God’s and human fatherhood in the terms of St. Augustine
Antoni Swoboda
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu , PolandAbstract
The presented article consists of two main parts. The first one describes the characteristic elements of God’s fatherhood as it is seen by St. Augustine. Author of the study shows in this section Augustine’s teaching on God as a creator and parent. Author points as well to the manifestations of God’s actions towards man, to show finally the views of St. Augustine on the place of God in human life. The second part takes into the light the thoughts of Bishop of Hippo on human fatherhood and especially reveals his views on the relationship of the human fatherhood to God’s fatherhood and indicates a good of the procreation. In the last part of this section, the author presents an assessment of earthly fatherhood made by St. Augustine.
Keywords:
Human fatherhood, Divine fatherhood, St. Augustine, fatherhood, paternityReferences
Anoz J., El Padre en la predicación agustiniana, „Augustinus” 47 (2002) fasc. 184-185, 5-39 (Crossref)
Arjava A., Paternal power in late antiquity, JRS 88 (1998) 147-165 (Crossref)
Armas G., Hacia una ética agustiniana del hogar, „Augustinus” 7 (1962) (Crossref)
Astolfi R., Costituzione di servitù e destinazione del padre di famiglia, „Bullettino dell’Istituto di Diritto Romano” 72 (1969) 181-201
Augustinus, Confessiones, ed. P. Knöll, CSEL 33/1, Vindobonae 1896, tłum. Z. Kubiak: Święty Augustyn, Wyznania, Warszawa 1982
Augustinus, Contra Adimantum Manichaei discipulum liber 1, ed. I. Zycha, CSEL 25/1, Vindobonae 1891, 113-190, tłum. J. Sulowski: Przeciw Adimantowi, w: Pisma przeciw manichejczykom, PSP 54, Warszawa 1990
Augustinus, Contra duas epistulas Pelagianorum libri IV, ed. C.F. Urba – I. Zycha, CSEL 60, Vindobonae 1913, 423-570
Augustinus, Contra Faustum Manichaeum libri XXXIII, ed. I. Zycha, CSEL 25/1, 249- 797, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, Przeciw Faustusowi. Księgi I-XXI, PSP 55, Warszawa 1991
Augustinus, Contra Julianum libri VI, PL 44, 641-874, tłum. W. Eborowicz: Św. Augustyn, Przeciw Julianowi, PSP 19/1-2, Warszawa 1977
Augustinus, Contra Secundinum, ed. I. Zycha, CSEL 25/2, Vindobonae 1892, 905-947, tłum. J. Sulowski, PSP 56, 161-193
Augustinus, De bono coniugali liber unus, ed. I. Zycha, CSEL 41, Vindobonae 1900, 187- 230, tłum. W. Eborowicz, w: Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, red. A. Eckmann, Lublin 2003, 73-116
Augustinus, De bono viduitatis, ed. I. Zycha, CSEL 41, 305-343, tłum. T. Gacia, w: Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, s. 183-222
Augustinus, De civitate Dei libri XXII, ed. E. Hoffmann, CSEL 40/1-2, Vindobonae 1899-1900, tłum. W. Kornatowski: Święty Augustyn, O państwie Bożym, t. 1-2, Warszawa 1977
Augustinus, De consensu Evangelistarum libri IV, ed. F. Weihrich, CSEL 43, Vindobonae – Lipsiae 1904, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, O zgodności Ewangelistów, PSP 50, Warszawa 1989
Augustinus, De doctrina christiana, ed. J. Martin, CCL 32, Turnholti 1962, 1-167, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, O nauce chrześcijańskiej, Warszawa 1989
Augustinus, De gratia Christi et de peccato originali, ed. C.F. Urba – J. Zycha, CSEL 42, Vindobonae 1902, 125-206
Augustinus, De moribus Ecclesiae catholicae et de moribus Manichaeorum libri duo, PL 32, 1309-1378
Augustinus, De nuptiis et concupiscentia ad Valerium libri duo, ed. C.F. Urba – J. Zycha, CSEL 42, 211-319, tłum. K. Kościelniak, w: Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, s. 343-390
Augustinus, De octo quaestionibus ex Veteri Testamento, ed. D. De Bruyne, CCL 33, Turnholti 1958, 469-472, partim in PL 35, 1374
Augustinus, De opere monachorum, ed. J. Zycha, CSEL 41, 531-595, tłum. R. Szaszka, w: Św. Augustyn, Pisma monastyczne, ŹM 27, Kraków 2002, 185-267
Augustinus, De sancta virginitate, ed. J. Zycha, CSEL 41, 235-302, tłum. P. Nehring, ŹM 27, 271-348
Augustinus, De seromone Domini in monte libri duo, ed. A. Mutzenbecher, CCL 35, Turnholti 1967, tłum. S. Ryznar – J. Sulowski, w: Św. Augustyn, O kazaniu Pana na górze. Do Symplicjana o różnych problemach. Problemy Ewangeliczne, PSP 48, Warszawa 1989, 21-130
Augustinus, De Trinitate libri quindecim, ed. W.J. Mountain, CCL 50-50A, Turnholti 1968, tłum. M. Stokowska: Św. Augustyn, O Trójcy Świętej, Kraków 1996
Augustinus, Enarrationes in Psalmos, CCL 38-40, ed. E. Dekkers – J. Freipont, CCL 38-40, Turnholti 1956, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów, PSP 37-42, Warszawa 1986
Augustinus, Epistulae, ed. A. Goldbacher, CSEL 34/1, Vindobonae 1895; CSEL 34/2, Vindobonae 1898; CSEL 44, Vindobonae 1904; CSEL 57, Vindobonae 1911; CSEL 58, Vindobonae 1923, tłum. W. Eborowicz, Św. Augustyn, Listy (1-75), Pelplin 1991
Augustinus, In Joannis Evangelium tractatus CXXIV, ed. D.R. Willems, CCL 36, Turnholti 1954, tłum. W. Szołdrski, w: Św. Augustyn, Homilie na Ewangelię i Pierwszy List św. Jana, PSP 15/1-2, Warszawa 1977
Augustinus, Opus imperfectum contra secundam responsionem Juliani, ed. M. Zelzer, CSEL 85/1, Vindobonae 1974; CSEL 85/2, Wien 2004
Augustinus, Quaestiones in Heptateuchum libri VII, ed. I. Zycha, CSEL 28/2, Vindobonae 1895, 3-506, tłum. J. Sulowski: Św. Augustyn, Problemy Heptateuchu, PSP 46-47, Warszawa 1990
Augustinus, Sermones, PL 38, 23-1483; PL 39, 1493-1638
Bardy G., Święty Augustyn. Człowiek i dzieło, Warszawa 1955
Blázquez N., Feminismo agustiniano, „Augustinus” 27 (1982) (Crossref)
Bojarski W. – Wierzbowski B., Historia prawa. Część 1: Starożytność, Toruń 1978
Borgo A., Famiglia, paternità e sangue: a proposito di un saggio recente di antropologia latina, „Vichiana” 12 (2010) fasc. 2, 294-297
Brown P., Zmierzch starożytności, w: Historia życia prywatnego. Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, red. P. Veyne, tłum. M. Rostworowska, t. 1, Wrocław – Warszawa – Kraków 1998, 223-298
Bruning B., „Ab utero matris meae, quae multum sperauit in te”: la maternité et la paternité d’Augustin, „Augustiniana” 54 (2004) fasc. 1-4, 379-400
Buckland W.W., Diligens paterfamilias, w: Studi in onore di Pietro Bonfante nel XL anno d’insegnamento, ed. E. Albertario – P. de Francisci – P. Ciapessoni, vol. 2, Milano 1930
Burnell P., Las funciones de la familia y de la sociedad civil en «la ciudad de Dios» de San Agustín, „Augustinus” 45 (2000) fasc. 176-177, 27-33 (Crossref)
Calonghi F., Dizionario Latino-italiano, vol. 1, Torino 1972
Capogrossi Colognesi L., Ancora sui poteri del pater familias, „Bullettino dell’Istituto di Diritto Romano” 73 (1970) 357-425
Carcopino J., Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, tłum. M. Pąkcińska, Warszawa 1960
Carucci P.L., Questioni di paternità nel diritto di età imperiale, „Studia et Documenta Historiae et Iuris” 78 (2012) 41-86
Catalálan J.M., El matrimonio en la obra pastoral de san Agustín, „Augustinus” 34 (1989) (Crossref)
Cignelli L., La „Famiglia – modello” nella Chiesa patristica, „Liber Annus” 32 (1982)
Conde Guerri E., El padre romano como educador: „iniciación para la vida perdurable”, w: Visiones mítico-religiosas del padre, s. 45-59
Crook J.A., Patria potestas, CQ 17 (1967) 113-122 (Crossref)
Database of Latin Dictionaries (DLD) by CTLO, wyd. Brepols Publishers, Turnhout 2013
Dénoyez J., Le paterfamilias et l’évolution de ça position, w: Synteleia Vincenzo Arangio-Ruiz, ed. A. Guarino – L. Labruna, Napoli 1964
Donadio N., «Iudicium domesticum», riprovazione sociale e persecuzione pubblica di atti commessi da sottoposti alla «patria potestas», „Index” 40 (2012) 175-195
Dumont J.Ch., L’imperium du pater familias, w: Parenté et stratégies familiales dans l’Antiquité romaine, ed. J. Andreau – H. Bruhns, Paris, Paris 1990, 475-495
Eborowicz W., Wstęp, w: Św. Augustyn, Przeciw Julianowi, Warszawa 1977, PSP 19/1, 74
Eborowicz W., Wstęp, w: Św. Augustyn, Wartości małżeństwa, Pelplin 1980
Eckmann A., Starożytna rodzina grecka i rzymska, VoxP 5 (1985) t. 8-9, 29-51 (Crossref)
Eckmann A., Wielkość i godność kobiety według świętego Augustyna, w: Symbol Apostolski w pismach świętego Augustyna, red. A. Eckmann, Lublin 1999
Forcellini A., Lexicon Totius Latinitatis, Patavii 1965
Francesco A. De, Il diritto agli alimenti tra genitori e figli: un’ipotesi ricostruttiva, „Labeo” 47 (2001) fasc. 1, 28-62
Gallo F., Osservazioni sulla signoria del paterfamilias in epoca arcaica, w: Studi in onore di Pietro de Francisci, vol. 1, Milano 1956
Gębka M., Rola ojca w antycznej Grecji i Rzymie, „Poznańskie Zeszyty Humanistyczne” 20 (2013) 33-49
Guarino A., Il «buon padre» gentiluomo?, „Labeo” 37 (1991) fasc. 2, 238-241
Hamman A.G., Życie codzienne w Afryce Północnej w czasach św. Augustyna, tłum. M. Stafiej-Wróblewska – E. Sieradzińska, Warszawa 1989
Honings B., Morale coniugale Agostiniana, „Ephemerides Carmeliticae” 20 (1969)
Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Warszawa 1992
Jundziłł J., Modele małżeństwa w Rzymie pogańskim a wczesnochrześcijańskim, w: Społeczeństwo i kultura do XVI w., red. J. Śliwiński, Studia i Materiały 36, Olsztyn 1992, 9-18
Khodoss F., L’enfant est le père de l’homme, w: Saint Augustin, ed. P. Ranson, Paris 1988, 348-355
Korpanty J., Słownik łacińsko-polski, t. 2, Warszawa 2003
Kuryłowicz M., Kontynuacja rodziny w państwie i prawie rzymskim okresu republiki, w: Divina et humana. Księga jubileuszowa w 65. rocznicę urodzin ks. prof. Henryka Misztala, red. A. Dębiński – W. Bar – P. Stanisz, Lublin 2001, 125-133
Larrabe J.L., Espiritualidad y castidad matrimonial según san Augustin (En homenaje en el XVI Centenario de su bautismo), EstA 22 (1987) fasc. 1-3, 248 (Crossref)
Larrabe J.L., Matrimonio cristiano y educación de los hijos, según san Agustín, „Augustinus” 18 (1973) (Crossref)
Lefebvre-Teillard A., «Pater is est quem nuptiae demonstrant»: jalons pour une histoire de la présomption de paternité, „Revue Historique de Droit Français et Étranger” 69 (1991) fasc. 3, 331-341
Lenzen D., Vaterschaft: vom Patriarchat zur Alimentation, Reinbek bei Hamburg 1991
Lodovici E.S., Sessualità, matrimonio e concupiscenza in sant’Agostino, Milano 1976
Łapicki B., Prawo rzymskie, Warszawa 1948
Łapicki B., Władza ojcowska w starożytnym Rzymie. Część 1: Czasy królewskie. Część 2: Czasy republikańskie, Warszawa 1933
Mancuso M.A., Il rapporto padri e figli nella prima deca di Tito Livio, „Latomus” 58 (1999) fasc. 1, 109-120
Marcus Tulius Cicero, De re publica
Markschies Ch., «Väter» im Neuplatonismus und im antiken Christentum: ein historischer Erkundungsgang mit aktuellen Hintergedanken, w: Leben und Kirche: Festschrift für Wilfried Härle zum 60. Geburtstag, hrsg. U. Andrée – F. Miege – Ch. Schwöbel, Marburg 2001, 51-66
Mayr F.K., Trinität und Familie in De Trinitate XII, REAug 18 (1972) 51-86 (Crossref)
Niesiołowski A., Katolickie koncepcje wychowawcze w starożytności i średniowieczu, PP 233 (1939)
Pankiewicz R., Społeczno-ekonomiczne aspekty funkcjonowania rodziny wczesnorzymskiej, w: Rodzina w starożytnym Rzymie, red. K. Jakubiak, Bydgoszcz 1993, 13-39
Perugini A., Dizionario Italiano-latino, Città del Vaticano 1976
Rabello A.M., L’acquisto della patria potestas, „Labeo” 21 (1975) 172-192
Rabello A.M., L’acquisto della patria potestas sul proprio filius alla morte del paterfamilias, „Revue Internationale des Droits de L’Antiquité”18 (1971)
Robertis M.F. de, I limiti spaziali al potere del pater familias, „Labeo” 29 (1983) 164-174
Roland-Gosselin B., La morale de saint Augustin, Paris 1925
Ruiz Sánchez M., Padres e hijos en la sociedad, en el mito y en la literatura latinas, w: Visiones mítico-religiosas del padre en la Antigüedad clásica, ed. M. Ruiz Sánchez, Madrid 2004
Runchina G., Polemica filosofica e dottrinale nel „De ira Dei” di Lattanzio, „Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia dell’Università di Cagliari” 6 (1985) 159-181
Salij J., Ojcostwo i synostwo u św. Augustyna, ŻD 5 (1998) nr 13, 11-30
Saller R.P., «Pater familias», «mater familias», and the gendered semantics of the Roman household, CPh 94 (1999) fasc. 2, 182-197 (Crossref)
Scalco E., „Sacramentum Connubii” et institution nuptiale; une lecture du „De bono coniugali” et du „De sancta virginitate” de S. Augustin, EThL 69 (1993) (Crossref)
Stabryła S., Zarys kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2007
Stephan G., Wczesnochrześcijańskie poglądy o początkach życia ludzkiego i ich moralne konsekwencje, „Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne” 2 (2000)
Swoboda A., Aspekty teologiczne małżeństwa i dziewictwa w pismach św. Augustyna, SSHT 37 (2004) 139-157
Swoboda A., Aspekty wychowawcze w pismach filozoficznych Platona i autorów chrześcijańskich IV wieku (św. Augustyn, św. Hieronim), Vox Patrum 38-39 (2000) 463-485
Swoboda A., Godność ojca w pismach Plutarcha z Cheronei i św. Augustyna, Vox Patrum 36-37 (1999) 271-289 (Crossref)
Swoboda A., Nauka o odpowiedzialnym rodzicielstwie w wybranych pismach moralno-ascetycznych św. Ambrożego, Biskupa Mediolanu (ok. 339-397) i moralno-pastoralnych św. Augustyna, Biskupa Hippony (353- 430), TPatr 7 (2010) 127-175
Swoboda A., Postawa ojca wobec dziecka w pismach Plutarcha z Cheronei i autorów chrześcijańskich IV wieku (św. Ambroży, św. Augustyn, św. Hieronim), PzST 10 (2001) 79-96 (Crossref)
Swoboda A., Wskazania moralno-pastoralne dla małżonków w pismach św. Augustyna, STHŚO 24 (2004) 295-313
Swoboda A., Źródło i prawzory sakramentu małżeństwa w nauczaniu św. Augustyna, Vox Patrum 52/1 (2008) 1049-1064
Traina A., Pater familiae, „Latinitas” 12 (1964) 225-229 (Crossref)
Trapè A., Święty Augustyn. Człowiek duszpasterz mistyk, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1987
Veyne P., Cesarstwo Rzymskie, w: Historia życia prywatnego, t. 1, s. 17-221
Voci P., Storia della patria potestas da Augusto a Diocleziano, „Iura” 31 (1980) 37-100
Voci P., Storia della patria potestas da Costantino a Giustiniano, „Studia et Documenta Historiae et Iuris” 51 (1985) 1-72
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983
Wlosok A., Vater und Vatervorstellungen in der römischen Kultur, w: Das Vaterbild im Abendland, hrsg. H. Tellenbach, Stuttgart 1978
Zumkeller A., Augustinus in der Diskussion unserer Zeit. Zu seiner Lehre über Welt, Leib, Ehe und Jungfräulichkeit, „Cor Unum” 28 (1970)
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.