Caritas, dilectio, amor nelle "Conferenze spirituali" di Giovanni Cassiano

Arkadiusz Nocoń

Citta del Vaticano , Italy


Abstract

«Amore», vocabolo fondamentale nel cristianesimo, benche oggi piuttosto abusato, e termine a cui si riconnettono, di fatto, accezioni semantiche molteplici. Diviene, dunque, ąuestione di determinante importanza recuperare la comprensione del vocabolo nella Sacra Scrittura e nella Tradizione della Chiesa. Nella Chiesa latina, infatti, il sentimento e la realta dell'amore sono stati espressi eon termini diversi: amor, caritas, dilectio, affectio o studium. Tra IV e V secolo, secondo Agostino, essi sono divenuti, peró, ąuasi sinonimi. L’A., traduttore dell’opera di Cassiano in lingua polacca, pone al riguardo la ąuestione se differenze di campo semantico nel lessico relativo all’«amore» siano presenti negli scritti delPabate marsigliese. A conclusione della ricerca, l’A. constata che le tre fondamentali parole determinanti l’idea di «amore» - caritas, dilectio e amor - non circoscrivono un campo semantico omogeneo e sinonimico, ma un autentico arcipelago di significati che vanno dalPamore in senso fisico alla virtu teologale. Pertanto, nonostante le frequenti analogie concettuali e qualche sovrapposizione d’uso, emergono a pili riprese differenze su cui si intersecano svariati campi semantici. Infine, eon una interessante incursione nelPambito della sociolinguistica, PA. fa emergere Pomologazione del concetto nelle lingue moderne, povere nelle definizioni delPamore e inclini a deno- tarne le sfaccettature, esplicitate eon sottigliezza nelle Conferenze spirituali di Giovanni Cassiano, eon l’impiego di un unico termine.

Keywords:

Collationes patrum, John Cassian

Ambrosius, Expositio Evangelii secundum Lucam, PL 15
Augustinus, De civitate Dei
Augustinus, De Trinitate
Augustinus, In loannis Evangelium tractatus, PL 35
Augustinus, Sermo, PL 39
Bardy G., Amour et charite, „Bibliotheąue Augustinienne” 35 (1959)
Benedictus XVI, Litterae encyclicae „Deus caritas est”, AAS 98 (2006)
Blaise A., Dictionnaire latin-francais des auteurs chretiens, Turnhout 1954
Fischer E., Amor und Eros. Eine Untersuchung des Wortfeldes Liebe im Lateinischen und Griechischen, Hildesheim 1973
Ioannes Cassianus, Collationes Patrum, ed. A. Gazaeus, PL 49, Jan Kasjan, Rozmów dwadzieścia cztery, POK 7, Poznań 1929, Jean Cassien, Conferences, SCh 54, Paris 1958, Giovanni Cassiano, Conferenze ai monaci (= Testi patristici 156), Roma 2000
Ioannes Cassianus, De incarnatione Domini contra Nestorium, ed. PL 50
Ioannes Cassianus, De institutis coenobiorum et de octo principalium vitiorum remediis, ed. PL 49
Joly R., Le vocabulaire chretien de l ’amour, est-il original?, Bruxelles 1968
Nygren A., Eros und Agape, Bd. 1/1, Giitersloh 1930
Otten R.T., Amor, Caritas, and Delectio: some observations on the vocabulary of love in the exegetical works of S . Ambrose, w: Melanges offerts a M. Mohrmann, Utrecht 1963, 73-83
Petrś H., Caritas. Etude sur le vocabulaire latin de la charite chretienne, Louvain 1948
Pieper J., O miłości, tłum. I. Gano, Warszawa 1983
Swoboda A., Pojęcie przyjaźni w listach św. Paulina z Noli i św. Sydoniusza Apolinarego. Studium porównawcze (= Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu. Studia i materiały 17), Poznań 1995

Published
2008-03-08


Nocoń, A. (2008). Caritas, dilectio, amor w "Collationes patrum" Jana Kasjana. Vox Patrum, 52(2), 729–742. https://doi.org/10.31743/vp.6309

Arkadiusz Nocoń 
Citta del Vaticano



License

Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.