Miejsce pracy w systemie wartości. Wyzwania wynikające z rozwoju technologii cyfrowych
Abstrakt
Rozważania zawarte w tym opracowaniu koncentrują się na dwóch wiodących i powiązanych ze sobą zagadnieniach. Z jednej strony dotyczą miejsca pracy w systemie wartości Polaków, z drugiej zaś traktują o zmianach zachodzących na współczesnych rynkach pracy, wywołanych pod wpływem technologii cyfrowych, szczególnie zaś sztucznej inteligencji. Zmieniająca się nie tylko treść pracy, ale również sposób jej wykonania nie pozostaną bez wpływu zarówno na postawy wobec pracy jako istotnej dotąd wartości w życiu człowieka, jak i na zmiany wiodących profili osobowościowych. W istniejących scenariuszach dotyczących przyszłości pracy odnaleźć można bardzo zróżnicowane prognozy dotyczące rozwoju rynków pracy, pożądanego kształtu ładu aksjonormatywnego społeczeństwa nieodległej przyszłości coraz mocniej zakorzeniającego się w cywilizacji algorytmów. W tym kontekście coraz częściej podnoszony jest postulat, aby pojęcie pracy, rozumiane zarówno jako wartość, jak i określona forma aktywności ludzkiej, obejmowało bardzo zróżnicowane aktywności, również pracę nieodpłatną i niezarobkową, oraz odnosiło się do prac usługowych, opiekuńczych czy wychowawczych, wykonywanych na rzecz rodziny, społeczności lokalnej i do różnych form wolontariatu niepracowniczego.
Słowa kluczowe:
Nowe zawody, praca, system wartości, sztuczna inteligencja, technologie cyfroweBibliografia
Bard A., Söderqvist J., Netokracja. Elita władzy i życie po kapitalizmie, Warszawa 2006.
Batorski D., Błażewicz M., Diagnoza stanu i trendy na rynku pracy w województwie mazowieckim, Warszawa 2015.
Brynjolfsson E., McAfee A., The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies, New York 2014.
Bylok F., Swadźba U., Walczak-Duraj D., Praca i konsumpcja w perspektywie tworzenia ładu aksjonormatywnego, Katowice 2016.
Cakebread C., Roboty nie tylko zabiorą pracę człowiekowi, ale też ją stworzą. Oto zawody przyszłości, businessinsider.com 2018, https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/ jakie beda-zawody-przyszlosci/7eb94xt [dostęp: 14.06.2018].
Co jest ważne, co można, a czego nie wolno-normy i wartości w życiu Polaków, Komunikat CBOS, lipiec 2010, nr 99.
Cybal- Michalska A., Orientacje indywidualizm versus kolektywizm jako wzory mentalności – przyczynek do dyskusji na temat odmiennych etosów pracy, w: Człowiek w kontekście pracy. Teoria – empiria – praktyka, red. M. Piorunek, Toruń 2009.
Domański H., Przybysz D., Malejący wpływ wykształcenia na pozycję zawodową?, w: Polska – Europa. Wyniki Europejskiego Sondażu Społecznego 2002–2016/17, red. P.B. Sztabiński, F. Sztabiński, Warszawa 2018.
Diagnoza Społeczna 2015: Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2015.
Ford M., Świt robotów, tłum. K. Łuniewska, Warszawa 2016. Frey C.B., Osborne M.A., The future of employment: how susceptible are jobs to computerisation?, Oxford 2013.
Friedmann G., Praca w okruchach, tłum. J. Gałkowski, Warszawa 1967.
Gospodarka społecznie zakorzeniona: wybrane problemy z teorii i empirii socjologii gospodarki, red. S. Fel, Lublin 2013.
Green F., Zhu Y., Overqualification, job dissatisfaction, and increasing dispersion in returns to graduate education, „Oxford Economic Papers” 2010, no 4, s. 1–24.
Guza Ł., Pracownik na żądanie, „Dziennik. Gazeta Prawna” 2015, 13–15 listopada, nr 231(4114), s. A 10.
Hryniewicz J., Stosunki pracy w polskich organizacjach, Warszawa 2007.
Jezior J., Praca w systemie wartości z perspektywy badań w regionie środkowo-wschodniej Polski, „Annales Universitatis Marie Curie- Skłodowska”, Vol. XXVI, 8, 2001, s. 48–108.
Kohn M.L., Schooler C., Praca a osobowość. Studium współzależności, tłum. i opr. B.W. Mach, Warszawa 1986.
Krzysztofek K., Technologie cyfrowe w dyskursach o przyszłości pracy, „Studia Socjologiczne”, 2015, nr 4, s. 5–31.
Maciejewicz P., http://wyborcza.biz/biznes/1,100896,21263257,panstwo-moze-placic-wszystkim-po-rowno-to-zapewnia-bezpieczenstwo.html [dostęp: 20.03.2017].
Miller P., «Wolni strzelcy» na rynku pracy. Doświadczanie kariery zawodowej poza organizacją formalną, Maszynopis recenzowanej przeze mnie pracy doktorskiej, IS UŁ, Łódź 2015.
Mrozowicki A., Czarzasty J., Oswajanie niepewności. Studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi, Warszawa 2019.
Peshkin M., Colgate J.E., Cobots, „Industrial Robot” 1999, Vol. 26, No. 5, s. 335–341.
Phelps E.S., Płaca za pracę. Jak sprawić, by ludzie znów zaczęli uczestniczyć w systemie wolnej przedsiębiorczości i zarabiać, Warszawa 2013.
Pink D.H., Free Agent Nation. The future of working for yourself, New York 2002.
Raport firmy doradczej Deloitte, The robots are ready. Are you? Untapped advantage in your digital workforce, https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=raport+Deloitte-+The+robots+are+ready.+Are+you%3F [dostęp: 20.08.2019].
Smetherham C., Firsts among equals? Evidence on the contemporary relationship between educational credentials and the occupational structure, „Journal of Education and Work”, no 19(3), s. 29–45.
Standing G., The Precariat: The New Dangerous Class, London–New York 2011; tłum. polskie: Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa, red. M. Szlinder, tłum. K Czarnecki, P. Kaczmarski, M. Karolak, Warszawa 2014.
Strzelecki P., Grabowska K., Kotowska I.E., Rynek pracy, w: Diagnoza Społeczna 2015: Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2015, s. 129–173.
Sztumski W., Transformacja nowym paradygmatem ewolucji społecznej, „Transformacje” 2013, nr 1–2(76–77), s. 45–64.
Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-9831-4232
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
