The Ecclesiological Symbolism of Jerusalem and the Anti-Donatist Controversy in Roman Africa
Mieczysław Celestyn Paczkowski
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-4045-2314
Abstract
The presented article analyses to which extent the African authors had got used of the image of Jerusalem in the period of their polemic with the Donatists. It is well known that one of the focal points of the Donatist controversy concerned ecclesiology. There is a great number of Church’s images occurring in the works of Christian authors, but it seems that a symbol of Jerusalem is however predominant. The city of God, an image of the Church, revealed itself as an earthly and celestial reality, including both the historical sphere and transcendence. Already in the process of forming ecclesiology in Nord Africa had a particular physiognomy with elements assimilated and altered by the Donatist sect. The reflections of Tyconius and Optatus of Milevi took on considerable significance and stood at the origin of catholic’s inspiration and argumentation. St. Augustine of Hippo placed the conflict with the Donatists not only on the practical and disciplinary context but above all on the doctrinal level. His ecclesiology proved to be coherent and compact. The bishop of Hippo found his basis on the biblical level and the traditional doctrine. In the anti-Donatist literature, it can be observed a certain predilection for a particular set of scriptural quotations used by various authors as an argument and as an illustration to support the thought concerning the universality of the Church. The topic of Jerusalem played here the crucial role.
Keywords:
Africa, Donatism, Jerusalem, Tyconius, Optatus of Milevi, Church, Augustine, Patrology, Roman Africa, Africa ProconsularisReferences
AMBROSIUS, De fide (ad Gratianum Augustum), ed. O. Faller, CSEL 78, Wien 1962, tłum. I. Bogaszewicz: Ambroży z Mediolanu, O wierze do cesarza Gracjana, Warszawa 1970.
AMBROSIUS, De paenitentia, ed. R. Gryson, SCh 179, Paris 1971, tłum. W. Szołdrski: Św. Ambroży, Wybór pism, PSP 7, Warszawa 1971.
AMBROSIUS, Explanatio Psalmorum XII, ed. M. Petschenig, M. Zelzer, CSEL 64, Wien 19992.
ATHANASIUS ALEXANDRINUS, Expositiones Psalmorum, PG 27, 55-590.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, Epistula ad catholicos de secta donatistarum, ed. A. Lombardi, NBA 15/2, Roma 1999, 394-525.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, Contra Cresconium grammaticum et Donatistam, ed. E. Cavallari, NBA 16/1, Roma 2002, 40-443.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, Contra epistulam Parmeniani, ed. A. Lombardi, NBA 15/1, Roma 1998, 62-241.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, Contra Faustum Manichaeum, ed. J. Zycha, CSEL 25/1, Vindobonae 1891, 251-797, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, Przeciw Faustusowi, PSP 55-56, Warszawa 1991.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, De catechizandis rudibus, ed. J.B. Bauer, CCL 46, Turnhout 1969, tłum. W. Budzik: Św. Augustyn, Początkowe nauczanie katechizmu, POK 10, Warszawa 1952, 1-60.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, De civitate Dei, ed. D. Gentili, NBA 5 B-C, Roma 1989, tłum. W. Kornatowski: Św. Augustyn, O państwie Bożym przeciw poganom ksiąg XXII, t. 1-2, Warszawa 1977.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, De doctrina christiana, ed. M. Naldini – L. Alici – A. Quacquarelli – P. Grech – V. Tarulli, NBA 8, Roma 1992, tłum. J. Sulowski: Św.Augustyn, O nauce chrześcijańskiej, PSP 22, Warszawa 1989, 17-134.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, De quantitate anima, PL 32, 1035-1080.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, Enarrationes in Psalmos, ed. V. Tarulli– T. Mariucci– F. Monteverde, NBA 27-28, Roma 1976-1977, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów, PSP 39-42/1, Warszawa 1986.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, Epistolae, ed. T. Alimonti, L. Carrozzi, NBA 21- 23A, Roma 1971; 1974; 1991-19922, tłum. W. Eborowicz: Augustyn, Listy (1-75), Pelplin 1991.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, In Evangelium Joannis tractatus CXXIV, ed. O. Campagna, E. Gandolfo, V. Tarulli, F. Monteverde, NBA 24/1-2, Roma 20043, tłum. W. Szołdrski – W. Kania: Św. Augustyn, Homilie na Ewangelie i Pierwszy list Jana, PSP 15, Warszawa 1977.
AUGUSTINUS HIPPONENSIS, Sermones, ed. P. Bellini – L. Carrozzi F. Cruciani, NBA 29-34, Roma 1983-1984; 1989, tłum. J. Jaworski: Św. Augustyn, Wybór mów, PSP 12, Warszawa 1973.
CYPRIANUS, De Ecclesiae catholicae unitate, ed. M. Bévenot, CCL 3, Turnhout 1972, tłum. J. Czuj: O jedności Kościoła katolickiego, POK 19, Poznań 1937, 171-193.
CYPRIANUS, Testimonia ad Quirinum, ed. R. Weber, CCL 3, Turnhout 1972, 3-179.
CYRILLONAS, Carmina, ed. G. Bickell, Die Gedichte des Cyrillonas nebst einigen anderen syrischen Inedits, “Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft” 27 (1873) 566-625.
CYRILLUS ALEXANDRINUS, In Isaiam, PG 70, 9-1450.
CYRILLUS HIEROSOLYMITANUS, Catecheses, ed. G.C. Reischl–J. Rupp S. Cyrilli Hierosolymitani archiepiscopi opera quae supersunt omnia, t. 1-2, Monachium 1848; 1860, tłum.W. Kania: Św. Cyryl Jerozolimski, Katechezy przedchrzcielne i mistagogiczne, BOK 14, Kraków 2000.
EPIPHANIUS, Panarion (34-64), ed. K. Holl, GCS 31, Leipzig 1922.
GENNADIUS MASSILIENSIS, De viris inlustribus, ed. E.C. Richardson, TU 14 A, Leipzig 1898.
GREGORIUSTURONENSIS, Liber in gloria Martyrum, PL 71, 705-800.
HIERONYMUS STRIDONENSIS, Commentarii in evangelium Matthaei, ed. D. Hurst, M. Adriaen, CCL 77, Turnhout 1969, tłum. J. Korczak: Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza, ŹMT 46, Kraków 2008.
HIERONYMUS STRIDONENSIS, Epistula 58, ed. i tłum. M. Ożóg, H. Pietras: Hieronim ze Strydonu, Listy t. 2, ŹMT 55, Kraków 2010, 69-76.
HILARIUS PICTAVIENSIS, Tractatus super Psalmos (I-XCI), ed. J. Doignon, CCL 61, Turnhout 1997.
Itinerarium Burdigalense, ed. P. Geyer, CSEL 39, Vindobonae 1898, 1-33, tłum. P. Iwaszkiewicz: Do Ziemi Świętej. Najstarsze opisy pielgrzymek (IV-VIII w.), OŻ 13, Kraków 1996, 79-86.
OPTATUS AFRUS, De schismate donatistarum adversus Parmenianum, ed. M. Labrousse, SCh 412, Paris 1995, tłum. A. Gołda: Optat z Milewy, Traktat przeciw donatystom, ŹMT 56, Kraków 2011.
ORIGENES, In Ezechielem homiliae, ed. M. Borret, SCh 352, Paris 1989, tłum. S. Kalinkowski: Orygenes, Homilie o księdze Ezechiela, ŹMT 16, Kraków 2000, 73-214.
ORIGENES, In Iesu Nave homiliae, ed. A. Jaubert, SCh 71, Paris 1960, tłum. S. Kalinkowski: Orygenes, Homilie o Księdze Jozuego, w: Orygenes, Homilie o Księgach Liczb, Jozuego, Sędziów, PSP 34/2, Warszawa 1986, 3-137.
ORIGENES, In Jeremiam homiliae, ed. P. Husson, P. Nautin, SCh 232; 238, Paris 1976-1977.
PAULINUS NOLANUS, Epistulae, ed. G. Hartel, CSEL 29, Vindobonae 1894.
PS-CYPRIANUS, De duobus montibus, ed. B. Burini, Pseudo Cipriano, I due monti Sinai e Sion. De duobus montibus (Biblioteca Patristica 25), Firenze 1994.
Sermones Escorial, ed. A. Hamman, PLS 4, 669-740.
TERTULLIANUS, De praescriptione haereticorum, ed. R.F. Refoulé, CCL 1, Turnhout 1954, 185-224, tłum. E. Stanula: Przeskrypcja przeciw heretykom, PSP 5, Warszawa 1970, 40-78.
TERTULLIANUS, De resurrectione carnis, ed. J.G.P. Borleffs, CCL 2, Turnhout 1954, 919-1012, tłum. J. Czuj: 114-132.
THEODORETUS CYRENSIS, Explanatio in Ezechielem, PG 81, 807 A - 1256 B.
THEODORETUS CYRENSIS, Interpretatio in Abdiam, PG 81, 1709 A-1718 D.
THEODORETUS CYRENSIS, Interpretatio in Jeremiam, PG 81, 495-806.
THEODORETUS CYRENSIS, Interpretatio in Psalmos, PG 80, 857-1998.
TYCONIUS AFER, Expositio Apocalypseos, ed. R. Gryson, CCL 107 A, Turnhout 2011, tłum. M. Niewiadomska: Fragmenty Tykoniusza, w: Pierwsze łacińskie komentarze do Apokalipsy. Hipolit, Wiktoryn, Hieronim, Tykoniusz (Florilegium. Studia Classica, Mediaevalia et Neolatina 10), red. D. Budzanowska, W. Linke, Warszawa 2011, 167–229.
TYCONIUS AFER, Liber regularum, ed. F.C. Burkitt, The Book of Rules of Tyconius (Texts and Studies III/1), Cambridge 1894.
ADAMIAK S., Eklezjologiczny charakter Komentarza do Apokalipsy donatysty Tykoniusza, BPTh 5 (2012) 151-162. (Crossref)
BAGATTI B., Il Golgota e la croce, Jerusalem 1978.
BUDZANOWSKA D., O rekapitulacji według Tykoniusza, WST 26/2 (2013) 77-92.
BUDZANOWSKA-WEGLENDA D., Tykoniusz i jego reguły egzegezy biblijnej. Monografia literacka, Warszawa 2015.
CAMERON M., Augustine’s Use of the Song of Songs against the Donatists, w: Augustine Biblical Exegete, ed. F. van Fleteren-J.C. Schnaubelt, New York 2001, 99-127.
CHADWICK H., The Church in Ancient Society: From Galilee to Gregory the Great (Oxford History of the Christian Church), Oxford 2001. (Crossref)
CLERICI A., Sant’Agostino. La Chiesa da Eva alla città di Dio, Roma 2000.
CZYŻEWSKI B., Ocena Liber regularum Tykoniusza przez św. Augustyna, „Studia Bydgoskie” 3 (2009) 235-247.
DE BRUYN T.S., Pelagius’s Commentary on St. Paul’s Epistle to the Romans (Oxford Early Christian Studies 4), Oxford 1993.
FOLLIET G., La typologie du «sabbat» chez saint Augustin. Son interprétation millénariste entre 389 et 400, REAug 2 (1956) 371-390. (Crossref)
FORSTNER D., Świat symboliki chrześcijańskiej. Leksykon, Warszawa 2001.
FREND W.H.C., The Donatist Church. A Movement of Protest in Roman North Africa, Oxford 1952.
GAUMER M.A., Augustine’s Cyprian. Authority in Roman Africa, Leiden–Boston 2016. (Crossref)
GAUMER M.A., The Evolution of Donatist Theology as Response to a Changing Late Antique Milieu, „Augustiniana” 58/3-4 (2008) 201-233.
GILSON E., Wprowadzenie do nauki świętego Augustyna, Warszawa 1953.
GRABAU J.L., John 4:23-24 in North African Preaching, „Scrinium” 13 (2017) 138-140. (Crossref)
HAMMAN A.G., Życie codzienne w Afryce Północnej w czasach św. Augustyna, tłum. M. Stafiej-Wróblewska, E. Sieradzińska, Warszawa 1989.
HOOVER J.A., Decoding the Donatist Capitula (North American Patristics Society Conference, Chicago 2018), https://www.academia.edu/36497476/ Decoding_the_Donatist_Capitula [08.04.2019].
HOOVER J.A., The Donatist Church in an Apocalyptic Age (Oxford Early Christian Studies), Oxford 2018. (Crossref)
JÓŹWIAK St., Państwo i Kościół w pismach św. Augustyna, Lublin 2004.
KACZMAREK T., Augustyn – Ekumenista, SWł 15 (2013) 23-36. (Crossref)
KASWALDER P.A., Onomastica biblica. Fonti scritte e ricerca archeologica (Collectio Minor 40), Jerusalem 2002.
KIRSCHNER R., Two responses to Epocal Change: Augustine and the Rabbis on Ps 137 (136), VigCh 44 (1990) 242-262. (Crossref)
LAURAS A., Deux cites, Jérusalem et Babylone. Formation et évolution d’un thème central du „De Civitate Dei”, „La Ciudad de Dios. Revista Augustiniana de cultura e investigación”, 167/1 (1954) 117-150.
LAURAS A., RONDET H., Le thème des deux cités dans l’oeuvre de saint Augustin (Études Augustinienes), Paris 1953, 99-160.
LOMBARDI A., L’ecclesiologia di S. Agostino nella polemica donatista, w: I conflitti religiosi nella scena pubblica, ed. L. Alici, Roma 2015, 225-273.
MARONE P., L’esegesi biblica di Ottato di Milevi (Studi e Proposte 5), Roma 2008.
MAZZUCCO C., La pace come unità della Chiesa e le sue metafore in Ottato di Milevi, CCC 12 (1991) 173-211.
MAZZUCCO C., Ottato di Milevi in un secolo di studi: problemi e prospettive (Università degli studi di Torino. Dipartimento di filologia, linguistica e tradizione classica 3), Bologna 1993.
NIEŚCIOR L., Żydzi w Państwie Bożym Św. Augustyna, "Vox Patrum" 19 (1990) 713-729.
OCCHIALINI U., La speranza della Chiesa pellegrina. Teologia della speranza nelle „Ennarrationes in Psalmos” di S. Agostino, Assisi 1965.
OORT VAN J., Jerusalem and Babylon. A Study into Augustine’s City of God and the Sources of his Doctrine of the Two Cities, Leiden 1991.
PACZKOWSKI M.C., Zbawienie i jego geograficzny wymiar w patrystycznej interpretacji Ps 74(73),12, BPTh 11/1 (2018) 35-56. (Crossref)
QUACQUARELLI A., La concezione della storia nei Padri prima di S. Agostino, Roma 1955.
ROMERO POSE E., Medio siglo de estudios sobre el donatismo (De Monceaux a nuestros días), „Salmaticensis” 29 (1982) 81-99. (Crossref)
ROMERO POSE E., El tratado „de montibus Sina et Sion” y el donatismo, „Gregorianum” 63 (1982) 273-299.
SIMONETTI M., Między dosłownością a alegorią. Przyczynek do historii egzegezy patrystycznej, tłum. T. Skibiński, Kraków 2000.
TILLEY M., Sustaining Donatist Self-Identity. From the Church of the Martyrs to the Collecta of the Desert, JECS 5/1 (1997) 21-35. (Crossref)
TILLEY M., The Bible in Christian North Africa. The Donatist World, Minneapolis 1997.
ZAGÓRSKI D., Commendavit nobis Dominus oves suas. Pasterska troska o wiernych w świetle Sermones św. Augustyna, Toruń – Pelplin 2013.
ZOCCA E., L’identità cristiana nel dibattito tra cattolici e donatisti, ASE 21/1 (2004) 109-130.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-4045-2314
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
