De familia christiana uti ecclesia domestica apud s. Joannem Chrysostomum

Stanisław Longosz

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Poland


Abstract

Dissertatiuncula haec duabus partibus constat. In priore generaliter nomen at­que notio locutionis „familia christiana uti Ecclesia domestica”, cuius auctor S. Joannes Chrysostomus invenitur, et quae fundamentum in fontibus biblicis, prae­sertim in Actis Apostolorum et epistolis S. Pauli Apostoli habet, exponuntur, in altera autem plurimae enuntiationes Episcopi Constantinopolitani, quae familiam christianam Ecclesiae similem faciunt, adducuntur; quae autem in tribus collectae sunt: pater familias domi, sicut episcopus in ecclesia, responsabilis magister veri­tatum fidei esse debeat; favorabilis locus communis orationis ac religiosi cantus, praesertim psalmorum, esse debeat; in familia christiana, sicut in Ecclesia, omnes familiares pares atque hospitales habeantur et se invicem adiuvare necnon diligere debeant.

Keywords:

Ioannes Chrysostomus, familia

Aguivre R., La casa como estructura base del cristianismo primitivo: les iglesias domesticas, EE 59 (1984) 27-51
Almen D. von, The famille de Dieu. Le symbolique familiale dans la paulinisme, Freiburg – Göttingen 1981
Aristides, Apologia, SCh 470
Athenaeus, Deipnosophistae
Augustinus, De bono viduitatis, PL 40
Augustinus, Epistula, PL 53
Augustinus, In Joannem tractatus, CCL 56
Augustinus, Sermo, PL 38
Banks R., Paul’s idea of community: the early house Churches in their historical set¬ting, Exter 1980
Bober A., Rodzina Kościołem domowym według św. Jana Chryzostoma, VoxP 5 (1985) z. 8-9, 193-200
Borda M., Lares. La vita familiare romana, Città del Vaticano 1947
Brottier L., De l’Église hors de l’Église au ciel anticipé sur quelques paradoxes Chrysostomiens, RHPhR 76 (1996) 277-292
Cicero, De legibus
Cicero, Pro domo sua
Cod. Theod., ed. P.M. Mommsen, Berolini 1905
Constitutiones Apostolicae
Constitutiones Apostolorum
Cyprianus, Ad Donatum, CCL 3A
Cuming G., La base néotestamentaire de la prière commune, „La Maison Dieu” 116 (1973)
Dattrino L., Giovanni Crisostomo di fronte al matrimonio, RivAC 78 (2002) 145-155
Dattrino L., Il matrimonio nel pensiero di Giovanni Crisostomo, Roma 2002
Delling G., Zur Taufe von „Häusern” im Urchristentum, w: Studien zum NT und zum hellenistischen Judentum. Gesammelte Aufsätze 1950-1968, Göttingen 1970, 288-310
Di Sante C., Le preghiere d’Israele. Alle origini della liturgia cristiana, Casale 1985
Dumortier J., Le mariage dans les milieux chrétiens d’Antioche et Byzance d’après Saint Jean Chrysostome, „Lettres d’Humanité” 6 (1947) 102-166
Filarska B., Archeologia chrześcijańska, Warszawa 1999
Filarska B., Początki architektury chrześcijańskiej, Lublin 1983
Filson F.W., The significance of the early house churches, JBL 58 (1939) 105-112
Fischer B., Gemeinschaftsgebet in den christlichen Gemeinden und in der christli¬chen Familie in der alten Christenheit, „Liturgisches Jahrbuch” 24 (1974) 92-109
Fischer B., L’entretien familial prolongement de la prédication, w: Parole de Dieu et sa-cerdoce, ed. L. Bouyer, Tournai – Roma – New York 1962, 237-255
Fischer B., La prière ecclésiale et familiale dans le christianisme ancien, „La Maison Dieu” 116 (1973) 41-58
Friedel E., Der neutestament¬liche Oikos-Begriff in seiner Bedeutung für den Gemeindeaufbau, w: Domine, dirige me in verbo tuo. Festschrift M. Mitzenheim, Berlin 1961, 89-106
Gamber K., Die frühchristliche Hauskirche nach Didascalia Apostolorum II 57, 1 – 58, 6, StPatr 10 (1970) 337-344
Gerkan A., Zur Hauskirche von Dura Europos, w: Mullus. Festchrift Th. Klauser, Münster 1964
Gevaryahu H.M.J., Privathäuser als Versammlungsstätten von Meister und Jüngern, „Annual of the Swedish Theological Institute” 12 (1983) 5-12
Gnilka J., Haus, Familie und Hausgemeinde, w: Der Philemonbrief. Auslegung J. Gnilka, Herders Theologischer Kommentar zum NT, Bd. X 4, Freiburg 1982, 17-33
Gnilka J., Pierwsi chrześcijanie: źródła i początki Kościoła, tłum. W. Szymona, Kraków 2004
Goltz E., Tischgebete und Abendmahlsgebete in der altchristlichen und in der griechis¬chen Kirche, TU 14/2b, Leipzig 1905
Gorce D., Mariage et perfection chrétienne d’après Saint Jean Chrysostome, „Etudes Carmelitaines” 2 (1936) 245-284
Hamman A., Liturgie, prière familiale dans les trois premiers siècles chrétiens, „Questions Liturgiques” 57 (1976) 81-98
Harnack A., Die Mission und Ausbreitung des Christentums in den ersten drei Jahrhunderten, Leipzig 1924
Höffner J., „Euer Haus sei eine Kirche”. Der hl. Chrysostomus über das Apostolat der Eltern, „Die Kinderseelsorge” 5 (1938)
Insadowski H., Rzymskie prawo małżeńskie a chrześcijaństwo, Lublin 1935
Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987
Jaeger W., Die Sklaverei bei Johannes Chrysostomus, Diss., Kiel 1974
Jan Chryzostom, Ad Antiochenos hom., PG 49
Jan Chryzostom, Catechesis, SCh 50bis, tłum. W. Kania, Św. Jan Chryzostom, Katechezy chrzcielne, Lublin 1993
Jan Chryzostom, De Anna sermo, PG 54
Jan Chryzostom, De eleemosyna, PG 51
Jan Chryzostom, De inani gloria et liberis educandis, SCh 188
Jan Chryzostom, De mutatione nominum, PG 51
Jan Chryzostom, De statuis, PG 49
Jan Chryzostom, Expositio in Ps, PG 55
Jan Chryzostom, Homilia de Chananea, PG 52
Jan Chryzostom, Homilia de decem millium talentorum debitore, PG 51
Jan Chryzostom, Homilia de studio praesentium, PG 63
Jan Chryzostom, Homilia post terrae motum, PG 50
Jan Chryzostom, In Acta Apostolorum hom., PG 60
Jan Chryzostom, In epistulam I ad Corinthios hom., PG 61
Jan Chryzostom, In epistulam I ad Timotheum hom., PG 62, tłum. T. Sinko, Św. Jan Złotousty, Homilie na listy pasterskie św. Pawła i na List do Filemona, Kraków 1949
Jan Chryzostom, In epistulam II ad Thessalonicenses hom., PG 62
Jan Chryzostom, In epistulam II ad Timotheum hom., PG 62
Jan Chryzostom, In epistulam ad Colossenses hom., PG 62
Jan Chryzostom, In epistulam ad Ephesios hom., PG 62
Jan Chryzostom, In epistulam ad Philemonem, PG 62
Jan Chryzostom, In epistulam ad Romanos hom., PG 60, tłum. T. Sinko, Św. Jan Chryzostom, Homilie na List do Rzymian 1, 2, Kraków 1998
Jan Chryzostom, In epistulam ad Titum hom., PG 62
Jan Chryzostom, In Genesim hom., PG 53
Jan Chryzostom, In Genesim sermo, PG 54
Jan Chryzostom, In illud: „Diligentibus Deum”, PG 51
Jan Chryzostom, In illud: „Ne timueris”, PG 55
Jan Chryzostom, In illud: „Vidi Dominum”, PG 56
Jan Chryzostom, In illud „Vidua eligatur”, PG 51
Jan Chryzostom, In inscriptionem Actorum Apostolorum hom., PG 51
Jan Chryzostom, In Joannem hom., PG 59
Jan Chryzostom, In Juventinum et Maximinum martyres, PG 50
Jan Chryzostom, In Matthaeum hom., PG 58, tłum. A. Baron – J. Krystyniacki, Św. Jan Chryzostom, Homilie na Ewangelię według św. Mateusza, II, ŹMT 23, Kraków 2001
Jan Chryzostom, Sermo de sanctis martyribus, PG 50
Jan Chryzostom, Sermo post reditum a priore exilio, ed. B. de Monfaucon, III, Paris 1721
José Soto M., El matrimonio „in fieri” en la doc¬trina de S. Ambrosio y S. Crisostomo, ThH 35, Roma 1976
Justinus, Apologia, SCh 507
Kaczynski R., Das Wort Gottes in Liturgie und Alltag der Gemeinden des Johannes Chrysostomus, Freiburg 1974
Kania W., Pierwsza katecheza domowa w ujęciu św. Jana Chryzostoma, VoxP 5 (1985) z. 8-9
Katechizm Kościoła Katolickiego
Klauck H.J., Die Hausgemeinde als Lebensform im Urchristentum, MThZ 32 (1981) 1-15
Klauck H.J., Hausgemeinde und Hauskirche im frühen Christentum, „Stuttgarter Bibelstudien” 103 (1981) 21-26
Klemens Aleksandryjski, Stromata, SCh 446, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Klemens Aleksandryjski, Kobierce, II, Warszawa 1994
Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego
Kos S., Matrimony as a path to salvation in the writings of St. John Chrysostom (po chorwacku), „Obnovljeni Život” 58 (2003) 43-72
Kraeling C.H., The excavations at Dura Europos. Final Report, Bd. 2: The Christian Building, New Haven 1967
Krykowski J., Nauka o małżeństwie, rodzinie i wychowaniu u św. Jana Chryzostoma (Wstęp), BOK 19, w: Św. Jan Chryzostom, O małżeństwie, wychowaniu dzieci i ascezie, przekład zbiorowy, Kraków 2002, 17-43
Lampe P., Zur gesellschaftlichen und kirchlichen Funktion der „Familie” in neutestamentlichen Zeit, „Reformatio” 1 (1982) 535-542
Livius, Ab Urbe condita
Lodi E., Famiglia-Chiesa domestica nella tradizione patristica, „Rivista di Pastorale Liturgica” 18 (1980) nr 5
Longosz S., Małżeństwo, rodzina i wychowanie w nauczaniu św. Jana Chryzostoma. Materiały bib¬liograficzne, VoxP 29 (2009) t. 53-54
Longosz S., Muzyka instrumentalna w ocenie wczesnochrześcijańskich pisarzy, w: Musica Antiqua, VI, Bydgoszcz 1982
Longosz S., Najstarsze modlitwy rzymskie w przekazie Liwiusza, STar 8 (1981) 53-62
Longosz S., Rodzina wczesnochrześcijańska kościołem domowym, RT 51 (2004)
Longosz S., Śpiew w rodzinie środkiem wychowania w pedagogii św. Jana Chryzostoma, „Roczniki Nauk o Rodzinie” 2009, nr 1 (56), 1-42
Longosz S., Środowisko muzyczne Konstantynopola w ocenie Jana Chryzostoma, w: Musica antiqua, VII, Bydgoszcz 1985
Łapicki B., Władza ojcowska w starożytnym Rzymie. Okres klasyczny, Warszawa 1937
Małunowiczówna L., Antologia modlitwy wczesnochrześcijańskiej, STCh 3, Lublin 1993
Martyrium Justini, ed. H. Musurillo: The Acts of the Christian Martyrs, Oxford 1972
Meyer L., Perfection chrétienne et vie solitaire dans la pensée de Jéan Chrysostome, RAM 14 (1933)
Modestus, Digestae
Nägele A., Über Arbeitslieder bei J. Chrysostomos. Patristisch-literarisches zu K. Büchers „Arbeit und Rhythmus”, Leipzig 1905
O’Roark D., Parenthood in late antiquity: the evidence of Chrysostom, GRBS 40 (1999) 53-81
Oesterley W.O.E., The Jewish background of Christian Liturgy, Gloucester 1965
Orr G.G., Roman domestic religion: the eviden¬ce of the household shrines, ANRW II 16, 2, 1557-1591
Pasquato O., Eredità giudaica e famiglia cri¬stiana. La testimonianza di Giovanni Crisostomo, „Lateranum” 54 (1988) 58-91
Pasquato O., I laici in Giovanni Crisostomo: tra Chiesa, famiglia e città, Roma 1998
Pasquato O., Pastorale familiare. La testimonianza di Giovanni Crisostomo, „Salesianum”51 (1989) 3-46
Pasquato O., Rapporto tra genitori e figli. Eredità giudaica in Giovanni Crisostomo, „Augustinianum” 28 (1988) 391-404
Petersen J.M., House-churches in Rome, VigCh 23 (1969) 264-272
Plato, Timaeus
Pseudo-Clementinae hom., GCS 42
Quasten J., Musik und Gesang in den Kulten der heidnischen Antike und christlichen Frühzeit, Münster 1930
Recognitiones
Rentinck P., La cura pastorale in Antiochia nel IV secolo, Roma 1970
Roberti M., „Patria potestas” e „paterna pietas”, „Studi Albertoni” 1 (1935) 260- 270
Roth C.P. – Anderson D., St. John Chrysostom on marriage and family life, Crestwood NY 1986
Scaglioni C., Ideale coniugale e familiare in Giovanni Crisostomo, w: Etica ses¬suale e matrimonio nel cristianesimo delle origini, ed. R. Cantalamessa, Milano 1976
Schenke L., Zur sogenannten „Oikosformel” im NT, „Kairos” 13 (1971) 226-243
Signifredi M., La schiavitù in Giovanni Crisostomo, „Studi e materiali di storia delle religioni” 25 (2001) 271-289
Stanula E., Rodzina kształtująca system wartości w ujęciu św. Jana Chryzostoma, w: Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX. Materiały z konferencji, red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1993, 81-94
Strobel A., Der Begriff des „Hauses” im griechischen und Römischen Privatrecht, ZNW 56 (1965) 91-100
Szczur P., Problematyka społeczna w późnoantycznej Antiochii na podstawie nauczania homiletyczne¬go Jana Chryzostoma, Lublin 2008
Špidlík T., Il matrimonio, sacramento di unità nel pensiero di Crisostomo, „Augustinianum” 17 (1977) 221-226
Tertulian, Ad uxorem, CCL 1
Tertulian, Apologeticum, CCL 1
Tertulian, De corona, CCL 2
Tertulian, De oratione, CCL 1
Traditio Apostolica, ed. B. Botte, SCh 11bis
Tsouros K., La dottrina sul matrimonio in San Giovanni Crisostomo, „Asprenas” 21 (1974) 9-46
Uciecha A., Rodzina miejscem wychowania w traktacie pedagogicznym o wychowaniu dzieci Jana Chryzostoma, ŚSHT 19-20 (1986-1987) 65-92
Uciecha A., Rola ojca w procesie wychowania domowego na podstawie traktatu św. Jana Chryzostoma „O wychowaniu dzieci”, w: Dziecko w rodzinie i społeczeństwie
Vogler W., Die Bedeutung der urchristlichen Hausgemeinden für die Ausbreitung des Evangeliums, ThLZ 107 (1982) 785-794
Wachsmuth D., Aspekte des antiken mediterranen Hauskults, „Numen” 27 (1980) 34-75
Weigandt P., Zur sogenannten „Oikosformel”, „Novum Testamentum” 6 (1963) 49-74
Wierzbowski B.F., Treść władzy ojcowskiej w rzymskim prawie poklasycznym, Toruń 1977
Wójtowicz H., Zadania rodziny chrześcijańskiej w nauczaniu św. Jana Chryzostoma, VoxP 5 (1985) z. 8-9
Yarbrough A., Christianization in the fourth century: the example of Roman women, ChH 45 (1976) 149-165
Zincone S., Valore e funzione della preghiera comunitaria secondo Giovanni Crisostomo, „Augustinianum” 35 (1995) 705-713

Published
2009-12-15


Longosz, S. (2009). Rodzina kościołem domowym w myśli św. Jana Chryzostoma. Vox Patrum, 53, 281–312. https://doi.org/10.31743/vp.4472

Stanisław Longosz 
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II



License

Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.