Toxaris albo O przyjaźni Lukiana z Samosat - ideał czy parodia?
Abstract
LUCIAN’S TOXARIS, OR FRIENDSHIP – IDEAL OR PARODY?
SUMMARY
The Toxaris of Lucian is a dialogue in form, but its contents are a collection of fabulous and sentimental stories about friendship, related by a Greek Mnesippos and a Scythian Toxaris, to demonstrate the superiority of their respective national groups. Its formal transparency is a problem: it can be interpreted as an entertaining work extolling traditional friendship, or as a typically lucianic parody of the kind of sentimental views of Greek male friendship depicted in romantic novels, as well as popular myth and legend. This paper proposes that in Toxaris Lucian may be using his humour, above all, to challenge common stereotypes about Greeks and “barbarians”, and to show a new form of friendship – that between individuals with similar values, based on their common paideia.
Keywords:
Lukian, Toksaris, przyjaźńReferences
EPICURUS, Gnomologium Varicanum Epicureum, w: Epicuro, Opere, ed. G. Arrighetti, Turin 1973, 141-157, tłum. A. Krokiewicz: Sentencje, w: Epikur, Listy, maksymy i sentencje, De Agostini, Warszawa 2003, 101-121.
ARISTOTELES, Ethica Nicomachea, w: Aristotle, vol. XIX: Nicomachean Ethics, Loeb Classical Library 1926, tłum. D. Gromska: Etyka nikomachejska, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, PWN, Warszawa 1996, 7-300. (Crossref)
ARISTOTELES, Ethica Eudemia, w: Aristotle, vol. XX: Athenian Constitution, Eudemian Ethics, Virtues and Vices, Loeb Classical Library 1935, tłum. W. Wróblewski: Etyka eudemejska, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, PWN, Warszawa 1996, 385-493. (Crossref)
ARISTOTELES, Magna Moralia, w: Aristotle, vol. XVIII: Metaphysics 10-14, Oeconomica, Magna Moralia, Loeb Classical Library 1935, tłum. W. Wróblewski: Etyka wielka, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, PWN, Warszawa 1996, 301-383.
LUCIANUS, Amores, w: Lucian, vol. I, Loeb Classical Library 1967, tłum. W. Madyda: Bogowie miłości, w: Lukian, Dialogi, t. III, Ossolineum-De Agostini, Wrocław 2006, 30-62.
LUCIANUS, Anacharsis, w: Lucian, vol. IV, Loeb Classical Library 1925, tłum. W. Madyda: Anacharsys albo O ćwiczeniach fizycznych, w: Lukian, Dialogi, t. III, Ossolineum-De Agostini, Wrocław 2006, 99-121.
LUCIANUS, Hermotimus, w: Lucian, vol. VI, Loeb Classical Library 1959, tłum. W. Madyda: Hermotimos albo O szkołach filozoficznych, w: Lukian, Dialogi, t. III, Ossolineum-De Agostini, Wrocław 2006, 246-301.
LUCIANUS, Scytha, w: Lucian, vol. VI, Loeb Classical Library 1959, tłum. W. Madyda: Scyta albo Opiekun państwowy, w: Lukian, Dialogi, t. III, Ossolineum-De Agostini, Wrocław 2006, 410-416.
LUCIANUS, Toxaris vel amicitia, w: Lucian, vol. V, Loeb Classical Library 1955, tłum. W. Madyda: Toksaris albo O przyjaźni, w: Lukian, Dialogi, t. III, Ossolineum-De Agostini, Wrocław 2006, 31-98.
PLATO, Lysis, w: Plato, vol. III: Lysis, Symposium, Gorgias, Loeb Classical Library 1983, tłum. J. Sowa: Platon, Lizys. O przyjaźni, „Collectanea Philologica” XI, Wyd. UŁ, Łódź 2008.
PLATO, Symposium, w: Plato, vol. III: Lysis, Symposium, Gorgias, Loeb Classical Library 1983, tłum. W. Witwicki: Uczta, w: Platon, Uczta, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton, Fedon, PWN, Warszawa 1988, 5-135.
PLUTARCHUS, Amatorius, w: Plutarch, Moralia, vol. IX, Loeb Classical Library 1961, tłum. Z. Abramowiczówna: Plutarch, Dialog o miłości erotycznej, w: Plutarch, Moralia, t. I, PWN, Kraków 1977, 309-371.
PLUTARCHUS, De amicorum multitudine, w: Plutarch, Moralia, vol. II, Loeb Classical Library 1928.
PLUTARCHUS, Qumodo adulator ab amico internoscatur, w: Plutarch, Moralia, vol. I, Loeb Classical Library 1927, tłum. M. Szarmach: Plutrach, Jak odróżnić pochlebcę od przyjaciela, Wyd. Naukowe UMK, Toruń 2015.
XENOPHON, Memorabilia, w: Xenophon, vol. IV: Memorabilia, Oeconomicus, Symposium, Apology, Loeb Classical Library 2013, tłum. L. Joachimowicz: Wspomnienia o Sokratesie, w: Ksenofont, Pisma sokratyczne, PWN, Kraków 1967, 17-237.
XENOPHON, Symposium, w: Xenophon, vol. IV: Memorabilia, Oeconomicus, Symposium, Apology, Loeb Classical Library 2013, tłum. L. Joachimowicz: Uczta, w: Ksenofont, Pisma sokratyczne, PWN, Kraków 1967, 241-297.
ANDERSON G., Studies in Lucian’s Comic Fiction, „Mnemosyne” Supplements 43, Brill, Leiden 1976. (Crossref)
BOMPAIRE J., Lucien ecrivain: imitation et creation, E. de Boccard, Paris 1958.
DAN A., Toxaris, 2008, Egkuklopa…deia Me…zonoj EllhnismoÚ, EÚxeinoj PÒntoj, http://www.ehw.gr/l.aspx?id=10764
DZIOB A. M., Aristotelian Friendship. Self-Love and Moral Rivalry, „Review of Metaphysics” 46 (1992-1993) 781-801.
HOCK R. F., An Extraordinary Friend in Chariton’s Callirhoe. The Importance of Friendship in the Greek Romances, w: Greco-Roman Perspectives on Friendship, ed. J. T. Fitzgerald, Society of Biblical Literature 43, Atlanta 1997, 145-162.
KONSTAN D., Friendship in the Classical World, Cambridge University Press 1997. (Crossref)
KONSTAN D., Friendship, Frankness and Flattery, w: Friendship, Flattery, and Frankness of Speech: Studies on Friendship in the New Testament World, ed. J. Fitzgerald, Brill, Leiden – New York – Köln 1996, 7-15.
JONES C. P., Culture and Society in Lucian, Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1986. (Crossref)
KORUS K., Od retoryki do satyry greckiej. Lukian z Samosat, Wyd. PAN, Kraków 1988, Nauka dla Wszystkich, nr 423.
KORUS K., Lukian z Samosat, w: Literatura Grecji starożytnej, red. H. Podbielski, t. II, TN KUL, Lublin 2005, 270-293.
KUIN I., Being a Brbarian. Lucian and Otherness in the Second Sophistic, „Historisch Tijdschrift Groniek” 211 (2017) 131-143.
PERRY B. E., The Ancient Romances: A Literary-Historical Account of Their Origin, University of California Press, Berkeley 1967. (Crossref)
PERVO R. I., With Lucian: Who Needs Friends? Friendship in the Toxaris, w: Greco-Roman Perspectives on Friendship, ed. J. T. Fitzgerald, Society of Biblical Literature 43, Atlanta 1997, 163-180.
SCHACHTER M., Translating Friendship in the Circle of Marguerite de Navarre: Plato’s Lysis and Lucian’s Toxaris, w: Men and Women Making Friends in Early Modern France, eds. L. C. Seifert, R. M. Wilkin, Ashgate Publishing, Farnham 2015, 99-118.
SINKO T., Zarys historii literatury greckiej, t. II, PWN, Warszawa 1959.
SOWA J., Eros paidikos kontra miłość małżeńska w „Uczcie” i „Ekonomiku” Ksenofonta – początek starożytnego sporu, „Collectanea Philologica” 16 (2013) 21-33.
SOWA J., Eros paidikos kontra miłość do kobiety w „Dialogu o miłości erotycznej” Plutarcha i „Bogach miłości” Lukiana, „Collectanea Philologica” 17 (2014) 5-18. (Crossref)
SOWA J., Czas jako budowniczy i niszczyciel związków przyjaźni w Etyce nikomachejskiej Arystotelesa, w: Kategorie i funkcje czasu w ujęciu starożytnych, red. J. Czerwińska i in., Wyd. UŁ, Łódź 2009, 107-116.
SOWA J., Współdziałanie i współzawodnictwo w obrazie przyjaźni u Platona i Arystotelesa, w: Humanitas grecka i rzymska, red. R. Popowski, Wyd. KUL, Lublin 2005, 73-85
SWAIN S., Dio and Lucian, w: Greek Fiction, eds. J. R. Morgan, R. Stoneman, Routledge, London 1994, s. 166-180.
TAGLIABUE A., Heliodorus’ Reading of Lucian’s Toxaris, „Mnemosyne” 68 (2015) 1-23. (Crossref)
License
Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.
