The Preaching of Indulgences from the Roman Hospital Sancti Spiritus in Saxia in Poland, Lithuania, Silesia and Prussia in the Fifteenth and Early Sixteenth Centuries

Berlin, Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz, XX. HA, OBA (Ordensbriefarchiv), no. 18379

Kraków, Archiwum Narodowe, 498, Ms 19 Perg. 1296

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Inc. 105, Inc. 903, Inc. 904, Ms 2415, Ms 7044

Kraków, Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk, Ms 1243

Kraków, Muzeum Narodowe, Biblioteka Książąt Czartoryskich, Ms 27

Lviv, Central State Historical Archives of Ukraine, 140, Ms 306

Olomouc, Státní okresní archiv, Archiv města Litovle 1287–1945 (1956), svazek I, A-II-8

Pelplin, Archiwum Diecezjalne, Klasztor Benedyktynek w Toruniu, dypl. 14

Praha, Národní archiv Archivy českých klášterů zrušených za Josefa II. (1115–1760), ŘKI Krumlov 1565; ŘA Třeboň 173; Maltézští rytíři – české velkopřevorství (1085–1875), RM 1196

Roma, Archivio di Stato di Roma, Ospedale Santo Spirito (OSS) 1, 109, 111, 212

Wrocław, Archiwum Państwowe, Dokumenty Miasta Wrocławia, no. 5686; Urząd Miasta Bolesławca, ref. 86/150/0/1/2249, nos 139 and 140

Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Ms 1562

Acta Pontificum Danica: pavelige aktstykker vedrorende Danmark 1316–1536, vol. 1, ed. Laust Moltesen, (Copenhagen: I kommission hos G. E. C. Gad, 1904).

Akta Aleksandra krola polskiego, wielkiego księcia litewskiego (1501–1506), ed. Fryderyk Papée (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1927).

Brevia Romanorum Pontificum ad Poloniam Spectantia, vol. 1, ed. Henricus Damianus Wojtyska. Elementa ad Fontium Editiones 64 (Rome: Institutum Historicum Polonicum Romae, 1986).

Bullarium Poloniae, vol. 3, ed. Irena Sułkowska-Kuraś and Stanisław Kuraś (Lublin and Rome: Fundacja Jana Pawła II and Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej, 1988).

Diplomatarium Norvegicum, ed. Gustav Storm, Henrik Jorgen Huitfeldt-Kaas, Alexander Bugge et al., 21 vols. (Christiania: Aktie-Bogtrykkeriet, 1902–1913).

Incunabula quae in bibliothecis Poloniae asservantur, vol. 2, ed. Maria Bohonos, Michał Spandowski, Eliza Szandorowska et al. (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1994).

Iter romanum. Im Auftrag des hohen maehrischen Landesausschusses in den Jahren 1852 und 1853 unternommen und veroffentlicht, ed. Beda Dudík (Wien: F. Manz and Comp., 1855).

Księga odpustow wrocławskich, ed. Halina Manikowska (Warszawa: Instytut Historii PAN, 2016).

Lateinische mittelalterliche Handschriften in Folio der Universitatsbibliothek Augsburg.

Die Signaturengruppe Cod. I.2.2o und Cod. II.1.2o 1–90, ed. Günter Hägele (Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1996).

Liber fraternitatis S. Spiritus et S. Marie in Saxia de Urbe, in Necrologi e libri affini della provincia Romana, ed. Pietro Egidi, 2 vols. (Roma: Istituto Storico del Medioevo, 1914).

“Materiały do historii Jagiellonów z archiwów weneckich,” ed. August Cieszkowski, Rocznik Towarzystwa Przyjacioł Nauk Poznańskiego 19 (1892): 1–73.

Neues allgemeines Archiv fur die Geschichtskunde des Preusischen Staates, ed. Leopold von Ledebur, 2 vols. (Berlin: E.S. Mittler, 1830).

Patrologiae cursus completus. Series Latina, ed. Jacques Paul Migne, 221 vols. (Paris: Apud J.-P. Migne, 1855).

Quellen zur Geschichte der Niederlausitz, ed. Rudolf Lehmann (Köln: Böhlau, 1972). Urkundenbuch des Bisthums Culm, vol. 2, ed. Carl Peter Woelky (Danzig: Commissionsverlag von Theodor Bertling, 1887).

“Urkunden des uralten Prediger-Ordens-Konventes zu Olmütz in Mähren,” in Beitrage zur Geschichte des Dominikaner- oder Prediger-Ordens in allen Ordens-Provinzen, ed. Ignaz Lamatsch, 3 vols. (Znaim: Martin Hofmann, 1854).

Urkunden-Regesten aus den ehemaligen Archiven der von Kaiser Joseph II. Aufgehobenen Kloster Bohmens, ed. Anton Schubert (Innsbruck: Wagner, 1901).

Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia, vol. 2, ed. Augustinus Theiner, (Rome: Typis Vaticanis, 1861).

Visitationes episcopatus Culmensis Andrea Olszowski Episcopo A. 1667–72 factae, ed. Bruno Czapla (Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1902).

Wykaz regestow dokumentow Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu, ed. Wincenty Urban (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1970).

Antosiewicz, Klara, “Zakon Ducha św. de Saxia w Polsce średniowiecznej,” Nasza Przeszłość 23 (1966): 167–176.

“Bractwo Ducha Świętego, jego geneza i rozwój,” in Christianitas et cultura Europae: Księga jubileuszowa profesora Jerzego Kłoczowskiego, ed. Henryk Gapski, vol. 1 (Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 1998).

Baronas, Darius, “Piligrimai iš Lietuvos – Romos Šv. Dvasios brolijos nariai 1492–1503 m.,” Lietuvių katalikų mokslo akademijos metraštis 38 (2012): 15–28.

Biernat, Czesław, Archiwum Państwowe w Gdańsku. Przewodnik po zasobie do 1945 roku (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992).

Boldan, Kamil, “Brněnští prototypografové Konrád Stahel a Matyáš Preinlein a jejich úřední jednolistové tisky” Brno v minulosti a dnes 28 (2015): 61–83.

Borchardt, Karl, “Late Medieval Indulgences for the Hospitallers and the Teutonic Order,” in Ablasskampagnen des Spatmittelalters: Luthers Thesen von 1517 im Kontext, ed. Andreas Rehberg (Berlin and Boston: De Gruyter, 2017).

Borsa, Gedeon, “Ein bisher unbekannter gedruckter Bruderschaftsbrief der Hospitaliter vom Hl. Geist,” Gutenberg-Jahrbuch 54 (1984): 142–144.

Brune, Paul, Histoire de l’Ordre Hospitalier du Saint-Esprit (Lons-le-Saunier: C. Martin, 1892).

Bunyitay, Vince, Liber Confraternitatis Sancti Spiritus de Urbe. A romai Szentlelek-Tarsulat anyakonyve 1446–1523 (Budapest: Franklin Társulat Könyvnyomdája, 1889).

De Angelis, Pietro, L’Ospedale di Santo Spirito in Saxia, vol. 1: Dalle origini al 1300.

L’ospedale di Santo Spirito in Saxia e le sue filiali nel mondo (Rome: Tipografia D. Detti, 1960).

L’Ospedale di Santo Spirito in Saxia, vol. 2: Dal 1301 al 1500 (Rome: Tipografia D. Detti, 1962).

Dokoupil, Vladislav, Počatky brněnskeho knihtisku. Prvotisky (Brno: Moravská zemská knihovna. Brno: Archiv města Brna, 1974).

Dola, Kazimierz, “Opieka społeczna i zdrowotna w Głogowie do czasów pruskich (1742),” in Misericordia et veritas. Księga pamiątkowa ku czci księdza biskupa Wincentego Urbana, ed. Józef Mandziuk and Józef Pater (Wrocław: Kuria Metropolitalna Wrocławska, 1986).

“Szpitale średniowieczne Śląska. Cz. 1: Rozwój historyczny,” Rocznik Teologiczny Śląska Opolskiego 1 (1968): 239–292.

“Szpitale średniowieczne Śląska. Cz. 2: Funkcjonowanie,” Rocznik Teologiczny Śląska Opolskiego 2 (1970): 177–208.

Drossbach, Gisela, “Caritas Cristiana: Innocenzo III fondatore dell’ospedale e dell’ordine di Santo Spirito,” Il Veltro 45.5–6 (2001): 85–94.

“Der Hospitalorden von Santo Spirito in Sassia als Geldtransfer-Netz,” in Kommunikation und Region, ed. Carl A. Hoffmann and Rolf Kießling (Konstanz: Universitätverlag Konstanz, 2001).

Christliche caritas als Rechtsinstitut: Hospital und Orden von Santo Spirito in Sassia (1198–1378) (Paderborn: Ferdinand Schöningh, 2005).

Egidi, Pietro, “Per la storia esterna del Liber Fraternitatis S. Spiritus et S. Marie in Saxia de Urbe (cod. Lancisiano n. 328),” Bullettino dell’Istituto storico Italiano 34 (1914): 257–264.

Ehlers, Axel, Die Ablasspraxis des Deutschen Ordens im Mittelalter. Quellen und Studien zur Geschichte des Deutschen Ordens 64 (Marburg: N. G. Elwert Verlag, 2007).

Ehrhardt, Siegismund Justus, Neue diplomatische Beytrage zur Erlauterung der alten Niederschlesischen Geschichte und Rechte (Breslau: Johann Friedrich Korn dem ältern, 1773).

Eiserman, Falk, “The Indulgence as a Media Event: Developments in Communication through Broadsides in the Fifteenth Century,” in Promissory Notes on the Treasury of Merits. Indulgences in Late Medieval Europe, ed. Robert Norman Swanson (Leiden and Boston MA: Brill, 2006).

Esposito, Anna, “L’ospedale di S. Spirito di Roma e la confraternita veneziana dello Spirito Santo alla fine del ‘400,” in Gli ordini ospedalieri tra centro e periferia.

Giornata di studi, Roma, Istituto Storico Germanico, 16 giugno 2005, ed. Anna Esposito and Andreas Rehberg (Rome: Viella, 2007).

Eugen, Brachvogel, “Die Anfänge des Antoniterklosters in Frauenburg,” Zeitschrift fur die Geschichte und Altertumskunde Ermlands 27 (1939/1942): 420–424.

Fara, Andrea, “L’Ordine e la Confraternita del Santo Spirito dalle origini allo sviluppo di una vocazione di frontiera ai confini orientali della Christianitas latina: la Transilvania tra Medioevo e prima Eta moderna (XIV–XVI secolo),” in Profili istituzionali della santita medioevale: culti importati, culti esportati e culti autoctoni nella Toscana occidentale e nella circolazione mediterranea ed europea, ed. Cesare Alzati and Gabriella Rosetti (Pisa: Edizioni ETS, 2008).

Forstreuter, Kurt, Der Deutsche Orden am Mittelmeer (Bonn: Verlag Wissenschaftliches Archiv, 1967).

Glauert, Mario, “Kirchen, Klöster und Spitäler zwischen Marienwerder und Rosenberg im Mittelalter. Ein Beitrag zur Sakraltopographie und Prosopographie des Niederklerus im Deutschordensland Preußen,” Beitrage zur Geschichte Westpreusen 20/21 (2006/2008): 9–111.

“Kościoły, klasztory i szpitale między Kwidzynem a Suszem w czasach średniowiecza (do 1525 r.). Przyczynek do topografii sakralnej i prozopografii niższego duchowieństwa w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach,” in Parafie w średniowiecznych Prusach w czasach zakonu niemieckiego od XIII do XVI w., ed. Radosław Biskup and Andrzej Radzimiński. Ecclesia Clerusque Temporibus Medii Aevi 4 (Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015).

Historisches Ortslexikon fur die Niederlausitz, vol. 2, ed. Rudlof Lehmann (Berlin: Berliner Wissenschafts-Verlag, 2013).

Jurek, Tomasz, “Zapomniany szpital zakonu Świętego Ducha in Sassia we Wschowie,” in Pro pana profesora Libora Jana k životnimu jubileu, ed. Bronislav Chocholáč, Jiří Malíř and Martin Wihoda (Brno: Matice moravská, 2020).

Kalous, Antonín, The Legation of Angelo Pecchinoli at the Court of the King of Hungary (1488–1490) (Budapest and Rome: Gondolat Kiadó, 2021).

Klose, Konrad, Beitrage zur Geschichte der Stadt Luben (Lüben: Verlag Kühn, 1924).

Kolberg, Joseph, “Kleine Beiträge zur Geschichte des beginnenden sechzehnten Jahrhunderts. Zur Geschichte der Antoniter in Frauenburg,” Zeitschrift fur die Geschichte und Altertumskunde Ermlands 19 (1916): 308–312.

Kubicki, Rafał, “Monastycyzm na Pomorzu do początku XIX wieku – uwagi na temat organizacji struktur i działalności zakonów,” in 1050. rocznica Chrztu Polski, ed. Krzysztof Lewalski (Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 2016).

“Uwagi na temat roli zakonów mendykanckich w duszpasterstwie na terenach wiejskich państwa zakonu krzyżackiego w Prusach,” Studia Historica Gedanensia 7 (2016): 17–37.

Lindbak, Johannes and Gustav Stemann, De danske Helligaandsklostre. Fremstilling og Aktstykker (Copenhagen: Fremstilling og Aktstykker, 1906).

Maćkowski, Tomasz, “Średniowieczna pieczęć Zakonu Ducha Świętego odnaleziona przy ul. Toruńskiej w Gdańsku,” Archeologia Gdańska 8 (2021): 65–72.

Manikowska, Halina, “Źródła wrocławskie (i wrocławian dotyczące) do ‘wielkiego pielgrzymowania’ u schyłku średniowiecza,” Śląski Kwartalnik Historyczny Sobotka 61.1 (2006): 45–59.

Neuling, Hermann, Schlesiens Kirchorte und ihre kirchlichen Stifungen bis zum Ausgange des Mittelalters (Breslau: E. Wohlfarth’s Buchhandlung, 1902).

Pátková, Hana, “Češi v římských bratrstvech na sklonku středověku,” Listy filologicke 126 (2004): 153–172.

Paulus, Nikolaus, Geschichte des Ablasses im Mittelalter vom Ursprunge bis zur Mitte des 14. Jahrhunderts, 3 vols. (Paderborn: Ferdinand Schöningh, 1923).

Polišenský, Josef V. and František Šmahel, Knihtisk a kniha v českych zemich od husitstvi do Bile hory. Sbornik praci k 500. vyroči českeho knihtisku (Praha: Academia, nakladatelství Československé akademie věd, 1970).

Prokop, Krzysztof Rafał, “Liber Fraternitatis S. Spiritus et S. Mariae in Saxia de Urbe. Niedostrzeżone źródło do badań nad prozopografią późnego średniowiecza Pomorza Zachodniego i Polski,” Przegląd Zachodniopomorski 48.2 (2004): 137–143.

Rano, Balbino, “Ospitalieri di Santo Spirito,” in Dizionario degli Istituti di Perfezione, ed. Guerrino Pelliccia and Giancarlo Rocca, 6 vols. (Rome: Edizioni Paoline, 1980).

Rehberg, Andreas, “I Papi, l’ospedale e l’ordine di S. Spirito nell’eta Avignonese, Archivio della Societa Romana di Storia Patria 124 (2001): 35–140.

“Nuntii, questuarii, falsarii. L’ospedale di S. Spirito in Sassia e la raccolta delle elemosine nel periodo avignonese,” Melanges de l’ecole Francaise de Rome 115.1 (2003): 41–132.

“Die Fratres von jenseits der Alpen im römischen Hospital S. Spirito in Sassia mit einem Ausblick auf die Attraktivität Roms für den europäischen Ordensklerus im Spätmittelalter,” in Vita communis und ethnische Vielfalt. Multinational zusammengesetzte Kloster im Mittelalter: Akten den internationalen Studientags vom 26. Januar 2005 im Deutschen Historischen Institut in Rom, ed. Uwe Israel (Berlin: Lit Verlag, 2006).

“Una categoria di ordini religiosi poco studiata: gli ordini ospedalieri: prime osservazioni e piste di ricerca sul tema Centro e periferia,” in Gliordini ospedalieri tra centro e periferia. Giornata di studi, Roma, Istituto Storico Germanico, 16 giugno 2005, ed. Anna Esposito and Andreas Rehberg (Rome: Viella, 2007).

“L’Ordine di Santo Spirito e le sue filiali dal medioevo al primo cinquecento,” in Storia di un priorato dell’Ordine di Santo Spirito: ospedaletto di Gemona, ed. Anna Esposito, Andreas Rehberg, and Miriam Davide (Udine: Forum, 2013).

“Ubi habent maiorem facultatem … quam papa. Der Heilig-Geist-Orden und seine Ablasskampagnen um 1500,” in Ablasskampagnen des Spatmittelalters: Luthers Thesen von 1517 im Kontext, ed. Andreas Rehberg (Berlin and Boston: De Gruyter, 2017).

Schäfer, Karl Heinrich, Die deutschen Mitglieder der Heiliggeist-Bruderschaft zu Rom am Ausgang des Mittelalters (Paderborn: Schöningh, 1913).

Schubert, Heinrich, Urkundliche Geschichte der Stadt Steinau an der Oder (Breslau: Verlag von Max Woywod, 1885).

Schwenke, Paul, “Zur altpreußischen Buchdruckergeschichte,” Sammlung bibliothekswissenschaftlicher Arbeiten 8 (1895): 64–83.

Solicki, Stanisław, “Od formowania się plemion prapolskich do przełomu XV/XVI wieku,” in Lubin. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wiekow, ed. Krystyn Matwijowski (Wrocław: DTSK Silesia, 1996).

Spandowski, Michał, “Die verlorenen Inkunabeln. Von den Arbeiten am Zentralkatalog der Inkunabeln in Polen,” in Johannes Gutenberg. Regionale Aspekte des fruhen Buchdrucks. Vortrage der Internationalen Konferenz zum 550. Jubilaum der Buchdruckerkunst am 26. und 27. Juni 1990, ed. Holger Nickel and Lothar Gillner (Wiesbaden: Reichert, 1993).

Starnawska, Maria, Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu (Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006) Steinborn, Bogusz, Lubin (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969).

Swanson, Robert Norman, Indulgences in Late Medieval England: Passports to Paradise? (Cambridge: Cambridge University Press, 2007).

Szymborski, Wiktor, “Uwagi o średniowiecznym przewodniku po odpustach nadanych szpitalowi duchaków w Krakowie,” Studia Religiologica 41 (2008): 157–165.

Odpusty w Polsce średniowiecznej (Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2011).

Wiesiołowski, Jacek, “Pielgrzymowanie Polaków do Rzymu na przełomie XV i XVI w. (1478–1526). Komunikat,” in Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, ed. Halina Manikowska and Hanna Zaremska (Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1995).

Zimny, Mateusz, “O pobycie w Polsce wizytatora i komisarza duchaków Pietro Sauniera w roku 1651,” in Podroże w świecie nowożytnym (XVI–XVIII w.), ed. Patryk Kuc and Weronika Kruszyna (Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, Koło Naukowe Historyków Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2021).

Veni Pater pauperum. Duchowe i materialne dziedzictwo Zakonu Ducha Świętego de Saxia w Polsce. Katalog wystawy (Kraków: Muzeum Archidiecezjalne w Krakowie, 2022).

“The Indulgence Letter of Johannes de Steynovia of the Hospitallers of the Holy Spirit. Concerning Konrad Baumgarten’s Missing Print of AD 1498” (forthcoming).

“The Letter of Indulgence of AD 1456 for the Fraternity of the Franciscan Church in Vilnius. A Foray into the History of the Order of the Holy Spirit de Saxia” (forthcoming).