Incomprehensibility of God and the Trinitarian controversy of the fourth century
Karolina Kochańczyk-Bonińska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , PolandMarta Przyszychowska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , PolandAbstract
Chociaż koncepcja niepoznawalności Boga zawsze była w Kościele obecna, to w pierwszych wiekach bardziej istotne było ukazanie Boga bliskiego dzięki łasce i wcieleniu. W IV w. wyraźnie widać zmianę w akcentach i roli przyznawanej niepoznawalności Boga przez Ojców. Nie wzięło się to znikąd, ale było ściśle powiązane z kontrowersją eunomiańską, która jest nie tyle częścią polemiki ariańskiej, co osobnym rozdziałem w historii teologii. Wykazujemy w artykule, że podstawą różnic między Aecjuszem i Eunomiuszem z jednej strony a Ojcami Kapadockimi z drugiej były przyjęte przez nich filozoficzne założenia. Zarówno koncepcja osób boskich jak i zagadnienie poznawalności Boga wynikają z przekonania o pochodzeniu nazw: Eunomiusz wierzył, że nazwy zostały stworzone przez Boga, natomiast Ojcowie Kapadoccy utrzymywali, że to człowiek nadaje rzeczom nazwy. Różne założenia doprowadziły ich do różnych wniosków: Eunomiusz uważał, że nazwy oddają istotę rzeczy; Ojcowie, wręcz przeciwnie, byli przekonani, że człowiek nie jest w stanie poznać rzeczywistości, nawet siebie samego. Obie strony zastosowały swoje założenia do możliwości poznania Boga, co nieuchronnie doprowadziło do dwóch rozbieżnych koncepcji: Eunomiusz uznał istotę Boga za całkowicie poznawalną, ojcowie – za całkowicie niepoznawalną.
Keywords:
incomprehensibility of God, trinitarian controversy of the 4th century, EunomiusReferences
Ayers L., Nicaea and its Legacy: An Approach to Fourth-Century Trinitarian Theology, Oxford 2005
Basilius Magnus, Adversus Eunomium I 6, 1-2 (ed. B. Sesboüé – G.M. de Durand – L. Doutreleau, vol. 1, SCh 299, Paris 1982
Basilius Magnus, Epistula, ed. Y. Courtonne: Saint Basile, Lettres, texte établi et traduit, vol. 3, Paris 1966
Böhm T., Gregors Zusammenfassung der eunomianischen Position im Vergleich zum Ansatz des Eunomius (CE II 1-66), in: Gregory of Nyssa: Contra Eunomium II. An English Version with Supporting Studies. Proceedings of the 10th International Colloquium on Gregory of Nyssa (Olomouc, September 15-18, 2004), ed. L. Karfiková – S. Douglass – J. Zach¬huber, Leiden – Boston 2007, 205-216
Cassin M., L’écriture de la controverse chez Grégoire de Nysse. Polémique littéraire et exégèse dans le “Contre Eu¬nome”, Collection des Études Augustiniennes. Série Antiquité 193, Turnhout 2012
Cyril of Jerusalem, Catechesis, PG 33
Daniélou J., Eunome l’Arien et l’exegese neo-platonicienne du Cratyle, REG 69 (1956) 412-432
Daniélou J., Gregoire de Nysse at le neo-platonisme de l’ecole d’Athenes, REG 80 (1967) 395-401
Daniélou J., Introduction, in: Jean Chrysostom, Sur l’incompréhensibilité de Dieu, SCh 28bis, Paris 1970
DelCogliano M., Basil of Caesarea’s Anti-Eunomian Theory of Names: Christian Theology and Late-Antique Philosophy in the Fourth Century Trinitarian Con¬troversy, Supplements to Vigiliae Christianae 103, Leiden – Boston 2010
Eunomius, Liber apologeticus
Eunomius, The extant works, text and translation by R.P. Vaggione, Oxford 1987
Gregorius Nyssenus, Antirheticus adversus Apollina¬rium, ed. F. Müller, GNO 3/1, Leiden 1958
Gregorius Nyssenus, Contra Eunomium, ed. W. Jaeger, GNO 1, Leiden 1960
Gregorius Nyssenus, In Ecclesiasten hom., ed. P. Alexander, GNO 5, Leiden 1962
Hanson R.P.C., The Search for the Christian Doctrine of God: The Arian Controversy 318-381, Grand Rapids 2005
Karfiková L., Der Ursprung der Sprache nach Eu¬nomius und Gregor vor dem Hintergrund der antiken Sprachtheorien (CE II 387-444; 543-553), in: Gregory of Nyssa: Contra Eunomium II. An English Version with Supporting Studies. Proceedings of the 10th International Colloquium on Gregory of Nyssa (Olomouc, September 15-18, 2004), ed. L. Karfiková – S. Douglass – J. Zach¬huber, Leiden – Boston 2007
Meredith A., The language of God and Human Language, in: Gregory of Nyssa: Contra Eunomium II. An English Version with Supporting Studies. Proceedings of the 10th International Colloquium on Gregory of Nyssa (Olomouc, September 15-18, 2004), ed. L. Karfiková – S. Douglass – J. Zach¬huber, Leiden – Boston 2007
Orbe A., La epinoia. Algunos preliminares históricos de la distinción kat’ epinoian (En torno a la Filosofía de Leoncio Bizantino), Roma 1955
Radde-Gallwitz A., Basil of Caesarea, Gregory of Nyssa, and the Transformation of Divine Sim¬plicity, New York 2009
Stępień T., Znany – Nieznany Bóg. Uwagi na temat rozwoju doktryny niepoznawalności Boga u chrześcijańskich autorów od II do VI w. (Known vs. Unknown God. Remarks on Development of the Doctrine of Unknowability of God in Church Fathers – II/VI c. AD), “Hybris” 20 (2013) 83-106
Theodoretus, Haereticarum fabularum liber quartus, PG 83
Toom T., Hilary of Poitiers’ De Triniate and the Name(s) of God, VigCh 64 (2010)
Vaggione R.P., Eunomius of Cyzicus and the Nicene Revolution, Oxford 2000
Zachhuber J., Christological Titles – conceptually aplied? (CE II, 294-358), in: Gregory of Nyssa: Contra Eunomium II. An English Version with Supporting Studies. Proceedings of the 10th International Colloquium on Gregory of Nyssa (Olomouc, September 15-18, 2004), ed. L. Karfiková – S. Douglass – J. Zach¬huber, Leiden – Boston 2007
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
