Early Christian heresies – introductory issues
Bogdan Czyżewski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu , PolandAbstract
In the times of the Church Fathers the notion of heresy was related to the false doctrine what became the cause of derogations from the unity of the Church. It was a false tenet about God, hence the Fathers of the Church tried to define not only mistakes created within the Church, but also to develop orthodox doctrine. Due to the vastness of the this subject authors and texts defining heresies were selected. Firstly, attention was drawn on the Greek term a†resij contained in pagan literature and the writings of the New Testament, which allowed to see what was the impact, especially the biblical definition of heresy, on the understanding of the early Christian writers, especially before the first Council of Nice in 325. It was also necessary to ask about the origin of heresy and its characteristics. Fathers affirmed unequivocally that their creation were associated mainly with making the wrong choices. The result of this were incorrect relations of heretics to the truth and to the Church, wrong image of God and abiding in stubbornness. Fathers also attempted to define more precisely the scope of meaning of schism and heresy, which are concepts often used as synonyms.
Keywords:
heresy, schism, Fathers of the Church, orthodoxy, doctrineReferences
Augustinus, Contra Faustum Manichaeum, PL 42, 207-518, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, Przeciw Faustusowi. Księgi XXII-XXXIII, PSP 56, Warszawa 1991.
Augustinus, De civitate Dei, PL 41, 13-804, tłum. W. Kornatowski: Święty Augustyn, O państwie Bożym, t. 1-2, Warszawa 1977.
Augustinus, De fide et symbolo, PL 40, 181-196, tłum. L. Gładyszewski: Augustyn, O wierze i symbolu, w: Augustyn – Piotr Chryzolog – Wenancjusz Fortunatus, Symbol apostolski w nauczaniu Ojców, ŹMT 53, Kraków 2010, 26-59.
Augustinus, De haeresibus, PL 42, 21-50.
Basilius Caesariensis, Epistulae, PG 32, 220-1112, tłum. W. Krzyżaniak: Św. Bazyli Wielki, Listy, Warszawa 1972.
Clemens Alexandrinus, Stromata, PG 9, 9-602, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska: Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, t. 1-2, Warszawa 1994.
Cyprianus, Epistulae, PL 4, 191-438, tłum. W. Szołdrski: Św. Cyprian, Listy, PSP 1, Warszawa 1969.
Epiphanius Constantiensis, Panarion, PG 41, 173-1200, tłum. M. Gilski: Epifaniusz z Salaminy, Panarion: Herezje 1-33, Kraków 2015.
Filastrius Brixiensis, Diversarum hereseon liber, PL 12, 1111-1301.
Gregorius Magnus, Moralia sive Expositio in Iob, PL 75, 509-1162, tłum. A. Wójcik: Św. Grzegorz Wielki, Moralia. Komentarz do Księgi Hioba, t. 2, ŹM 41, Kraków 2006.
Hieronymus, Commentarius in epistulam Pauli Apostoli ad Titum, PL 26, 307-618, tłum. A. Baron: Hieronim, Komentarz Listu do Tytusa w jednej Księdze, w: Ambrozjaster – Hieronim – Pelagiusz, Komentarze do Listu św. Pawła do Tytusa, ŹMT 28, Kraków 2003, 127-190.
Hilarius Pictaviensis, De Trinitate, PL 10, 25-472, tłum. E. Stanula: Św. Hilary z Poitiers, O Trójcy Świętej, PSP 64, Warszawa 2005.
Hilarius Pictaviensis, Tractatus super psalmos, PL 9, 231-907.
Hippolytus Romanus, Refutatio omnium haeresium, PG 16, 3017-3454.
Ignatius Antiochenus, Epistulae VII genuinae, PG 5, 644-728, tłum. A. Świderkówna, w: Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, BOK 10, Kraków 2010, 104-148.
Irenaeus Lugdunensis, Adversus haereses, PG 7, 437-1224, tłum. W. Myszor, w: tenże, Ireneusz z Lyonu i gnostycy. Zdemaskowanie i odparcie fałszywej gnozy. Tłumaczenie: Adversus haereses Księga I i II, Katowice 2016 = SACh SN 17 (2016).
Isidorus Hispalensis, Etymologiae, PL 82, 73-728.
Iustinus, Apologia I, PG 6, 328-470, tłum. L. Misiarczyk, w: Justyn Męczennik, 1 i 2 Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem, Warszawa 2012, 43-89.
Iustinus, Dialogus cum Iudaeo Tryphone, PG 6, 472-800, tłum. L. Misiarczyk, w: Justyn Męczennik, 1 i 2 Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem, Warszawa 2012, 159-318.
Polycarpus Smyrnensis, Epistula ad Philippenses, PG 5, 1005-1016, tłum. A. Świderkówna, w: Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, BOK 10, Kraków 2010, 156-161.
Tertullianus, Adversus Marcionem, ed. A. Kroymann, CCL 1, Turnhout 1954, 441-726, tłum. S. Ryznar: Tertulian, Przeciw Marcionowi, PSP 58, Warszawa 1994.
Tertullianus, De praescriptione haereticorum, ed. R.F. Refoulé, CCL 1, Turnhout 1954, 187-224, tłum. E. Stanula: Tertulian, Preskrypcja przeciw heretykom, w: Tertulian, Wybór pism, PSP 5, Warszawa 1970, 40-78.
Vincentius Lerinensis, Commonitorium, PL 50, 637-686, tłum. J. Stahr: Wincenty z Lerynu, Pamiętniki, POK 8, Poznań 1928 (reprint 2012).
Boulluec A. Le, La notion d’héresie dans la littérature grecque IIe-IIIe siècles, t. 1-2, Paris 1985.
Drączkowski F., Patrologia, Pelplin – Lublin 1998.
Fiedrowicz M., Teologia Ojców Kościoła. Podstawy wczesnochrześcijańskiej refleksji nad wiarą, tłum. W. Szymona, Kraków 2009.
Gigilewicz E., Schizma, EK XVII 1234.
Le monde grec ancien et la Bible, éd. C. Mondesert, Paris 1984.
Myszor W, Herezja. W okresie patrystycznym, EK VI 752-754.
Myszor W., Herezje, w: Katolicyzm A-Z, red. Z. Pawlak, Poznań 1982, 131-134.
Myszor W., Wstęp. Marcjon i marcjonizm, w: Tertulian, Przeciw Marcjonowi, PSP 58, Warszawa 1994, 9-31.
O’Collins G. – FarrugiaE.G., Leksykon pojęć teologicznych i kościelnych, tłum. J. Ożóg – B. Żak, Kraków 2002.
Ortodoksja, herezja, schizma w Kościele starożytnym, red. F. Drączkowski – J. Pałucki – P. Szczur – M. Szram – M. Wysocki – M. Ziółkowska, Lublin 2012.
Rabiej S., Herezja. W Biblii, EK VI 751-752.
Simonetti M., Ortodossia ed eresia tra I e II secolo, VetCh 29 (1992) 359-389.
Stachura M., Heretycy, schizmatycy i manichejczycy wobec Cesarstwa Rzymskiego (lata 324-428, wschodnia część Imperium), Kraków 2000.
Turner H.E.W., The Pattern of Christian Truth. A Study in the Relations between Orthodoxy and Heresy in the Early Church, Eugene 20042.
Widok N., Ortodoksja, herezja, schizma – wyjaśnienie pojęć, w: Ortodoksja, herezja, schizma w Kościele starożytnym, red. F. Drączkowski – J. Pałucki – P. Szczur – M. Szram – M. Wysocki – M. Ziółkowska, Lublin 2012, 15-34.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
