Can humility exist without poverty? A response by Cappadocian Fathers and John Chrysostom

Mariusz Szram

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Poland


Abstract

Greccy Ojcowie Kościoła IV w. uznawali zgodnie cnotę pokory za punkt wyjścia na drodze duchowego doskonalenia oraz za matkę wszystkich cnót. W duchu rozwijającego się monastycyzmu podkreślali przede wszystkim ścisły związek pokory z posłuszeństwem jako cnotą najbardziej jej pokrewną. Autor artykułu stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, w jaki sposób postrzegali oni re­lację między pokorą i ubóstwem, mającą głęboką tradycję biblijną. Już w Starym Testamencie ludzie ubodzy (ptoco…) jako znajdujący się w potrzebie byli uważa­ni za szczególnie skromnych i otwartych na pokorne szukanie pomocy u Boga i drugiego człowieka. Ojcowie Kapadoccy i Jan Chryzostom definiowali cnotę pokory jako przypisywanie wszelkiej chwały za dokonane dobre czyny samemu Bogu i niewywyższanie się ponad innych ludzi, nawet największych grzeszników. Zagadnienie związku ubóstwa z tak rozumianą pokorą poruszali komentując prze­de wszystkim pierwsze z ośmiu błogosławieństw Chrystusa na górze. Z analiz homilii poświęconych tej kwestii przez Grzegorza z Nyssy i Jana Chryzostoma wynikają następujące wnioski: (1) istnieją dwa rodzaje ubóstwa: duchowe i materialne, które są od siebie zależne; (2) istnieje także tzw. „złe ubóstwo”, które oznacza brak podstawowych cnót; jest ono przeszkodą do osiągnięcia cnoty pokory; (3) ubóstwo materialne ułatwia postawę pokory, ale nie wystarcza do osiągnię­cia tej cnoty; (4) cnota pokory jest natomiast niemożliwa bez ubóstwa duchowego, które otwiera na Boga; (5) ludzie ubodzy w duchu, których dotyczy pierwsze błogosławieństwo, są synonimem ludzi pokornych.

Keywords:

Cappadocians Fathers, John Chrysostom, virtue of humility, virtue of poverty, theology of IVth century

Adnès P., Humilité, DSp VII 1146-1147

Basilius Caesariensis, Adversus Eunomium 1, 13, ed. B. Sesboüé – G.-M. de Durand – L. Doutreleau, vol. 1, SCh 299, Paris 1982

Basilius Caesariensis, De humilitate hom., PG 31

Basilius Caesariensis, De iudicio Dei, PG 31

Basilius Caesariensis, Epistula, PG 32

Clemens Alexandrinus, Quis dives salvetur, ed. L Fruchtel, GCS 17 (Klemens Werke 3), Berlin 1970

Degórski B., Valori etici del monachesimo di San Girolamo. L’obbedienza / umiltà, in: L’etica cristiana nei secoli III e IV: Eredità e confronti. XXIV Incontro di studiosi dell’antichità cristiana, Roma 4-6 maggio 1995, SEA 53, Roma 1996, 317-337

Diogenes Laertius, Vitae philosophorum, ed. H.G. Huebnerus, vol. 2, Lipsiae 1831

Evagrius Ponticus, De malignis cogitationibus, ed. P. Géhin – C. Guillaumont – A. Guil-laumont, SCh 438, Paris 1998

Gauthier R.A., Magnanimité. L’idéal de la grandeur dans la philosophie païenne et dans la théologie chrétienne, Bibliothèque Thomiste 28, Paris 1951

George A., Pauvre, in: Dictionnaire de la Bible. Supplément 7, Paris 1962, 387-406

Gilen L., Die Demut des Christen nach dem Neuen Testament, “Zeitschrift für Aszese und Mystik” 13 (1938) 266-284

Gould G., Basil of Caesarea and Gregory of Nyssa on the Beatitudes, StPatr 22 (1989)

Gregorius Nyssenus, Orationes de beatudinibus, ed. J.F. Callahan, GNO 7/2, Leiden 1992

Joannes Chrysostomus, Ad Stagirium a daemone vexatum, PG 47

Joannes Chrysostomus, Ecloga 7. De humilitate animi, PG 63

Joannes Chrysostomus, In Acta Apostolorum hom., PG 60

Joannes Chrysostomus, In epistulam ad Ephesios hom., PG 62

Joannes Chrysostomus, In epistulam ad Hebraeos hom., PG 63

Joannes Chrysostomus, In Epistulam ad Romanos hom., PG 60

Joannes Chrysostomus, In Matthaeum hom., PG 58

Misiarczyk L., Osiem „logismoi” w pismach Ewagriusza z Pontu, Kraków 2007

Pałucki J., Dobre bogactwo, Lublin 1992

Tremblay J., St. John Chrysostom and the beatitudes, “Nicolaus. Rivista di teologia ecumenico-patristica. Nuova Serie” 25 (1998) 199-217

Szram M., Cnota pokory w nauczaniu greckich Ojców Kościoła IV wieku, Lublin 2014

Szram M., Pokora – „matka cnót” w ujęciu Bazylego Wielkiego i Jana Chryzostoma, RT 51 (2004) z. 4, 43-64

Špidlik T., La sophiologie de S. Basile, Roma 1961

Download

Published
2014-09-04


Szram, M. (2014). Can humility exist without poverty? A response by Cappadocian Fathers and John Chrysostom. Vox Patrum, 62, 505–510. https://doi.org/10.31743/vp.3599

Mariusz Szram 
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II



License

Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.