Towards the Christian roots of Europe. Constantine’s conversion and its consequences for the Church, for the Roman Empire and for Europe
Józef Grzywaczewski
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , PolandAbstract
The article is consecrated to Constantine’s conversion and to its consequences for the Church, for the Roman Empire and for Europe. There is a general opinion that, even if his attachment to Christianity was not very mature, he worked for the Christian religion during all his life. He has taken many decisions on behalf of the Church; he protected her against the Donatists in Africa. His position towards the Arian heresy was not very clear. He did not pay attention to the dogmatic formulas, but especially to those solutions which guaranteed peace among people. Surely, the emperor once introduced into the Church, remained there as her protector and head. The society was accustomed the emperor’s position as pontifex maximus. Bishops did not protested against his involving into ecclesiastic matters because he worked on their behalf. The effect of Constantine’s attitude was: the Christianization of the Roman Empire and the connection of the Church to the State. In later centuries such an alliance of the altar with the throne was boring for the Church. It is said that every privilege has to be paid. The Roman Empire was collapsed in the end of the fifth century, but its heritage remained in Europe. Charlemagne, cooperating with Pope Leon III, tried to restore the Roman Empire as a Christian State, but he failed to do it. Surely, by his support for schools and studies, he contributed to the European culture. The idea of the Sacrum Imperium Romanum appeared again in the times of Otto I, and especially of Otto III. Such an idea was not possible to be put into practice. The Roman Empire has never been restored, but many of its elements were assimilated by the Church and by medieval Europe. There are to be noticed in all European countries in our time.
Keywords:
Constantine, conversion, Council of Nicaea, caesaropapismReferences
Benoist-Méchin J., L’Empe¬reur Julien ou le rêve calciné, Paris 1977
Bréhier L., Vie et mort de Byzance, Paris 1992
Burckhardt J., Czasy Konstantyna Wielkiego, tłum. P. Hertz, Warszawa 1992
Dagron G., Empereur et prêtre. Étude sur le césaropapisme byzantin, Paris 1996
Daujat J., La face interne de l’histoire, Paris 1996
Davies N., Europe, London 1996
Dawson Ch., Formowanie się chrześcijaństwa, tłum. J. Ma¬rzęcki, Warszawa 1968
Dawson Ch., Religia i powstanie kultury zachodniej, tłum. S. Ławicki, Warszawa 1958
Dawson Ch., Tworzenie się Europy, tłum. M. Plezia, Warszawa 1961
Eusebius Caesariensis, De laudibus Constantini, ed. I.A. Heikel, GCS 7 (Eusebius Wer¬ke 1), Leipzig 1902
Eusebius Caesariensis, HE, ed. G. Bardy, SCh 55, Paris 1958, 70-71, tłum A. Li¬siecki: Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościoła, POK 3, Poznań 1924
Evagrius, HE, PG 86/2, 2685AB, tłum. S. Kazikowski: Ewagriusz Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1990
Gibbon E., Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego, tłum. S. Kryński, I, Warszawa 1995
Grzywaczewski J., Przywileje duchownych w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, VoxP 13-14 (1993-1995) t. 24-29, 217-225
Grzywaczewski J., Tendances subordinatiennes dans la théologie avant Nicée, VoxP 24 (2004) t. 46-47
Haussing H.W., Historia kultury bizantyjskiej, tłum. T. Zabłudowski, Warszawa 1969
Hieronymus, Chronicon (a. 328), ed. R. Helm, GCS 47 (Eusebius Werke 7), Berlin 1956
Journel P., Le temps de Noël, w: L’Église en prière, dir. A.-G. Martimort, Paris 1961
Jundziłł J., Pieniądz w łacińskiej literaturze chrześcijańskiej późnego antyku, Warszawa 1984
Kodeks Teodozjusza, ed. T. Momm¬sen – P. Meyer – P. Krueger, SCh 531, Paris 2009
Kołosowski T., Od wolności wyboru wyznania do przymusu religijnego. Ewolucja poglądów Augustyna z Hipppony podczas schizmy donatystycznej w Afryce Rzymskiej, Piła 2000
Krawczuk A., Konstantyn Wielki, Warszawa 1987
Krawczuk A., Kronika starożytnego Rzymu, Warszawa 1994
Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich. Dominat, Warszawa 1991
Krawczuk A., Ród Konstantyna, Warszawa 1987
Küng H., Le christianisme, trad. J. Festhauer, Paris 1994
Kuźniak K., Helena, EK VI 646
Lactantius, De mortibus persecutorum, ed. J. Moreau, SCh 39, Paris 1954, 84-85, tłum. M. Michalski: Laktancjusz, Jak umierali prześladowcy, ALP I
MacCulloch D., A History of Christianity, London 2010
Manteuffel T., Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1996
Maraval P., Le christianisme de Constantin à la conquête arabe, Paris 1997
Marrou H.I., Historia Kościoła, tłum. M. Tarnowska, I, Warszawa 1984
Moisset J.-P., Histoire du catholicisme, Orné 2006
Orgels P., La première vision de Constantin (310) et le temple d’Appollon à Nimes, „Bulletin de la Classe de Lettres” 34 (1948) 176-208
Ostrogorsky G., Histoire de l’État byzantin, trad. J. Gouillard, Paris 1996
Paulus Diaconus, Historia Romana, ed. H. Droysen, MGH Auct.Ant. II, Berolini 1879, 174, tłum. I. Lewandowski: Paweł Diakon, Historia rzymska. Historia Longobardów, Warszawa 1995
Pietras H., List Konstantyna do Aleksandra i Ariusza a zwołanie Soboru Nicejskiego, VoxP 26 (2006) t. 49, 531-547
Pietras H., Sobór Nicejski (325). Kon¬tekst religijny i polityczny, dokumenty, komentarze, Kraków 2013
Pietri Ch., La conversion: propagande et réalité de la loi et de l’évergétisme, w: Histoire du christianisme, dir. J.-M. Mayeur – L. Pietri – A. Vauchez – M. Venard, I, Paris 1995
Rahner H., Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, tłum. M. Radożycka – J Rado-życki, Warszawa 1986
Rémond R., Les grandes inventions du christianisme, Paris 1999
Runciman S., Teokracja bizantyjska, tłum. M. Radożycka, Warszawa 1982
Simon M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1979
Simon M. – Benoît A., Le Judaïsme et le Christianisme antique d’Antiochus Epiphane à Constantin, Paris 1968
Socrates, HE, ed. G.C. Hansen, SCh 477, Paris 2004, 50-52, tłum. S.J. Kazikowski: Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1986
Soloviev V., La Russie et l’Église universelle, Bruxelles 1996
Starowieyski M., Męczeństwo, w: Męczennicy, red. E. Wipszycka – M. Starowieyski, OŻ 9, Kraków 1990
Starowieyski M., Sobory Kościoła niepodzielonego, Tarnów 1994
Szczur P., Lapsi, EK X 495-496
Thual F., Géopolitique de l’Orthodoxie, Paris 1994
Urbina I.-O. de, Nicée et Constantinople 324-381, Rome 1963
Veyne P., L’Empire gréco-romain, Paris 2005
Wipszycka E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa 1994
Woliński J., Le paradoxe chrétien avant et après Nicée, w: De commencement en com-mencement, dir. Y.-M. Blanchard – G. Bady, Paris 2007
Woś J.W., Adalbert et Stanislas patrons de la Pologne, Paris 1998
Zosimus, Historia nova, ed. F. Paschoud: Zosime, Histoire nouvelle, t. 1: Livres I-II, Paris, 1971, 87, tłum. H. Cichocka: Zosimos, Nowa historia, Warszawa 1993
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
