Christian substitute spectacles in proposal of certain Church Fathers

Stanisław Longosz

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Poland


Abstract

The Church Fathers presented a decidedly negative stance toward all public spectacles of their time, which they generally accused of being immoral and idola­trous in nature. For this reason, the ancient Church, although it has inherited many spectacular elements (especially in the area of liturgy – processions and acclama­tions, among others; and in the sphere of the language – many terms, expressions and comparisons), has never created its own drama. Many authors of that time, especially those concerned with pastoral implica­tions, noticed that this definitely negative attitude was failing in practice, because many Christians, even though they had renounced the spectacular splendor of the devil at baptism, often attended spectacles, because it was very difficult to eradi­cate their desire to watch performances, which they treated as a public pleasure they are entitled to (voluptates). In response to this situation, many early Christian writers renounced efforts to uproot people’s desire for viewing pleasure, and proposed to change the sub­ject being viewed. Instead of harmful public spectacles, they suggested watching Christian substitute performances, which included beautiful scenery of nature (as was already suggested by some stoics), but most often more expressive biblical scenes or events. The author of the article selects and presents five early Christian writers – Tertullian, Novatian, St. John Chrysostom, St. Augustine and Quodvultdeus, who openly wrote about such substitute Christian performances.

Keywords:

Early Christian attitude to the spectacles, ancient public spectacles, early Christian alternative spectacles

Augustinus, De catechizandis rudibus, ed. I. Bauer, CCL 46, Turnhout 1969, 121-178, tłum. W. Budzik: Św. Augustyn, Pisma katechetyczne, Warszawa 1952, 1-60.

Augustinus, De Trinitate, ed. W.J. Mountain – F. Glorie, CCL 50, Turnhout 1968, tłum. M. Stokowska, POK 25, Poznań 1963.

Augustinus, De vera religione, ed. K.-D. Daur, CCL 32, Turnhout 1962, lub PL 34, 121- 172, tłum. J. Ptaszyński: Św. Augustyn, O prawdziwej wierze, w: Św. Augustyn, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999, 733-818.

Augustinus, Enarrationes in Psalmos, ed. D.E. Dekkers – I. Fraipont, CCL 38-40, Turnhout 1956, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów, PSP 37-42, Warszawa 1986.

Augustinus, In Joannis evangelium tractatus CXXIV, ed. R. Willems, CCL 36, Turnhout 1954, 1-688, tłum. W. Szołdrski – W. Kania: Św. Augustyn, Homilie na Ewangelie i Pierwszy List św. Jana, PSP 15/1, Warszawa 1977, 27-551; PSP 15/2, Warszawa 1977, 9-379.

Augustinus, Sermo 9, PL 38, 75-91.

Augustinus, Sermo 51, PL 38, 332-354.

Augustinus, Sermo 345, PL 39, 1517-1522.

Augustinus, Sermones (273-340A), ed. A. Quacquarelli – M. Recchia, NBA 33, Roma 1986.

Basilius Caesariensis, De Spiritu Sancto, éd. B. Pruche, SCh 17bis, Paris 1968, tłum. A. Brzóstkowska: Św. Bazyli, O Duchu Świętym, Warszawa 1999.

Cassiodorus, Expositio Psalmorum, ed. M. Adriaen, CCL 97, Turnhout 1958.

Cicero, De natura deorum Cicero, ed. J.B. Mayor, vol. 1-3, Cambridge 1880-1885.

Cyprianus, De opere et eleemosynis, ed. M. Simonetti, CCL 3A, Turnhout 1976, 55-72, tłum. J. Czuj, POK 19, Poznań 1937, 324-347.

Eusebius Caesariensis, De martyribus Palaestinae, ed. G. Bardy, SCh 55, Paris 1967, 120- 174, tłum. A. Lisiecki, POK 3, Poznań 1924, 463-495.

Jacobus Sarugensis, De ludis theatralibus, ed. C. Moss: Jacob of Serugh, Homilies on the spectacles of the theatre, „Le Muséon” 48 (1935) 87-112.

Joannes Chrysostomus, Ad eos qui scandalizati sunt, éd. A.-M. Malingrey, SCh 79, Paris 1961, 52-276.

Joannes Chrysostomus, Ad populum Antiochenum homiliae, PG 49, 15-222.

Joannes Chrysostomus, Ad Theodorum lapsum, éd. J. Dumortier, SCh 117, Paris 1966.

Joannes Chrysostomus, Adversus Judaeos, PG 48, 843-942, tłum. J. Iluk w tegoż: Żydowska politeja i Kościół w Imperium Rzymskim u schyłku antyku, t. 1, Gdańsk 2006, 51-270.

Joannes Chrysostomus, Contra ludos et theatra, PG 56, 263-270, tłum W. Kania, PSP 8, Warszawa 1971, 175-181.

Joannes Chrysostomus, De inani gloria et de educandis liberis, éd. A.-M. Malingrey, SCh 188, Paris 1972, 64-196, tłum. W. Kania, PSP 13, Warszawa 1974, 157-185 lub BOK 19, Kraków 2002, 73-105.

Joannes Chrysostomus, De Lazaro con., PG 48, 963-1054.

Joannes Chrysostomus, De Maccabaeis hom. 1-2, PG 50, 617-626, tłum. W. Kania, PSP 8, Warszawa 1971, 150-155.

Joannes Chrysostomus, De Meletio Antiocheno, PG 50, 515-520, tłum. W. Kania, PSP 8, Warszawa 1971, 162-167.

Joannes Chrysostomus, Epistulae ad Olympiadem, ed. A.-M. Malingrey, SCh 13bis, Paris 1968, tłum. W. Kania, BOK 19, Kraków 2002, 205-250.

Joannes Chrysostomus, In Acta Apostolorum hom., PG 60, 13-384.

Joannes Chrysostomus, In epistulam ad Colossenses hom., PG 62, 299-392.

Joannes Chrysostomus, In epistulam I ad Corinthios hom., PG 61, 9-382.

Joannes Chrysostomus, In epistulam II ad Corinthios hom., PG 61, 381-610.

Joannes Chrysostomus, In epistulam II ad Timotheum hom., PG 62, 599-662, tłum. T. Sinko: Św. Jan Złotousty, Homilie na Listy Pasterskie św. Pawła I i na List do Filemona, Kraków 1949, 193-304.

Joannes Chrysostomus, In epistulam ad Hebraeos hom., PG 63, 9-236.

Joannes Chrysostomus, In Genesin serm., PG 53, 21-385; 54, 385-580.

Joannes Chrysostomus, In illud Isaiae dictum: „Ego Dominus Deus feci lumen”, PG 56, 141-152.

Joannes Chrysostomus, In illud: „Vidi Dominum” homiliae, PG 56, 97-142.

Joannes Chrysostomus, In Joannem hom., PG 59, 23-482.

Joannes Chrysostomus, In martyres hom., PG 50, 661-665.

Joannes Chrysostomus, In Matthaeum hom., PG 57, 13 - 58, 794, tłum. J. Krystyniacki (hom. 1-40, 61-90) – A. Baron (hom. 41-60), ŹMT 18 i 23, Kraków 2000 i 2001.

Joannes Chrysostomus, In S. Barlaam martyrem, PG 50, 675-682.

Joannes Chrysostomus, In S. Ignatium martyrem, PG 50, 587-596, tłum. W. Kania, BOK 19, Kraków 2002, 179-192.

Joannes Chrysostomus, Quod nemo laeditur nisi a seipso, PG 52, 459-480.

Joannes Mandacunius, Homilia 17: Contra ludos theatrales, übers S. Weber, BKV 58, 1. Reihe, Kempten – München 1927, 184-192.

Juvenalis, Saturae, ed. J.D. Duff, Cambridge 1966.

Lactantius, Divinae institutiones, ed. S. Brandt – G. Laubmann, CSEL 19, Vindobonae 1890.

Minucius Felix, Octavius, ed. C. Halm, CSEL 2, Vindobonae 1867, tłum. M. Szarmach, PSP 44, Warszawa 1988, 20-77.

Novatianus, De spectaculis, ed. G.F. Diercks, CCL 4, Turnhout 1972, 167-179, lub ed. A. Saggioro: Novaziano, Gli spettacoli, Introduzione, testo, traduzione e commento, BPatr 37, Bologna 2001, tłum. pol. zbiorowe, wstęp M. Eder, „Meander” 56 (2002) nr 2, 69-75.

Quodvultdeus, Sermones de Symbolo, ed. R. Braun, CCL 60, Turnhout 1976, 303-363 lub PL 40, 637-668.

Seneca, Epistulae morales ad Lucillium, ed. R.M. Gummere, t. 1-3, London – New York 1917-1925.

Salvianus Massiliensis, De gubernatione Dei VI, éd. G. Lagarrigue, SCh 220, Paris 1975, 360-429, tłum. T. Kołosowski: Salwian z Marsylii, O rządach Boga, w: Salwian z Marsylii, Dzieła wszystkie, PSP 66, Warszawa 2010, PSP 66, 197-219.

Tertullianus, Apologeticum, ed. E. Dekkers, CCL 1, Turnhout 1954, 77-172, tłum. J. Sajdak, POK 20, Poznań 1947.

Tertullianus, De spectaculis, ed. E. Dekkers, CCL 1, Turnhout 1954, 227-253 lub ed. M. Turcan, SCh 332, Paris 1986, tłum. W. Myszor, PSP 5, Warszawa 1970, 79-113.

Baumeister T., Das Theater in der Sicht der alten Kirche, w: Theaterwesen und dramatische Literatur, hrsg. G. Holtus, Tübingen 1987, 109-124.

BurligaB., Tertullian on the paradox of the Roman amphitheatre games (De spectaculis 22), "Vox Patrum" 65 (2016) 119-127. (Crossref)

Colish M.L., The stoic Tradition from Antiquity to the early Middle Ages, vol. 2: Stoicism in Christian Latin thought, Leiden 1985, 9-29.

Daniélou J., Le origini del cristianesimo latino. Storia delle dottrine cristiane prima di Nicea, Bologna 1991.

Eriau J.B., Pourquoi les Pères de l’Église ont condamné le théatre de leur temps, Paris – Angers 1914.

Fredouille J.C., Tertullien et la conversion de la culture antique, Paris 1972.

Jeux et spectacles dans l’antiquité tardive, ed. J.-M. Carrié, Turnhout 2007 = „Antiquité Tardive” 15 (2007).

Jürgens H., Pompa diaboli. Die lateinischen Kirchenväter und das antike Theater, Stuttgart 1972.

Kessler A., Tertullian und das Vergnügen in „De spectaculis”, „Zeitschrift für Philosophie und Theologie” 41 (1994) 313-353.

Klein R., „Spectaculorum voluptates adimere”. Zum Kampf der Kirchenväter gegen Circus und Theater, w: Theater, Theaterpraxis, Theaterkritik im Kaiserzeitlichen Rom, hrsg. J. Fugmann, München – Leipzig 2004, 155-174. (Crossref)

Longosz S., Dramatyzowane homilie patrystyczne zalążkiem dramatu chrześcijańskiego, "Vox Patrum" 65 (2016) 389-431. (Crossref)

Longosz S., Teatr miejscem kultu bóstw pogańskich w opinii autorów wczesnochrześcijańskich, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia” 27 (1992) t. 254, 135-149

Longosz S., Widowiska teatralne zagrożeniem dla życia rodzinnego według św. Jana Chryzostoma. Wprowadzenie i wybór tekstów, w: Chrześcijanie a życie publiczne w Cesarstwie Rzymskim III-IV wieku, red. J. Śrutwa, Lublin 1988, 135-198.

Longosz S., Zalążki dramatu chrześcijańskiego w literaturze patrystycznej, RH 44 (1996) z. 3, 263-273.

Lugaresi L., Il teatro di Dio. Il problema degli spettacoli nel cristianesimo antico (II-IV secolo), Brescia 2008.

Lugaresi L., Vanitas ludus omnis. Il problema degli spettacoli nel cristianesimo antico (II-V secolo), Diss., Bologna – Paris 2006.

Moreschini C., Tertulliano tra stoicismo e platonismo, w: Kerygma und Logos. Festschrift C. Andresen, Göttingen 1979, 167-179.

Mosci Sassi M.G., Una proposta di lettura a Tert. Spect. 29, 5, „Res Publica Litterarum” 12 (1989) 139-143.

Myszor W., Teatr i widowiska w ocenie greckich pisarzy kościelnych, w: Chrześcijanie a życie publiczne w Cesarstwie Rzymskim III-IV wieku, red. J. Śrutwa, Lublin 1988, 123-134.

Pasquato O., Gli spettacoli in S. Giovanni Crisostomo. Paganesimo e cristianesimo ad Antiochia e Costantinopoli nel IV secolo, Roma 1976.

Poque S., Spectacles et festins offerts par Augustin d’Hippone pour les fêtes des martyrs, „Pallas” 15 (1968) 103-125. (Crossref)

Potter D.S., Martyrdom as spectacle, w: Theater and society in classical world, ed. R. Scodel, Ann Arbor 1992, 53-88.

Potter D.S.,, Death as spectacle and subsequent disposal, „Journal of Roman Archeology” 14 (2001) 475-484.

Power V., Tertullian: father of clerical animosity toward the theatre, „Educational Theatre Journal” 23 (1971) 36-50. (Crossref)

Prete S., L’Antico Testamento in Novaziano: De spectaculis 10, „Augustinianum” 22 (1982) 229-237. (Crossref)

Rahner H., Pompa diaboli. Ein Beitrag zur Bedeutungsgeschichte des Wortes pompe-pompa in der urchristlichen Taufliturgie, ZKTh 55 (1931) 239-273.

Rambaux C., Tertullien face aux morales des trois premiers siècles, Paris 1979.

Sawhill J.A., The use of atletic metaphors in the biblical homilies of St. J. Chrysostom, Princeton 1928

Schlapbach K., Spectaculum naturae as „theatrical” experience: new uses of an „old comparison”, StPatr 44 (2011) 421-426

Schnusenberg Ch., Das Verhältnis von Kirche und Theater. Dargestellt an ausgewählten Schriften der Kirchenväter und liturgischen Texten, Bern – Frankfurt 1981.

Schöllgen G., Die Teilnahme der Christen am städtischen Leben in vorkonstantinischer Zeit. Tertullians Zeugnis für Karthago, RQ 77 (1982) 1-29.

Słapek D., Sport i widowiska w świecie antycznym. Kompendium, Kraków – Warszawa 2010.

Spanneut M., Le stoïcisme des Pères de l’Église, Paris 1957.

Spanneut M., Les normes morales du stoicïsm chez les Pères de l’Église, „Studia Moralia” 19 (1981) 153-175.

Spectacula, ed. M. Vinzent – K. Schlapbach, Leuven – Paris 2013 = StPatr 60 (2013).

Śrutwa J., Widowiska epoki klasycznej w ocenie Kościoła afrykańskiego II-V wieku, RTK 27 (1980) z. 4, 43-56.

Stanula E., Widowiska w ocenie Ojców Kościoła, SaeCh 1 (1995) 7-16.

Vandenberhe B.H., Saint Jean Chrysostome et les spectacles, ZRGG 7 (1955) 34-46. (Crossref)

Vogt H.J., Coetus sanctorum. Der Kirchenbegriff des Novatian und die Geschichte seiner Sonderkirche, Bonn 1968.

Wagner F., Geschichte der Sittlichkeitsbegriffes, Bd. 2: Der Sittlichkeitsbegriff in der Hl. Schrift und in der altchristlichen Ethik, Münster 1931.

WaszinkJ.H., Pompa diaboli, VigCh 1 (1947) 13-41 (Crossref)

Weismann W., Kirche und Schauspiele. Die Schauspiele im Urteil der lateinischen Kirchenväter, unter besonderer Berücksichtigung von Augustin, Würzburg 1972.

Wolf P., Die Stellung der Christen zu den Schauspielen nach Tertullians Schrift „De spectaculis”, Leipzig 1897.

Zawadzka M., Kilka uwag o wschodniochrześcijańskiej krytyce rzymskich widowisk (na podstawie „De spectaculis” Tertuliana, „De spectaculis” Nowacjana, „De gubernatione Dei VI” Salwiana z Marsylii, "Vox Patrum" 46-47 (2004) 433-439. (Crossref)


Published
2018-12-16


Longosz, S. (2018). Chrześcijańskie widowiska zastępcze w propozycji Ojców Kościoła. Vox Patrum, 67, 303–360. https://doi.org/10.31743/vp.3403

Stanisław Longosz 
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II



License

Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.