuszowa Instytutu Teologicznego w Łodzi, red. S. Skobel, Łódź 1997, 125-140.
Słomka J., Z historii interpretacji nicejskiego wyznania wiary, „Łódzkie Studia Teologiczne” 3 (1994) 323-338.
Spychała D., Cesarze rzymscy a arianizm od Konstantyna Wielkiego do Teodozjusza Wielkiego (312-395), Poznań 2007.
Starowieyski M., Sobory Kościoła niepodzielonego, Tarnów 1994, 17-33.
Stawiszyński W., [rec.] H. Pietras, Sobór Nicejski (325). Kontekst religijny i polityczny, dokumenty, komentarze, Kraków 2013, Vox Patrum 61 (2014) 567-572. (Crossref)
Stead G.C., Divine Substance, Oxford 1977. (Crossref)
Williams R., Arius: Heresy and Tradition, London 1987.
Woliński J., Sobór Nicejski zwrotnym punktem w nauczaniu patrystyki, Vox Patrum 16 (1989) 191-211.
Uniwersytet Łódzki
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
